Botox clostridium botulinum denilen bakterinin toksinidir aslında. 1970 yılından beri tıpta kullanımı vardır. İlk yıllarda botox spastik kas hastalıklarında kullanılmaktaydı spastik çocuklar, boyun tutulmaları gibi kas hastalıklarında kasları gevşetmek için kullanılan botox'un estetik alanına girmesi bu hastalarda başka amaçlarla kullanılsa da ciltlerinde olumlu değişiklikler görülmüş ve estetik amaçlı uygulamalara başlanmıştır.
Botoxun etki mekanizmasını iki şekilde özetleyebiliriz
1: kas gevşetici
2. sinir sistemi aşırı aktivasyonunun optimize edilmesi
Kas gevşetici etki sinir kas kavşağında kasların aşırı kasılmasını sağlayan asetilkolin (Ach) denilen mediatörün sinir son uçtan kasa iletilmesini engeller bu durumda aşırı kasılan kasta rahatlama olur.
Sinir sistemi: Bazen sempatik ve parasempatik dediğimiz sinir sistemi bölümlerinden her hangi bir ya da ikisinde birden aşırı aktivasyon olur. Sempatik ve parasempatik sistem genellikle birbirine zıt etki gösterir ve vucutta bir denge içinde çalışırlar eğer biri diğerine baskın gelirse bazı semptomlar ortaya çıkar. Sempatik aktivasyonda hipertansiyon, titreme, sinirlilik, ateş, idrara çıkamama, ishal, ciltte kuruluk, çarpıntı vs olurken eğer parasempatik sistem baskın ise sık idrar yapma, terleme, kabızlık, hipotansiyon, kalp hızında düşme vs sorunlar ortaya çıkar.
Genel olarak vucudumuzda özelliklede yüzümüzde yaşlanma nasıl oluyor diye bakacak olursak bunu genetik ve çevresel faktöelerle özetleyebiliriz.
Genetik: Hücre yenilenmesinin yavaşlaması, doğuştan kodlanmış hücre ölümleri, cilt altı bağ dokunun kendini iyi yenileyememesi kollajen liflerde azalma elastik liflerde artma olmasına rağmen yapısının bozulması, kollajen ve elastin lif üç boyutlu düzeninin bozulması, tip 1 kollajen dominasının tip 3 kollajen lehine değişmesi, cilt kalınlığında azalma, cilt tabakasının su tutucu görevinde zayıflama ve ciltten su kaybının artması, derinin doğal gerginliğini kaybetmesi, kemik dokular ile cilt arasında bulunan liflerin yapısının bozularak ciltte olan desteklerinin azalması, aşırı kas aktivitesi ile ciltte kırışıklıkların kalıcı olması vs...
Aslında cildimiz sürekli bir dökülme süreci yaşar üst tabakadaki hücreler dökülürken alttan gelen bazal hücreler dediğimiz hücreler yukarı doğru farklılaşarak sürekli yeni cildi destekler. Bu mekanizma zamanla cildin incelmesine neden olan yenilenmenin zayıfladığı dökülmenin arttığı bir oluşuma doğru yönelir. Bu durumda cilt incelir gerginliği azalır su kaybı artar kurur hassaslaşır incelen gerginliği azalan cilt sarkar ve kırışıklıklara neden olur.
Cilt altı yağ yastıklarında da zamanla azalma meydana gelmesi yüzün belirli bölgelerinde çökmelere neden olur ayrıca yağ yastıklarını destekleyen liflerin de yapısının bozulup destek görevini yapamaması ile de yağ dokusunun yerçekimi etkisi ile bu tutucu liflerin üzerinden sarkması da yaşlılık belirtilerinin gelişmesine neden olur.
Doğal olarak mimik hareketlerimiz vardır buna da yüzdeki mimetik kas aktivitesi neden olur. Hayatın ilk yıllarında cilt ve cilt altı doku kalitemiz yüksek olduğundan bu kas hareketlerine rağmen cilt ve cilt altı dokularımız yüzümüze pürüzsüz görünüm verir ancak zamana yukarıda sayılan mekanizmalar nedeni ile kas hareketleri ile oluşan mimikler sırasında ciltte kırışıklıklar belirir cilt ciltaltı yapıların daha da bozulması ile bu kırışıklıklar mimiklerimiz olmadan istirahat halinde de belirginliğine devam ederler.
Çevresel fak: Sigara kullanımı, hava kirliliği, güneş ışınları ve radyasyon bunlar arasındadır.
Peki nasıl oluyor da botox böyle mucizevi bir şekilde ciltte yaşlanmayı durduruyor hatta daha gençleşmesini sağlıyor? Daha öncede belirttiğimiz gibi kas harekleri, mimikler aslında mekanik olarak cilt ve cilt altı dokunun üç boyutlu yapısını sürekli zorlamaktadır ve kırıştırıcı etkide bulunmaktadır. Yaşamın ilk yıllarında cildin gergin sağlam elastik yapısı bu etkileri gizlese de zamanla cildimiz kaslara direnç gösteremez ve kırışmaya başlar. İşte botox kas gevşetici etkisi ile cildi kasların bu yıpratıcı etkisinden kurtarır ve cilt yaşlanmasının önüne geçer. Burada asıl merak edilmesi gereken nasıl oluyor da yaşlı cilt görünümü daha genç hal alıyor? Gerçekten botox uyguladığımız bölgede cilt daha kalın nemli ve parlık canlı düzgün hale geliyor. Kasların aşırı aktivitesi kırılınca dokuda bir lenfödem oluyor buda cilt ve cilt altının hacim kazanmasına, düzleşmesine, nemlenmesine, daha çok beslenenrek canlı parlak görünmesine neden oluyor.
Botoxun sinir sistemi üzerine olan faydasından bahsedecek olursak bazı hastalarda aşırı parasempatik sistem aktivasyonu olur ve aşırı terleme görürüz. Bu durum sıklıkla koltuk altlarında, avuç içlerinde ve ayaklarda görülür.
Özet olarak;
• Alındaki yatay kırışıklıklara
• Kaş ortasındaki kızma çizgilerine
• Göz çevresindeki kaz ayaklarına
• Düşük kaşlara
• Dudak üstündeki sigara çizgilerine
• Burun kenarındaki tavşan çizgilerine
• Aşırı terleme olan avuç içi, ayak tabanı ve koltuk altına
Aşırı tükürük salgılanan durumlarda botox yapılabilir.
Peki botoxu kimlere yaptırmalıyım; botox bir bakteri toksini olup uygun dozlarda uygun yerlere kullanılması gereken bir ilaçtır aslında bununda mutlaka özel eğitimini almış hekimler tarafından yapılması gerekir.
