Sigaranın bağımlılık yaptığını bilmeyenimiz yok. Lakin tam olarak neyin, nasıl ve ne formda bağımlılık yaptığını bilenimiz pek az. İşte sigaranın bağımlılık yapma süreci ve bırakmanın sıkıntı olmasının sebepleri:
Öncelikle bağımlılık sözünü kullandığımızda neye işaret ettiğimizi açıklayalım...
Bunlardan bir tanesi fizikî bağımlılıktır. Bu çeşit bağımlılıkta bedenlerimiz, sıhhatini ve standart işleyişini sürdürebilmek için bir hususa ihtiyaç duyar. Zira o unsurun bir mühlet devamlı kullanılmış olması, vücudumuzun olağan işleyişini değiştirerek yerine yeni, yapay bir olağan koymuştur. Bu yüzden o unsurun yoksunluğunu çektiğimizde, bedenimiz yeni bir olağana ahenk sağlamak konusunda o kadar süratli olmadığı için işleyişi bozulur ve kendimizi hasta hissederiz.
Mevzumuza geçmeden evvel bunu bir örnekle pekiştirelim.
Bu sürece verilebilecek en uygun örnek alkoldür. Artık uzun vakittir alkol kullanmamış bir insan hayal edin. Bu insan bir tatile çıksın ve bir hafta boyunca her gün alkol tüketsin. Bu durumda o insanın bedeni yeni ve alışılmadık bir standart duruma geçecektir ve bu sebeple kişi bir müddet boyunca mide bulantısı, baş ağrısı hissedecek, çabuk sarhoş olacak ve şuurunu kısa müddet için kaybedecektir. Uzun müddet tertipli alkol tüketen birinin birden içmeyi bırakması da bedende çabucak hemen birebir tesirleri yaratır. Bedenin standart işleyişi yeniden değişmiştir ve metabolizma bu yeni duruma ahenk sağlayabilmek için tıpkı semptomları gösterecektir.
Fakat tüm bağımlılıklar fizikî değildir.
Başlandığında ya da bırakıldığında ortaya fizikî semptomlar çıkarmayan bağımlılık tipleri de vardır ve bunlara ruhsal bağımlılık ismi verilmektedir. Bu türlü durumlarda kişi yeniden bağımlı olduğu unsura gereksinim duyar, fakat bir plasebo tesiri yaşamadığı sürece fizikî mahrumluk belirtisi göstermez. Kumar ya da adrenalin bağımlılığı bu cins bağımlılıklara örnek gösterilebilir. Onların yaptığı, beyindeki ödül merkezini uyarmak ve şahsa birebir uyarılmayı tekrar tekrar yaşama isteği yaşatmaktır.
Nikotin, bedenlerimizde hem fizikî hem de ruhsal bağımlılık yaratır.
Nikotin, bir küme bitki tarafından üretilen büsbütün doğal bir unsurdur ve kurutulmuş tütünde %3-6 oranında bulunmaktadır. Nikotin, bedenimizde bulunan ve nikotinik asetilkolin reseptörleri ismi verilen noktalara bağlanır ve temelde bedenimizin iki farklı noktasını tesirler: merkezi hudut sistemi ve adrenal medulla. Bedene girdikten sonra ismi geçen reseptörlere bağlanan nikotin, dopamin üzere yeterli hissetmemizi sağlayan nörotransmiterlerin salınımını tetikler.
Sigaranın başka nörotransmiterler üzerindeki tesiri ise şu formdadır:
Tütün dumanı tıpkı zamanda monoamin oksidaz inhibitörü ismi verilen unsurları barındırır ve bu unsurlar de dopamin, serotonin ve noradrenalin üzere nörotransmiterlerin dolanımını arttırarak hem vücudumuz, hem de zihnimiz üzerinde bir grup değişikliklere sebep olur. Sigara dumanını çektiğimiz andan itibaren bu tesir yedi saniye içerisinde gerçekleşir ve yaklaşık iki saat boyunca sürer. Sigarayı bırakınca yaşanan yoksunluğun çok ağır olması, nörotransmiterlerde meydana gelen bu değişimle açıklanmaktadır.
Nikotin alımı, adrenalin hormonu düzeylerini de değiştirmektedir.
Bedenimize giren nikotin, hücrelerimizin içindeki kalsiyum ölçüsünü arttırarak adrenalin hormonunun salınımını tetikler. Bu da kan basıncımızın, nabzımızın, nefes alış-verişimizin ve kan şekeri düzeyimizin yükselmesine sebep olur. Velhasıl "adrenalin bağımlısı" olma durumu, sadece heyecan yaşamayı seven beşerler için değil, sigara bağımlıları için de geçerlidir.
Hasılı sigaranın bağımlılık yapan tesiri, hormon ve nörotransmiterlerimiz üzerinde yarattığı değişimden kaynaklanmaktadır.
Ve sigarayı bırakarak nikotin alımınızı azalttığınızda, bedeniniz bu hormon ve nörotransmiterlerin salınımını azaltarak ya da arttırarak kendisini yeni bir standart duruma sokmaya çalışır. Nikotin yoksunluğu, son sigaranızı içişinizden 2-3 saat sonra başlar ve 2-3 gün içerisinde tepeye ulaşır. Bu süreçte anksiyete, depresyon, uyku bozuklukları, uyuşukluk, baş ağrısı, iştah artışı, konsantrasyon zahmeti ve huzursuzluk üzere durumlar görülebilir. Ha paha mi derseniz; muhakkak değer!
