Koronavirüs salgınıyla birlikte neredeyse her şey temelden değişti: Okullar, çalışma sistemleri, sıhhat bakımı, tatiller ve hatta sarılmalarımız... Fakat pek çok ülke alınan tedbirleri gevşetirken ya da büsbütün kaldırırken, salgının nihayet sona erdiğinden bahsedebilir miyiz?
Yaklaşık 2 yıldır hayatımızda olan pandemi sonunda bitiyor mu? University College London'ın Genetik Enstitüsü Müdürü Francois Balloux bu sorunun yanıtı olarak "Neredeyse" diyor.
Prof. Balloux, bu kış Avrupa'da birtakım dalgalanmalar öngörürken, yüksek aşı oranlarına sahip ülkelerde virüsün pandemi kademesinin ilkbaharda sona ereceğinden "oldukça emin" olduğunu söylüyor ve "Tünelin ucundaki ışığı görüyoruz" iddiasında bulunuyor.
Sürü bağışıklığına yaklaştık mı?
Pekala bu, aşı yahut enfeksiyonla üretilen antikorlar sayesinde artık birçok insanın Covid'e karşı korunmaya sahip olduğu ve artık virüsün bulacağı kimseyi bulamadığı "sürü bağışıklığına" yaklaştığımız manasına mı geliyor?
BBC Türkçe'nin haberine nazaran Teksas Üniversitesi Covid-19 Modelleme Konsorsiyumu Yöneticisi Lauren Ancel Meyers'a nazaran "hayır". BBC İskoçya kanalındaki The Nine programına konuşan Meyers, bulaşıcılık suratı yüksek Delta varyantının burada kıymetli rol oynadığını düşünüyor.
Ayrıyeten virüsün şimdi aşılanmamış dünya nüfusunun yüzde 85'ine ve aşılansa da birtakım şahıslara tekrar de bulaşabilme potansiyeli olduğunu belirten Meyers, bu sebeple sürü bağışıklığına ulaşmanın şimdilik "muhtemelen imkansız" olduğunu söylüyor.
Münasebetiyle mevcut aşılar, virüsün daha evvelki tipleri ile sürü bağışıklığına ulaşmamızı sağlamış olsa da; o denli görünüyor ki Delta çok daha bulaşıcı. Prof. Meyers, "Dünya çapında, Covid'in büsbütün ortadan kalkmasına yetecek boyutta bir bağışıklığa sahip olmamız pek mümkün görünmüyor" diyor.
Prof. Balloux da virüsün sirkülasyondaki mevsimsel 200 kadar teneffüs yolu virüsüne katılarak "endemik" hale geleceğini kabul ediyor, lakin bu evrede daha hafif bir soğuk algınlığı mı yoksa önemli bir grip mi olacağını söylemenin de sıkıntı olduğunu belirtiyor
"Bu aşılar çok uygun lakin bulaşmayı büsbütün engellemiyor"
Bu son nokta, ABD'nin Wisconsin eyaletindeki bilim insanlarının Delta varyantı ile enfekte olan aşılı bireylerin virüsü diğerlerine geçirebileceğine dair bulgularını aktardığı bir makale tarafından da destekleniyor. (Ancak çalışma hakemli bir çalışma değil ve bu yüzden de biraz dikkatle ele alınmalı.)
Prof. Meyers, bu senaryodaki tehlikenin, mevcut aşıları sadece bulaşma açısından değil, tıpkı vakitte önemli hastalık ve vefata neden olma yeteneği açısından da geride bırakan diğer bir varyantın ortaya çıkması olduğunu savunuyor.
Yeni varyant riskleri
"Virüs kendi ülkemizde ya da dünyanın öbür bölgelerinde ceplerimizde dolaştığı sürece, bugün kullandığımız aşıları alt edebilecek varyantların ortaya çıkma riskiyle karşı karşıya kalacağız" diye uyaran Prof. Meyers şunları söylüyor:
"Bu virüsün son derece değişken olduğunu ve daha süratli yayılmasını, potansiyel olarak daha ölümcül olmasını, bağışıklık sistemimize yabancı görünmesini sağlayacak formlarda değişebileceğini biliyoruz. Bunlar çok muhtemel senaryolar."
Prof. Balloux ise o kadar kaygılı değil. Virüsün evriminde "yavaş bir kayma"nın daha muhtemel olduğunu düşünüyor ve şu anda "süper virüs" yaratan ani bir mutasyon olmayacağından "oldukça emin".