Omurgaya önden ya da arkadan bakıldığında görülen eğilmelere skolyoz adı verilir Normalde beden yapımızda bu yönde bir eğriliğimiz yoktur Yana baktığımızda ise alışılagelmiş eğriliklerimiz görülebilmektedir Mesela sırtımızda hafif bir kamburluk (kifoz) ve belimizde de hafif bir çukurluk (lordoz) bulunmaktadır
2 Skolyoz?un oluşum spesifik bir yaradılış nedeni var mıdır? Nedenleri nelerdir?
Skolyoz fazla değişik nedenlerle ortaya çıkabiliyor Örneğin spastik çocuklarda veya çocukluk çağında felç geçirenlerde görülüyor Oysa sıklıkla karşılaştığımız skolyozlar, daha fazla 10?lu yaşlarda ortaya çıkan ve nedeni bütün olarak halen bilinmeyen (idiyopatik) grupta görülen skolyozlar ile anne karnındaki etmenler sebebiyle ortaya çıkan ve doğuştan itibaren bulgu veren doğumsal (konjenital) skolyozlardır Birincinin nedenini tam olarak bilmiyoruz Konjenital skolyoza ise gebelik esnasında geçirilen enfeksiyonlar, diyabet, bir takım vitamin eksikliklerinin neden olduğu düşünülmektedir
3 Skolyoz?un özellikle görüldüğü emin yaş aralıkları söz konusu mudur?
En sık görülen skolyoz, nedeni bilinmeyen (idiyopatik) tiptir Erken çocuklukta başlayan tipleri varsa da en tipik başlama ve görülme yaşı buluğ çağı öncesi yıllardır
4 Kaç ayrı müşteri skolyoz vardır?
Eğer bütün sınıflandırmadan bahsedersek adeta 20 tipe kadar çıkabiliriz En sık görülenleri idiyopatik, doğumsal (konjenital), ve dağıtılmış sinir ve adale hastalıklarına eşlik eden (paralitik) skolyoz tipleridir İdiyopatik skolyoz dışındaki tipler ile günlük hayatta tesadüf olasılığı düşüktür
5 Skolyoz daha fazla kadınlarda mı erkeklerde mi görülür? Bu konuda yapılmış istatiksel bir semptom var mıdır elinizde?
Fiilen, kız ve erkeklerde görülme sıklığı eşdeğer (Yaklaşık %1) Fakat en sık görülen herif olan idiyopatik skolyoz kızlarda çok daha yüksek bir oranda klinik olarak bulgu verecek büyüklüğe erişmektedir
6 Çocuklarda görülen skolyoz hangi alıcı skolyozdur?
Çocuklarda en sık görülen skolyoz idiyopatik herif skolyozdur
7 Skolyoz?un belirtileri nelerdir? Kendini nasıl ele verir?
Aileler genel olarak çocuklarında bir duruş bozukluğu olduğunu fark ediyorlar lakin bunun adını koyamıyorlar Duruş bozukluğu bir omuzun yüksekliği ya da bel girintilerinde bakışımsızlık şeklinde görülebilir Ancak durum, sırtta hafif kamburluk belirince yani oldukça ileri bir dönemde, aile göre bir omurga sorunu olarak algılanıyor Peki çocukta meydana gelmekte olan deformasyonu erken dönemde nasıl tanıyabiliriz? Bunun için kolay ve güvenilir bir test yapılabilir Çocuğumuza kollarını da aşağıya sarkıtarak öne eğilmesini söyleyelim, eğildiği zaman baş kadar yada kalçalar tarafından sırtına bakalım Eğer sırt simetrik ise skolyoz olması ihtimali çok düşüktür Eğer sağ ve sol aralarında birkaç milimetreden artı fark varsa, o süre skolyozdan şüphelenip mutlaka Bir doktora gerekir
Anne babalar çocuklarında skolyoz olup olmadığını nasıl anlayabilirler? Nelere dikkat etmeliler?
