Küresel güç olmak için belirli koşullar var mıdır? Hangi devletler küresel güç olmak yolunda bir adım öndedir?
Bir devletin veya devletler topluluğunun küresel güç olabilmesi için askeri, ekonomik ve nüfus alanlarında rakip ülke veya topluluklardan önde olması gerekir Bu faktörlerden birisinde zayıf olan devlet ya da devlet topluluklarının küresel güç olabilmeleri söz konusu değildir
Küresel güç olmak için ABD’nin geçirdiği aşamalar
1 nci ve 2 nci Dünya Savaşlarından galip çıkan Amerika Birleşik Devletleri’nin, Britanya İmparatorluğu’ndan sonra, dünyanın yeni küresel gücü olduğu öne sürülmeye başlanmıştır
ABD’nin 2 nci Dünya Savaşı’nın sonlarında 6 Ağustos 1945 günü Hiroşima’da, 9 Ağustos 1945 günü Nagasaki ‘de ilk atom bombasını kullanması ve Japonya’nın kayıtsız şartsız teslim olması ABD’nin küresel hakimiyetini tartışılmaz şekilde ortaya koymuştur
16 Temmuz günü Florida’nın Merritt Island kasabasında bulunan Kennedy Uzay Merkezi’nden Saturn V tarafından fırlatılan Apollo 11, Ay yüzeyine yapılan insanlı ilk uzay uçuşunu gerçekleştirmiştir Amerika Birleşik Devletleri’nin bu uzay uçuşunda astronotlar Neil Armstrong ve Buzz Aldrin 20 Temmuz 1969 günü saat 20:18’de (EEZ) Ay yüzeyine iniş yapan ilk insanlar olmuşlardır İnişten altı saat sonra 21 Temmuz günü 01:56’da (EEZ) Armstrong ay yüzeyine adım atarak bu konuda da bir ilki gerçekleştirmiştir Uçuşun mürettebatının üçüncü üyesi olan Michael Collins bu sırada Ay yörüngesinde Armstrong ve Aldrin’i taşıyan modülle bir araya gelmek için beklemedeydi Görevin üç üyesi de sekiz gün uzayda kaldıktan sonra dünyaya dönmüştür ABD’nin bu başarısı 2 nci Dünya savaşı sonlarından itibaren kendisine rakip olmaya çalışan Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB)’ni moral olarak çökertmiştir
21 nci yüzyılın süper gücü tartışılmaz şekilde Amerika Birleşik Devletleri (ABD)’dir ABD’nin rakipleri ise Çin, Avrupa Birliği, Rusya Federasyonu ve Hindistan’dır Ekonomik alanda belli bir seviye yakalamış olsalar bile, askeri güç ve küresel askeri hakimiyet ile nüfus alanlarında ABD’nin çok gerisinde olan Almanya ve Japonya’nın devlet olarak ABD’ye rakip olmaları yakın gelecekte söz konusu değildir
Ancak yine de her fırsatta ABD’nin küresel gücünün azalışı hakkında son yıllarda artan şekilde tartışmalar olmaktadır
2008 ekonomik krizine rağmen ABD, bir milyona yakın göçmeni ülkesine kabul etmeye devam etmektedir Ebola hastalığı, Vladimir Putin ve ElKaide, Irak Şam İslam devleti (IŞİD) terörizm hareketleri bugünlerde ABD’nin canını epey sıkmaktadır Amerika Birleşik Devletleri yüksek teknoloji (Silikon Vadisi), finans ve iş (Wall Street), film (Hollywood) ve yüksek öğretim alanlarında dünyaya öncülük etmektedir
ABD dünyanın askeri ve ekonomik lideridir
Halihazırda ABD dünyanın askeri ve ekonomik lideridir Büyük bir olasılıkla onlarca yıl da ABD üstünlüğü devam edecektir ABD sadece askeri ve ekonomik olarak değil, “yumuşak güç olarak da dünyanın en önemli ülkesi durumundadır
ABD’nin halen her yıl bir milyondan fazla göçmen kabul etmesi de gücünün bir diğer göstergesidir
Silikon Vadisi örneğinde olduğu gibi, teknolojik olarak ABD dünyanın tartışmasız en önemli ülkesidir
Değişik kurum ve kuruluşların her yıl yaptıkları anketlere göre, dünyanın en iyi 20 üniversitesinden en az 1517’si mutlaka ABD’lidir
Dünyanın en çok ihracat ve ithalat yapan ülkesi yine ABD’dir
Doğrudan dış yatırımlara bakıldığında, 180 milyar dolarla ABD dünya lideridir Bu rakam, ABD’ye en yakın olan rakip ülkenin iki katıdır
Amerika Birleşik Devletleri, her yıl 560 milyar dolar civarında harcama yapmaktadır
ABD dünyanın en güçlü ordusuna sahiptir Halen ABD’nin dünya genelinde 800 civarında askeri üssü olduğu sanılmaktadır Bu üslerde 255 000 civarında ABD askerinin görev yaptığı tahmin edilmektedir
Beyaz Saray yönetimindeki ABD, Birleşmiş Milletler üyesi 191 ülke hükümetiyle ikili antlaşmaları vardır ABD’nin GSYİH’sı (16 trilyon dolar) Çin’in GSYİH’nın iki katından daha fazladır
ABD, demokratik olmayan veya yarı demokratik ülkelerden oluşan bir dünyada, en uzun süreyle “demokrasi ile yönetilen ülkedir
ABD’nin borsası tüm zamanların en yüksek cirolu borsası olarak, halen küresel ekonomide Amerikan liderliğini yansıtmaktadır
Avrupa Birliği küresel güç olabilir mi?
