*
*Kimi anne baba çocuklarının uyku saatinin şaştığını, yemek yedirmenin zorlaştığını, havuz ve denizden çıkmak istemediğini, televizyon ve tablet başından kalkmadığını, görev gerçekleştirmek, Kitap okumak istemediğini belirterek dert yanıyor Sorunlar listesi daha da uzayıp gidebiliyor Mesela yaz okulu için erken uyanmak zorunda kalan çocuk her Sabahleyin anne babasına okula gitmemek için ayak diretirken, kimi de tam anlamıyla sokaktan eve girmek istemeyebiliyor*
*
Çocuklu böylece çok aile bugünlerde benzer dertten mustarip Bir yandan çocuklarına hak verirken bir yandan da değişen huyların üstesinden gelememekten, söz geçirememekten yakınıyorlar Hatta kimileri çocuklarındaki bu tutum değişikliklerini çözmede yetkisiz kalıyor ve uzmandan takviye alma yoluna bile gidebiliyor Zira tatilde o kadar fazla şeyde ipin ucunun kaçırılması çocuğa fiziksel ve psikolojik açıdan ayrım etmeden zarar verebiliyor İşte yaz tatilinde çocuklardaki davranış değişikliklerini ve tatil şımarıklığı ile baş etmenin yollarını Acıbadem Maslak Hastanesi Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Uzmanı Dr Istek Önal anlattı*
*
1 UYKU SAATİ IYICE ŞAŞTI MI?
*
Geceleri uzanmak, sabahları da kalkmak bilmez bir ayla mi geldi? Okulların kapanması ile uyku düzeninde değişikler yaşanması doğal Derhal her çocukta tatil dönemlerinde bu türden sarkmalar yaşanıyor Bağlı uyku saatlerindeki bu sarkmalar çocuğun aşırı sinirli, gergin ve agresif olmasına niçin olabiliyor Uyku düzeninin çocuğun sağlığını bozmayacak şekilde düzenlenmesi çok manâlı Bu konuda anne babalara kayda değer tahsis düşüyor Çocuğa büyüme ile ilgili hormonların gece salgılandığını anlatmak, bu hormonun yükselme ve gelişmesinden bağışıklık sisteminin kuvvetlenmesine kadar çoğu gövde fonksiyonunu etkileyeceğini öğretmek durum*
*
2 YEMEK YEDİRMEK DAHA DA MI ZORLAŞTI?
*
Yaz okulu, cadde, yüzme, basketbol, grup etkinlikleri gibi ev haricen süre geçirme durumunda çocuklar abur cubur tüketmeye ve öğün atlamaya daha yatkın ayla gelebiliyor böylece tatilin en başında bu kuralların belirlenmesi ve yemek yemek saatlerinin öneminin vurgulanması gerekiyor Dışarıdan satın alınacak yiyeceklerin hangilerine müsade verildiği ve limiti de çocuğa belirlenmiş bir dille anlatılmalı Daha Sonra getirilen kurallar çocukları öfkelendirebiliyor ve uyumlarını zorlaştırabiliyor Bir De hazır gıdalarla beslenmek bundan başka atıl hayat tarzına sahip çocuklar için fazla kilo ve alıcı 2 diyabete davetiye çıkarıyor*
*
3 HAVUZ VE DENİZDEN ÇIKARMAK ZULÜM Mİ?
*
Havuz ve denizden çıkmak istemeyen bir başka değişle ortalığı yıkan çocuklara hemen her havuzda ya da plajda rastlanabiliyor Uzun vakit suda kalmış olmaktan elleri ayakları buruş buruş ışık halkası de gelse hatta bundan başka akşam saatlerinde üşümekten tir tir titremeye başlamış bir hal de alsalar 'çıkmam da çıkmam' diye inat edip anne babaların sabrını bir hayli zorlayabiliyorlar Onlar için son derece neşeli olduğundan kendilerine keyif veren şeyi bitirmeme istekleri çok da sıradan doğrusu bu nedenle havuz ve denize gitmeden önce günün planını yapmak, sürpriz tutturmaların önüne geçilmesinde etkili bir yöntem Bu plana uymamanın ona neler kaybettireceğini, uyumlu davranırsa neler kazanabileceğini açıklamak gerekiyor*