Bu yaştaki çocuklar ne eyvah ancak vücutlarını bilhassa ailelerinden saklıyorlar, böylece bilhassa tutucu ailelerde skolyoz fazla geç ayrım ediliyor Birazcık önce anlattığım test epeyce güvenilir sonuçlar veriyor Ergenlik öncesi çocuklarda, ergenliğin sonuna kadar 6 ayda bir tekrarlanarak yapılabilir
8 Skolyoz hastası olan bir çocuğun günlük yaşamı nasıl etkilenir? Çocuk ne gibi sıkıntılarla karşısında karşıyadır?
Erken dönemlerde, veya skolyoz eğer ilerlemeden muhakkak bir büyüklükte kalır ise, hayatı hiç etkilemiyor Zaten çocuklar eğrildiklerini hissetmedikleri için teşhis ara sıra fazla geç konulabiliyor Kesin bir dereceden sonradan çocuk ve aile görüş bozukluğunu ayrım ediyor Eğer bu ciddi boyutlara varmış ise çocukta bir sakatlık hissi oluşturabiliyor Ama çok ileri skolyozlarda, oldukça nadir olarak, göğüs kafesinin daralması nedeniyle kalp ve akciğer sorunları ortaya çıkabiliyor
9 Çocuklarda görülen skolyozda kaç derecelik eğim oluşmuşsa tehlikeli boyuttadır? Tehlikeleri nelerdir?
Skolyoz eğriliğinin bir ölçümü var ve bu ölçüm sonucunda eğriliğe dereceler veriliyor 10 dereceden itibaren skolyozun varlığından bahsediliyor, üstteki sınırı değil, 120190 dereceye dek gidebilir İki risk var; birincisi, skolyozun teşhis edildikten daha sonra ilerlemesi, ikincisi de yürek ve akciğer sorunlarına neden olması İkincisi için 90100 dereceyi geçmesi zorunlu ancak bu epeyce nadir görülen bir durumdur İlerleme ise hakiki bir risk oluşturmaktadır Buna yol açan esas neden, çocuğun büyümesinin devam etmesidir Kural olarak skolyoz var ise, çocuk büyüdükçe artmaya devam edecektir
10 Çocukta skolyoz olduğunun anlaşılmasından itibaren ne nesil müdahaleler yapılır? Cerrahi müdahele gerekmeksizin tedavi muhtemel müdür? Hangi aşamada cerrahi müdaheleye başvurulur?
Çare skolyozun saptama edildiği andaki derecesine ve çocuğun o dönemden sonraki olası yükselme miktarına kadar değişir Başlıca kasıt çocuğun geveze bir cerrahi müdahale ile karşılaşmamasıdır Bu fazla ayrıntılı ve bambaşka doktorlar göre öbür anlatılabilecek bir konu fakat kısaca kendi uygulamamı anlatırsam; büyümesi tamamlanmış çocuklarda (2 yıldır adet gören), sırtta 50 derece, belde 35 dereceyi aşmadıkça cerrahi müdahaleye gerek yoktur Çünkü bu durumda skolyozun önemli bir ilerleme şansı yoktur ve hayatı fazla etkilememektedir Büyümesi sürekli çocuklarda ise her ne dek genel kullanım 20 dereceyi aşan skolyozda korse tedavisiyse de, ben korse kullanmanın aslında çok yararlı olduğundan belirlenmiş değilim böylece kendi hastalarımı kullanıp kullanmama konusunda bilgilendirip özgür bırakıyorum Halen çoğalan çocukta 40 dereceyi aşan skolyozda, yetişkin vücudunu kazanmış hastalarda ise birazcık önce belirttiğim sırt ve bel derecelerini aşınca cerrahi müdahale öneriyorum
11 Günümüzde skolyoz cerrahisinde hangi teknik ve yöntemler uygulanmaktadır? Bu konuda dünya ile karşılaştırıldığında Türkiye nerededir?