Avrupalılar, 500 sene kadar önce devletler arası sistemin temelini oluşturan ulusdevlet modelini geliştirmişlerdir 2 nci Dünya Savaşı’ndan sonra küresel güç üstünlüğünü ABD’ye kaptıran Avrupalı devletler, yeni bir model arayışına gitmişlerdir Avrupalılara göre ulusdevlet modeli ile ABD ile rekabet etmeleri olası değildir O halde ulusdevlet modeli geliştirilmelidir 20 nci yüzyılın ikinci yarısında bu arayış sonucunu vermiş ve birbirine bağımlı olan ulusdevletlerden oluşan “Avrupa Birliği doğmuştur Bazı Avrupalı politika uzmanlarına göre, 21 nci yüzyılın sonuna kadar her bir ulusdevlet dünyada söz sahibi olabilmek için “bir devletler topluluğuna katılmaya mecbur kalacaktır
Avrupa Birliği örneğinde olduğu gibi “birbirine bağımlı bölgesel kulüpler toplulukları gelecekte dünya ölçeğinde küresel bir güç haline gelebilecekler mi? Bunu elbette zaman gösterecektir
Avrupa Birliği ülkelerinde işsizlik oranı %12 civarında seyretmektedir İşsizlik oranı Avrupa Birliği ülkeleri olan Yunanistan ve İspanya’da %26’dan fazladır Avrupa Birliği’nde büyüme oranı neredeyse sıfırdır Nüfus artışı eksilerdedir
Almanya’nın liderliğindeki Avrupa Birliği ekonomik sıkıntılarını aşmakta zorlanmaktadır
Japonya küresel güç olabilir mi?
Japonya’nın hızla yaşlanan nüfusuyla başı derttedir Japonya’ya ışarıdan göç yoktur Japon borsası (Nikkei Index) 1988’deki oranının 20,000 puan altındadır Japonya’nın borç oranının Gayri Safi Milli Hasılası (GNP)’na oranı %240’dır Son 20 yıldır Japon ekonomisi zayıf bir görünüm sergilemektedir Japonya ekonomisi toparlanma sürecinde olsa da adeta bocalamaktadır
Rusya küresel güç olabilir mi?
Rusya’nın ticari profili üçüncü dünya ülkelerini anımsatmaktadır Gayri Safi Milli Hasılası Kanada kadardır Yani Rusya’nın Gayri Safi Milli Hasılası ABD’nin Gayri Safi Milli Hasılası’nın %15’inden bile daha azdır Rusya’nın Silikon Vadisi gibi bir teknoloji üssü yoktur Rusya’nın dünya politikasına yön verebileceği Yumuşak Güç unsuru da mevcut değildir
Çin küresel güç olmak istiyor mu?
4000 yıllık bir tarihe sahip olan Çin, halen dünyanın en kalabalık ülkesidir Kağıt, barut, kredili bankacılık, pusula ve kağıt parayı ilk Çinliler icat etmiştir BM 2019 yılı raporlarına göre Çin’in nüfusu 135 milyardır Bu nüfusun 650 milyon kadarı alt yapının bulunmadığı kırsalda yaşamaktadır Kişi başına milli geliri 4,940 Dolar’dır (Dünya Bankası, 2011) Kişi başına düşen milli gelire göre Çin, dünyada 87 nci sıradadır Çin son on yılda dünyanın neredeyse en hızlı büyüyen ülkesidir Bu durum Çin’de ikinci endüstri devrimi olarak da nitelenmektedir Çin, 2011’de Japonya’yı geçerek, dünyanın ikinci büyük ekonomisi haline gelmiştir Komünist parti tarafından yönetilen Çin’de yolsuzluk yaygındır Çevre kirliliğine önem vermeyen Çin’de, yaratıcılık yoktur Çin’in ne zaman modern, demokratik bir ülke olacağı bilinmemektedir Çin 2020 yılında istasyonu kurmayı hedeflemektedir “Önümüzdeki on yıllarda ABD küresel güçtür desek bile, Çin’i takip etmekte yarar vardır
Hindistan küresel güç olmak için ne yapmalı?
