Radyasyon, kendisini oluşturan modülleri bir arada tutamayan haddinden fazla kademede şişmiş atomik çekirdeğin, çok ziyade proton ya da nötrona sahip olması durumunda tabiatıyla bozunumu sonrası dışarıya fırlatılan dalga ya da parçacığa verilen isimdir. Radyoaktiflik ise ışıma üreten çekirdeksel bozunum sürecidir.
Birçoğumuzun son vakitlerin tanınan serisi Chernobyl ile daha yakından tanıdığı radyoaktiflik ve radyoaktivite aslında günlük hayatımızın bir modülü ve gün içerisinde karşılaştığımız temas ettiğimiz materyallerin birçoklarında radyasyon var. Bilim kişilerine nazaran bir insan yılda ortalama 620 milirem dozluk radyasyona maruz kalıyor.
Pekala bu radyasyonun kaynağı nedir sorusuna baktığımızda önümüze doğal art plan radyasyonu ve insan prodüksiyonu kaynaklar çıkıyor. Bu iki kaynağın yıllık olarak aldığımız radyasyona eği ise neredeyse eşit seviyede.
Soluduğumuz havadan, içtiğimiz suya yediğimiz yiyeceğe kadar neredeyse her şeyde radyoaktif elementler bulunur, bunlar doğal art plan radyasyonudur. Bunların bir kısmı moleküllerimizle birleşir ve çekirdek bozunduğunda da ufak dozda radyasyona maruz kalmış oluruz.
SLAC Ulusal Hızlandırıcı Laboratuvarı’nda radyasyon güvenliği bilirkişisi olan Sayed Rokni, bununla ilgili olarak, “Güzelimize gitse de gitmese de art plan ışınımına maruz kalacağız. Ne yaparsak yapalım bu varolacak. Bu türlü bir öğüt vermemem gerekirdi lakin yeniden de diş röntgeni çektirmekten uzak durulmasını söyleyeceğim. Yeryüzü kaynaklı radyasyona maruz kalmamayı seçme talihimiz ise yok. İnsan çeşidi ve muhitimizdeki her şey, çağlar boyunca doğal kaynaklardan radyasyon alarak evrildi. Radyasyon bizi dönüştürdü. Münasebetiyle kabul edilebilir bir radyasyon seviyesi olduğuna kuşku yok.” diyor.
Doğal art plan radyasyonu olmayan her şey ise insan prodüksiyonu kaynaklardır ve bunun %48’ini medikal süreçler oluşturur. Kalan %2’lik kısım ise çeşitli tüketim eserleridir. Başkaca maruz kaldığımız radyasyon da yıllar ilerledikçe artış göstermiştir. Örneğin 1980’lerde bir kişinin yıllık maruz kaldığı radyasyon 360 miliremdir. Yani geçen yaklaşık 40 yılda, maruz kaldığımız radyasyon ölçüsü neredeyse 2 kat artmıştır.
Tükettiğimiz yiyeceklerde en sık bulunan radyo canlı element potasyum-40’tır ve bu element Brezilya fındığı, muz, havuç, patates, çeşitli fasulye çeşitleri ve al ette de bulunuyor. Yani yalnızca yiyecek ve su ile maruz kaldığımız radyasyon dozu 30 miliremdir ki bu da radyasyon kıymeti 0,01 milirem olan muzdan 3 bin tane yemekle eşdeğerdir.
Radyasyona maruz kaldığımız eserler arasında 1960’lar öncesinden kalma birtakım eski seramikler, sarı ve yeşil tondaki kimi antika cam eşyaları, yangın dedektörü ve velev granit mutfak tezgahları.