Bu konudaki teknolojiyi biz geliştirmiyoruz ama fazla yakından izliyoruz Doğal olarak bu konuda da dünyada farklı alanlara yönlendirilmiş akımlar geliyor, yükseliyor, bir kısımından zamanla vazgeçiliyor Şu andaki en etkin olduğu düşünülen başvuru sırttan omurlara vidalar yerleştirilip bunların bir çift çubuk ile birbirilerine bağlanmasından oluşuyor Bu tatbik Türkiye?nin iyi omurga merkezlerinde yapılabiliyor
12 Cerrahi müdahale sonrası skolyoz eğrisinin düzelmesi yüzde kaç ihtimaldir? Adamakıllı düzelir ve çocuk günlük aktivitelerini adi olarak yerine getirebilir diyebilir miyiz?
şu anda iyi ellerde derece olarak düzelme oranı %70 ila %80 civarındadır Bu röntgende bakıldığında minik bir skolyozun olması, ancak çocuğa dıştan bakıldığında adi görünmesi anlamına kazanç
13 Cerrahi müdahale sonrası hasta ne dek zamanda iyileşerek ayağa kalkabilir?
Hasta birincil gün yatağından ayağa kaldırılır İkinci veya üçüncü gün tuvalete gidebilecek ülkü gelir Genel Olarak üçüncü gün, kendi kendine yürüyüp tuvalete gider ülkü gelince taburcu edilir Birinci aydan itibaren, biraz korunarak, okula devam etmelerine müsade veriyorum Üçüncü ayda yüzme, altıncı ayda koşma, ilk yıldan sonra her türlü spor bağımsızlık bırakılır
14 Ameliyat ardından hastanın özellikle uyarı etmesi gereken durumlar nelerdir?
Ameliyat sonrası erken dönemde hastaların fazla ağrıları oluyor Ancak zamanla geçiyor Biraz önce bahsettiklerim dıştan özellikle dikkat gerektiren bir şey değil Çocuklar zaten ağrıları sebebiyle kendilerini koruyorlar
15 Çocukta skolyoz oluşumunun doğum ile ilgisi var mıdır? Doğum anı veya gebelik süresinde yaşanan bir problem çocukta skolyoz?a niçin olabilir mi?
çoğunlukla bahsettiğimiz idiyopatik alıcı skolyozun doğumla bir ilgisi yoktur Gebelikte yaşanan sorunlar, doğumsal (konjenital) skolyoza niçin olabiliyor Konjenital skolyoz, idiyopatikten daha ciddi bir sorundur Çoğunlukla ameliyatsız çare edilememektedir
16 Skolyoz, Türkiye?deki çocuklarda diğer ülkeler ile karşılaştırıldığında hangi oranda görülür?
Bildiğim kadarıyla Türkiye?deki sıklığı konusunda bir istatistik bilimi değil, bu durumda benzer oranda seslenmek durumundayız
17 Spor ve egzersizin skolyoz üzerindeki etkisi nedir? Alıştırma yerine getirmek sonradan oluşabilecek skolyoz?u önlemede etkili midir? ya da skolyozlu bir hastanın alıştırma yapması yardımsever mıdır? Ameliyat sonrası hasta alıştırma yapmalı mıdır?
Bu sorunun iki parçası var doğrusu Çoğunlukla skolyoz tanısı bölge hastalara hemen bir çalışma programı önerilir Fakat egzersizlerin hastalığın ilerlemesini yavaşlattığına ilişkin en ufak bir objektif delil bulunmamaktadır Bu durum, skolyozlu çocuklar spor yapmamalıdır anlamına gelmiyor Spor yapan skolyoz hastaları kendi bedenlerini daha iyi algılıyorlar ve bilhassa cerrahi operasyon geçirecekler ise cerrahi müdahale ardından çok daha basit olağan hayata dönebiliyorlar Cerrahi müdahale ardından zaten spora yapmalarını teşvik ediyoruz Elbette bu egzersizler kesin bir program zarfında verilmektedir