*
4 TABLET VE TELEVİZYON BAŞINDAN KALKMIYOR MU?
*
Minicik yaşlarına karşın artık böylece birçok tabletle dolaşıyor Gittikleri baştan tablet ellerinde Örneğin otomobilde seyahat ederken bile doğayı seyretmek, yeşillikleri, çayırda otlayan kuzuları, koyunları, börtü böceği gözlemlemek yerine tabletleri ile oyalanmayı seçim edenler oluyor Anne babalar da bu duruma göz yumabiliyor; hatta kendileri de benzer hataya düşebiliyor Pasif ve görsel oyunlarla vakit devretmek çocuklar için daha kolay ve eğlenceli Seviye (level) geçerek karşısında tarafı yenerek oyundan hemencecik ödül kazandığını düşünen çocuklar bu tatminden mahrum kalmayı reddediyorlar Bütün tatil boyunca de bir yandan tabletin bir yandan televizyonun başından terketmek istemiyorlar Ama anne babanın 'oynama veya seyretme' demesi çözüm değil Onun yerine çocuğu neler yapabileceği konusunda yönlendirmesi gerekiyor*
*
5 ARKADAŞIMDA KALSAM OLUR MU?
*
Oyunun tadı damağında kalan çocuklar eğlencenin daha uzun devam etmesini isteyip akşam arkadaşında kalmak için tutturabiliyor Bir De ailesinin artı tanımadığı evde kalmak konusunda da ısrarcı olabiliyor Çocuğunuza tavrınızı ilk önce net koymanız gerekiyor Son anda kararlar vermekten hoşlanmadığınızı ve böyle konuların evvelden planlanması gereken durumlardan olduğunu anlatma yoluna gitmeye çalışmalısınız Ağladığı veya tutturduğu için kaldığını düşünmemeli
*
6 “DEVIR YAPMAM, KİTAP OKUMAM!
*
“Ödevlerimi daha sonra yaparım, kitap okumayı istemiyorum tatildeyim! Bir Takım evlerde de annebabaçocuk üçgeninde işte bu sorun yaşanıyor Tatilin tüm sorumluluklardan kurtulmak anlamı taşıdığını düşünen kimi çocuklar ödev ve kitap sorumluluklarını yumurta kapıya gelene kadar ertelemeyi istiyorlar Bütün yazı ebeveyni ile çatışma halinde geçiriyorlar haliyle Ödev ve kitap sorumluluğunun kazanılması için tasarlama yapılması dürüst bir davranış Ödevler için emin günler, kitap için belirli zamanlar (yatmadan önce, kahvaltıdan önce vs gibi) planlanması gerekiyor*
*
7 DONDURMA VE TATLI ISRARI
*
Dondurma ve tatlı neredeyse bütün çocuklar için az daha vazgeçilmez Şekerin cazibesi çocukları mıknatıs gibi kendine çekiyor Ama şekerin zararları ile ilgili çok sayıda bilimsel egzersiz mevcut bu nedenle kuşkusuz ölçünün kaçırılmaması gerekiyor Anne babaların çocuklarına her şeyin aşırısının zararlı olduğunu anlatması, dondurma ve tatlı tüketimine kontrollü müsade vermesi gerekiyor*
*
8 BAHÇESOKAKTAN EVE GİRMEK İSTEMEMESİ
*
Site, sokak, mahallelerde çocuklarını eve çağıran annelere tanık olmayanımız yoktur Hatta bazen onlardan birisiyiz de Çocuktan yukarı seslenen ses ise “ tamaaammm birazdan geliyorumm, az kaldı şeklinde olur hep Anne daha en az 5 kez sesleneceğini, çocuk da annesinin tek seferle kalmayacağını bildiğinden bu durum gözyaşları içinde eve getirilme şeklinde sonlanabiliyor da Çocuğa bahçe ya da sokaktan eve belli bir zaman daha sonra gelmesi gerektiği öğretilmeli Evin düzeni ve gelmezse alacağı ceza tatilin en başında konuşulmalı ve ara ara hatırlatılmalı Hatta bununla ilgili çocuğunuzla kontrat imzalayarak onu eğlendirerek eğitebilirsiniz*
*
9 “SİZİNLE UYUYACAĞIM
*
Geç yatmayı büyümekle özdeşleştiren çocuklar geç yatmak konusunda fazla istekli oluyor Gözlerinden uyku aksa dahi yatmayı reddediyorlar Fakat belirli bir saatten sonradan televizyonda izledikleri birçok şeyden korkabiliyor ve kendi yatağında yatmayı istemeyebiliyorlar Uyku düzeninde yapılan değişiklikleri sonra baştan eski düzene sokmak son derece baskı böylece mümkün olduğunca tatil öncesindeki düzenine alt kalarak esnemeler yapılması en doğrusu*
*
10 “CANIM İSTEMİYOR YAZ OKULUNA GİTMİYCEM
*
Yaz okulu bazı çocuklar için yeni bir çevreye gireceklerinden nedeniyle bilinmezlik taşıyarak endişeye yol açabiliyor Tanımadıkları bir ortam, bir de sabahları da uyanmak zorunda kalacak almak onları yaz okuluna karşı uzak kılabiliyor ve yaz okuluna gitmeyi reddetmelerine niçin olabiliyor Acıbadem Maslak Hastanesi Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Uzmanı Dr Istek Önal “Anneler bu durumu sıklıkla “Sabah gitmemek için direniyor ama okuldan gelince fazla mutlu görünüyor şeklinde anlatıyorlar bu nedenle çocuğa katılacağı yaz okulundaki faaliyetlere ilişkin bilgi vererek ve uyku saatlerini düzenleyip sabah zor uyanmalarının önüne geçerek sorunun üstesinden gelinebilir diyor*
*
*Kimi anne baba çocuklarının uyku saatinin şaştığını, yemek yedirmenin zorlaştığını, havuz ve denizden çıkmak istemediğini, televizyon ve tablet başından kalkmadığını, görev gerçekleştirmek, Kitap okumak istemediğini belirterek dert yanıyor Sorunlar listesi daha da uzayıp gidebiliyor Mesela yaz okulu için erken uyanmak zorunda kalan çocuk her Sabahleyin anne babasına okula gitmemek için ayak diretirken, kimi de tam anlamıyla sokaktan eve girmek istemeyebiliyor*
*
Çocuklu böylece çok aile bugünlerde benzer dertten mustarip Bir yandan çocuklarına hak verirken bir yandan da değişen huyların üstesinden gelememekten, söz geçirememekten yakınıyorlar Hatta kimileri çocuklarındaki bu tutum değişikliklerini çözmede yetkisiz kalıyor ve uzmandan takviye alma yoluna bile gidebiliyor Zira tatilde o kadar fazla şeyde ipin ucunun kaçırılması çocuğa fiziksel ve psikolojik açıdan ayrım etmeden zarar verebiliyor İşte yaz tatilinde çocuklardaki davranış değişikliklerini ve tatil şımarıklığı ile baş etmenin yollarını Acıbadem Maslak Hastanesi Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Uzmanı Dr Istek Önal anlattı*
*
1 UYKU SAATİ IYICE ŞAŞTI MI?
*
Geceleri uzanmak, sabahları da kalkmak bilmez bir ayla mi geldi? Okulların kapanması ile uyku düzeninde değişikler yaşanması doğal Derhal her çocukta tatil dönemlerinde bu türden sarkmalar yaşanıyor Bağlı uyku saatlerindeki bu sarkmalar çocuğun aşırı sinirli, gergin ve agresif olmasına niçin olabiliyor Uyku düzeninin çocuğun sağlığını bozmayacak şekilde düzenlenmesi çok manâlı Bu konuda anne babalara kayda değer tahsis düşüyor Çocuğa büyüme ile ilgili hormonların gece salgılandığını anlatmak, bu hormonun yükselme ve gelişmesinden bağışıklık sisteminin kuvvetlenmesine kadar çoğu gövde fonksiyonunu etkileyeceğini öğretmek durum*