Prof Dr Emre Acaroğlu, Hacettepe Üniv Tıp Fak Ortopedi ve Travmatoloji AD
2 Skolyoz?un oluşum spesifik bir yaradılış nedeni var mıdır? Nedenleri nelerdir?
Skolyoz fazla değişik nedenlerle ortaya çıkabiliyor Örneğin spastik çocuklarda veya çocukluk çağında felç geçirenlerde görülüyor Oysa sıklıkla karşılaştığımız skolyozlar, daha fazla 10?lu yaşlarda ortaya çıkan ve nedeni bütün olarak halen bilinmeyen (idiyopatik) grupta görülen skolyozlar ile anne karnındaki etmenler sebebiyle ortaya çıkan ve doğuştan itibaren bulgu veren doğumsal (konjenital) skolyozlardır Birincinin nedenini tam olarak bilmiyoruz Konjenital skolyoza ise gebelik esnasında geçirilen enfeksiyonlar, diyabet, bir takım vitamin eksikliklerinin neden olduğu düşünülmektedir
3 Skolyoz?un özellikle görüldüğü emin yaş aralıkları söz konusu mudur?
En sık görülen skolyoz, nedeni bilinmeyen (idiyopatik) tiptir Erken çocuklukta başlayan tipleri varsa da en tipik başlama ve görülme yaşı buluğ çağı öncesi yıllardır
4 Kaç ayrı müşteri skolyoz vardır?
Eğer bütün sınıflandırmadan bahsedersek adeta 20 tipe kadar çıkabiliriz En sık görülenleri idiyopatik, doğumsal (konjenital), ve dağıtılmış sinir ve adale hastalıklarına eşlik eden (paralitik) skolyoz tipleridir İdiyopatik skolyoz dışındaki tipler ile günlük hayatta tesadüf olasılığı düşüktür
5 Skolyoz daha fazla kadınlarda mı erkeklerde mi görülür? Bu konuda yapılmış istatiksel bir semptom var mıdır elinizde?
Fiilen, kız ve erkeklerde görülme sıklığı eşdeğer (Yaklaşık %1) Fakat en sık görülen herif olan idiyopatik skolyoz kızlarda çok daha yüksek bir oranda klinik olarak bulgu verecek büyüklüğe erişmektedir
6 Çocuklarda görülen skolyoz hangi alıcı skolyozdur?
Çocuklarda en sık görülen skolyoz idiyopatik herif skolyozdur
7 Skolyoz?un belirtileri nelerdir? Kendini nasıl ele verir?
Aileler genel olarak çocuklarında bir duruş bozukluğu olduğunu fark ediyorlar lakin bunun adını koyamıyorlar Duruş bozukluğu bir omuzun yüksekliği ya da bel girintilerinde bakışımsızlık şeklinde görülebilir Ancak durum, sırtta hafif kamburluk belirince yani oldukça ileri bir dönemde, aile göre bir omurga sorunu olarak algılanıyor Peki çocukta meydana gelmekte olan deformasyonu erken dönemde nasıl tanıyabiliriz? Bunun için kolay ve güvenilir bir test yapılabilir Çocuğumuza kollarını da aşağıya sarkıtarak öne eğilmesini söyleyelim, eğildiği zaman baş kadar yada kalçalar tarafından sırtına bakalım Eğer sırt simetrik ise skolyoz olması ihtimali çok düşüktür Eğer sağ ve sol aralarında birkaç milimetreden artı fark varsa, o süre skolyozdan şüphelenip mutlaka Bir doktora gerekir
Anne babalar çocuklarında skolyoz olup olmadığını nasıl anlayabilirler? Nelere dikkat etmeliler?