*
2 YEMEK YEDİRMEK DAHA DA MI ZORLAŞTI?
*
Yaz okulu, cadde, yüzme, basketbol, grup etkinlikleri gibi ev haricen süre geçirme durumunda çocuklar abur cubur tüketmeye ve öğün atlamaya daha yatkın ayla gelebiliyor böylece tatilin en başında bu kuralların belirlenmesi ve yemek yemek saatlerinin öneminin vurgulanması gerekiyor Dışarıdan satın alınacak yiyeceklerin hangilerine müsade verildiği ve limiti de çocuğa belirlenmiş bir dille anlatılmalı Daha Sonra getirilen kurallar çocukları öfkelendirebiliyor ve uyumlarını zorlaştırabiliyor Bir De hazır gıdalarla beslenmek bundan başka atıl hayat tarzına sahip çocuklar için fazla kilo ve alıcı 2 diyabete davetiye çıkarıyor*
*
3 HAVUZ VE DENİZDEN ÇIKARMAK ZULÜM Mİ?
*
Havuz ve denizden çıkmak istemeyen bir başka değişle ortalığı yıkan çocuklara hemen her havuzda ya da plajda rastlanabiliyor Uzun vakit suda kalmış olmaktan elleri ayakları buruş buruş ışık halkası de gelse hatta bundan başka akşam saatlerinde üşümekten tir tir titremeye başlamış bir hal de alsalar 'çıkmam da çıkmam' diye inat edip anne babaların sabrını bir hayli zorlayabiliyorlar Onlar için son derece neşeli olduğundan kendilerine keyif veren şeyi bitirmeme istekleri çok da sıradan doğrusu bu nedenle havuz ve denize gitmeden önce günün planını yapmak, sürpriz tutturmaların önüne geçilmesinde etkili bir yöntem Bu plana uymamanın ona neler kaybettireceğini, uyumlu davranırsa neler kazanabileceğini açıklamak gerekiyor*
*
4 TABLET VE TELEVİZYON BAŞINDAN KALKMIYOR MU?
*
Minicik yaşlarına karşın artık böylece birçok tabletle dolaşıyor Gittikleri baştan tablet ellerinde Örneğin otomobilde seyahat ederken bile doğayı seyretmek, yeşillikleri, çayırda otlayan kuzuları, koyunları, börtü böceği gözlemlemek yerine tabletleri ile oyalanmayı seçim edenler oluyor Anne babalar da bu duruma göz yumabiliyor; hatta kendileri de benzer hataya düşebiliyor Pasif ve görsel oyunlarla vakit devretmek çocuklar için daha kolay ve eğlenceli Seviye (level) geçerek karşısında tarafı yenerek oyundan hemencecik ödül kazandığını düşünen çocuklar bu tatminden mahrum kalmayı reddediyorlar Bütün tatil boyunca de bir yandan tabletin bir yandan televizyonun başından terketmek istemiyorlar Ama anne babanın 'oynama veya seyretme' demesi çözüm değil Onun yerine çocuğu neler yapabileceği konusunda yönlendirmesi gerekiyor*
*
5 ARKADAŞIMDA KALSAM OLUR MU?
*
Oyunun tadı damağında kalan çocuklar eğlencenin daha uzun devam etmesini isteyip akşam arkadaşında kalmak için tutturabiliyor Bir De ailesinin artı tanımadığı evde kalmak konusunda da ısrarcı olabiliyor Çocuğunuza tavrınızı ilk önce net koymanız gerekiyor Son anda kararlar vermekten hoşlanmadığınızı ve böyle konuların evvelden planlanması gereken durumlardan olduğunu anlatma yoluna gitmeye çalışmalısınız Ağladığı veya tutturduğu için kaldığını düşünmemeli
*
6 “DEVIR YAPMAM, KİTAP OKUMAM!
*
“Ödevlerimi daha sonra yaparım, kitap okumayı istemiyorum tatildeyim! Bir Takım evlerde de annebabaçocuk üçgeninde işte bu sorun yaşanıyor Tatilin tüm sorumluluklardan kurtulmak anlamı taşıdığını düşünen kimi çocuklar ödev ve kitap sorumluluklarını yumurta kapıya gelene kadar ertelemeyi istiyorlar Bütün yazı ebeveyni ile çatışma halinde geçiriyorlar haliyle Ödev ve kitap sorumluluğunun kazanılması için tasarlama yapılması dürüst bir davranış Ödevler için emin günler, kitap için belirli zamanlar (yatmadan önce, kahvaltıdan önce vs gibi) planlanması gerekiyor*
*
7 DONDURMA VE TATLI ISRARI
*
Dondurma ve tatlı neredeyse bütün çocuklar için az daha vazgeçilmez Şekerin cazibesi çocukları mıknatıs gibi kendine çekiyor Ama şekerin zararları ile ilgili çok sayıda bilimsel egzersiz mevcut bu nedenle kuşkusuz ölçünün kaçırılmaması gerekiyor Anne babaların çocuklarına her şeyin aşırısının zararlı olduğunu anlatması, dondurma ve tatlı tüketimine kontrollü müsade vermesi gerekiyor*
*
8 BAHÇESOKAKTAN EVE GİRMEK İSTEMEMESİ
*
Site, sokak, mahallelerde çocuklarını eve çağıran annelere tanık olmayanımız yoktur Hatta bazen onlardan birisiyiz de Çocuktan yukarı seslenen ses ise “ tamaaammm birazdan geliyorumm, az kaldı şeklinde olur hep Anne daha en az 5 kez sesleneceğini, çocuk da annesinin tek seferle kalmayacağını bildiğinden bu durum gözyaşları içinde eve getirilme şeklinde sonlanabiliyor da Çocuğa bahçe ya da sokaktan eve belli bir zaman daha sonra gelmesi gerektiği öğretilmeli Evin düzeni ve gelmezse alacağı ceza tatilin en başında konuşulmalı ve ara ara hatırlatılmalı Hatta bununla ilgili çocuğunuzla kontrat imzalayarak onu eğlendirerek eğitebilirsiniz*
*
9 “SİZİNLE UYUYACAĞIM
*
Geç yatmayı büyümekle özdeşleştiren çocuklar geç yatmak konusunda fazla istekli oluyor Gözlerinden uyku aksa dahi yatmayı reddediyorlar Fakat belirli bir saatten sonradan televizyonda izledikleri birçok şeyden korkabiliyor ve kendi yatağında yatmayı istemeyebiliyorlar Uyku düzeninde yapılan değişiklikleri sonra baştan eski düzene sokmak son derece baskı böylece mümkün olduğunca tatil öncesindeki düzenine alt kalarak esnemeler yapılması en doğrusu*
*
10 “CANIM İSTEMİYOR YAZ OKULUNA GİTMİYCEM
*
Yaz okulu bazı çocuklar için yeni bir çevreye gireceklerinden nedeniyle bilinmezlik taşıyarak endişeye yol açabiliyor Tanımadıkları bir ortam, bir de sabahları da uyanmak zorunda kalacak almak onları yaz okuluna karşı uzak kılabiliyor ve yaz okuluna gitmeyi reddetmelerine niçin olabiliyor Acıbadem Maslak Hastanesi Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Uzmanı Dr Istek Önal “Anneler bu durumu sıklıkla “Sabah gitmemek için direniyor ama okuldan gelince fazla mutlu görünüyor şeklinde anlatıyorlar bu nedenle çocuğa katılacağı yaz okulundaki faaliyetlere ilişkin bilgi vererek ve uyku saatlerini düzenleyip sabah zor uyanmalarının önüne geçerek sorunun üstesinden gelinebilir diyor*
*