Bu yaştaki çocuklar ne eyvah ancak vücutlarını bilhassa ailelerinden saklıyorlar, böylece bilhassa tutucu ailelerde skolyoz fazla geç ayrım ediliyor Birazcık önce anlattığım test epeyce güvenilir sonuçlar veriyor Ergenlik öncesi çocuklarda, ergenliğin sonuna kadar 6 ayda bir tekrarlanarak yapılabilir
8 Skolyoz hastası olan bir çocuğun günlük yaşamı nasıl etkilenir? Çocuk ne gibi sıkıntılarla karşısında karşıyadır?
Erken dönemlerde, veya skolyoz eğer ilerlemeden muhakkak bir büyüklükte kalır ise, hayatı hiç etkilemiyor Zaten çocuklar eğrildiklerini hissetmedikleri için teşhis ara sıra fazla geç konulabiliyor Kesin bir dereceden sonradan çocuk ve aile görüş bozukluğunu ayrım ediyor Eğer bu ciddi boyutlara varmış ise çocukta bir sakatlık hissi oluşturabiliyor Ama çok ileri skolyozlarda, oldukça nadir olarak, göğüs kafesinin daralması nedeniyle kalp ve akciğer sorunları ortaya çıkabiliyor
9 Çocuklarda görülen skolyozda kaç derecelik eğim oluşmuşsa tehlikeli boyuttadır? Tehlikeleri nelerdir?
Skolyoz eğriliğinin bir ölçümü var ve bu ölçüm sonucunda eğriliğe dereceler veriliyor 10 dereceden itibaren skolyozun varlığından bahsediliyor, üstteki sınırı değil, 120190 dereceye dek gidebilir İki risk var; birincisi, skolyozun teşhis edildikten daha sonra ilerlemesi, ikincisi de yürek ve akciğer sorunlarına neden olması İkincisi için 90100 dereceyi geçmesi zorunlu ancak bu epeyce nadir görülen bir durumdur İlerleme ise hakiki bir risk oluşturmaktadır Buna yol açan esas neden, çocuğun büyümesinin devam etmesidir Kural olarak skolyoz var ise, çocuk büyüdükçe artmaya devam edecektir
10 Çocukta skolyoz olduğunun anlaşılmasından itibaren ne nesil müdahaleler yapılır? Cerrahi müdahele gerekmeksizin tedavi muhtemel müdür? Hangi aşamada cerrahi müdaheleye başvurulur?
Çare skolyozun saptama edildiği andaki derecesine ve çocuğun o dönemden sonraki olası yükselme miktarına kadar değişir Başlıca kasıt çocuğun geveze bir cerrahi müdahale ile karşılaşmamasıdır Bu fazla ayrıntılı ve bambaşka doktorlar göre öbür anlatılabilecek bir konu fakat kısaca kendi uygulamamı anlatırsam; büyümesi tamamlanmış çocuklarda (2 yıldır adet gören), sırtta 50 derece, belde 35 dereceyi aşmadıkça cerrahi müdahaleye gerek yoktur Çünkü bu durumda skolyozun önemli bir ilerleme şansı yoktur ve hayatı fazla etkilememektedir Büyümesi sürekli çocuklarda ise her ne dek genel kullanım 20 dereceyi aşan skolyozda korse tedavisiyse de, ben korse kullanmanın aslında çok yararlı olduğundan belirlenmiş değilim böylece kendi hastalarımı kullanıp kullanmama konusunda bilgilendirip özgür bırakıyorum Halen çoğalan çocukta 40 dereceyi aşan skolyozda, yetişkin vücudunu kazanmış hastalarda ise birazcık önce belirttiğim sırt ve bel derecelerini aşınca cerrahi müdahale öneriyorum
11 Günümüzde skolyoz cerrahisinde hangi teknik ve yöntemler uygulanmaktadır? Bu konuda dünya ile karşılaştırıldığında Türkiye nerededir?
Bu konudaki teknolojiyi biz geliştirmiyoruz ama fazla yakından izliyoruz Doğal olarak bu konuda da dünyada farklı alanlara yönlendirilmiş akımlar geliyor, yükseliyor, bir kısımından zamanla vazgeçiliyor Şu andaki en etkin olduğu düşünülen başvuru sırttan omurlara vidalar yerleştirilip bunların bir çift çubuk ile birbirilerine bağlanmasından oluşuyor Bu tatbik Türkiye?nin iyi omurga merkezlerinde yapılabiliyor
12 Cerrahi müdahale sonrası skolyoz eğrisinin düzelmesi yüzde kaç ihtimaldir? Adamakıllı düzelir ve çocuk günlük aktivitelerini adi olarak yerine getirebilir diyebilir miyiz?
şu anda iyi ellerde derece olarak düzelme oranı %70 ila %80 civarındadır Bu röntgende bakıldığında minik bir skolyozun olması, ancak çocuğa dıştan bakıldığında adi görünmesi anlamına kazanç
13 Cerrahi müdahale sonrası hasta ne dek zamanda iyileşerek ayağa kalkabilir?
Hasta birincil gün yatağından ayağa kaldırılır İkinci veya üçüncü gün tuvalete gidebilecek ülkü gelir Genel Olarak üçüncü gün, kendi kendine yürüyüp tuvalete gider ülkü gelince taburcu edilir Birinci aydan itibaren, biraz korunarak, okula devam etmelerine müsade veriyorum Üçüncü ayda yüzme, altıncı ayda koşma, ilk yıldan sonra her türlü spor bağımsızlık bırakılır
14 Ameliyat ardından hastanın özellikle uyarı etmesi gereken durumlar nelerdir?
Ameliyat sonrası erken dönemde hastaların fazla ağrıları oluyor Ancak zamanla geçiyor Biraz önce bahsettiklerim dıştan özellikle dikkat gerektiren bir şey değil Çocuklar zaten ağrıları sebebiyle kendilerini koruyorlar
15 Çocukta skolyoz oluşumunun doğum ile ilgisi var mıdır? Doğum anı veya gebelik süresinde yaşanan bir problem çocukta skolyoz?a niçin olabilir mi?
çoğunlukla bahsettiğimiz idiyopatik alıcı skolyozun doğumla bir ilgisi yoktur Gebelikte yaşanan sorunlar, doğumsal (konjenital) skolyoza niçin olabiliyor Konjenital skolyoz, idiyopatikten daha ciddi bir sorundur Çoğunlukla ameliyatsız çare edilememektedir
16 Skolyoz, Türkiye?deki çocuklarda diğer ülkeler ile karşılaştırıldığında hangi oranda görülür?
Bildiğim kadarıyla Türkiye?deki sıklığı konusunda bir istatistik bilimi değil, bu durumda benzer oranda seslenmek durumundayız
17 Spor ve egzersizin skolyoz üzerindeki etkisi nedir? Alıştırma yerine getirmek sonradan oluşabilecek skolyoz?u önlemede etkili midir? ya da skolyozlu bir hastanın alıştırma yapması yardımsever mıdır? Ameliyat sonrası hasta alıştırma yapmalı mıdır?
Bu sorunun iki parçası var doğrusu Çoğunlukla skolyoz tanısı bölge hastalara hemen bir çalışma programı önerilir Fakat egzersizlerin hastalığın ilerlemesini yavaşlattığına ilişkin en ufak bir objektif delil bulunmamaktadır Bu durum, skolyozlu çocuklar spor yapmamalıdır anlamına gelmiyor Spor yapan skolyoz hastaları kendi bedenlerini daha iyi algılıyorlar ve bilhassa cerrahi operasyon geçirecekler ise cerrahi müdahale ardından çok daha basit olağan hayata dönebiliyorlar Cerrahi müdahale ardından zaten spora yapmalarını teşvik ediyoruz Elbette bu egzersizler kesin bir program zarfında verilmektedir
Prof Dr Emre Acaroğlu, Hacettepe Üniv Tıp Fak Ortopedi ve Travmatoloji AD