Hindistan, dünyanın nüfus bakımından en büyük demokrasisidir Nüfusu 13 milyar (2019, BM) kadardır Bu nüfusun %70’i (830 milyonu) içme suyu, elektrik ve sağlık hizmetlerinin bulunmadığı kırsalda yaşamaktadır Hindistan’da kadınların %35’i okuma yazma bilmemektedir Dünya Bankası 2011 verilerine göre Hindistan’da kişi başına milli gelir 1,420 Dolardır Hindistan kişi başına düşen milli gelire göre dünyada 138 nci sıradadır Hindistan’da yolsuzluk rekor düzeydedir Hızlı nüfus artışı Hindistan’ın geleceğini tehdit etmektedir Son on yılda Hindistan nüfusu 180 milyon kişi kadar artış göstermiştir
ABD küresel güç olarak kalacak mı?
Eski politikacıların dediği gibi, elinizde bir şey yoksa, rakibinizi yenemezsiniz Görünen o ki, önümüzdeki on yılda Amerika Birleşik devletleri ile rekabet edecek, yani ABD’ye küresel ölçekte üstünlük sağlayacak her hangi bir devlet veya devletler topluluğu ufukta görünmemektedir
Bir devletin veya devletler topluluğunun küresel güç olabilmesi için askeri, ekonomik ve nüfus alanlarında rakip ülke veya topluluklardan önde olması gerekir Bu faktörlerden birisinde zayıf olan devlet ya da devlet topluluklarının küresel güç olabilmeleri söz konusu değildir
Küresel güç olmak için ABD’nin geçirdiği aşamalar
1 nci ve 2 nci Dünya Savaşlarından galip çıkan Amerika Birleşik Devletleri’nin, Britanya İmparatorluğu’ndan sonra, dünyanın yeni küresel gücü olduğu öne sürülmeye başlanmıştır
ABD’nin 2 nci Dünya Savaşı’nın sonlarında 6 Ağustos 1945 günü Hiroşima’da, 9 Ağustos 1945 günü Nagasaki ‘de ilk atom bombasını kullanması ve Japonya’nın kayıtsız şartsız teslim olması ABD’nin küresel hakimiyetini tartışılmaz şekilde ortaya koymuştur
16 Temmuz günü Florida’nın Merritt Island kasabasında bulunan Kennedy Uzay Merkezi’nden Saturn V tarafından fırlatılan Apollo 11, Ay yüzeyine yapılan insanlı ilk uzay uçuşunu gerçekleştirmiştir Amerika Birleşik Devletleri’nin bu uzay uçuşunda astronotlar Neil Armstrong ve Buzz Aldrin 20 Temmuz 1969 günü saat 20:18’de (EEZ) Ay yüzeyine iniş yapan ilk insanlar olmuşlardır İnişten altı saat sonra 21 Temmuz günü 01:56’da (EEZ) Armstrong ay yüzeyine adım atarak bu konuda da bir ilki gerçekleştirmiştir Uçuşun mürettebatının üçüncü üyesi olan Michael Collins bu sırada Ay yörüngesinde Armstrong ve Aldrin’i taşıyan modülle bir araya gelmek için beklemedeydi Görevin üç üyesi de sekiz gün uzayda kaldıktan sonra dünyaya dönmüştür ABD’nin bu başarısı 2 nci Dünya savaşı sonlarından itibaren kendisine rakip olmaya çalışan Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB)’ni moral olarak çökertmiştir
21 nci yüzyılın süper gücü tartışılmaz şekilde Amerika Birleşik Devletleri (ABD)’dir ABD’nin rakipleri ise Çin, Avrupa Birliği, Rusya Federasyonu ve Hindistan’dır Ekonomik alanda belli bir seviye yakalamış olsalar bile, askeri güç ve küresel askeri hakimiyet ile nüfus alanlarında ABD’nin çok gerisinde olan Almanya ve Japonya’nın devlet olarak ABD’ye rakip olmaları yakın gelecekte söz konusu değildir
Ancak yine de her fırsatta ABD’nin küresel gücünün azalışı hakkında son yıllarda artan şekilde tartışmalar olmaktadır
2008 ekonomik krizine rağmen ABD, bir milyona yakın göçmeni ülkesine kabul etmeye devam etmektedir Ebola hastalığı, Vladimir Putin ve ElKaide, Irak Şam İslam devleti (IŞİD) terörizm hareketleri bugünlerde ABD’nin canını epey sıkmaktadır Amerika Birleşik Devletleri yüksek teknoloji (Silikon Vadisi), finans ve iş (Wall Street), film (Hollywood) ve yüksek öğretim alanlarında dünyaya öncülük etmektedir
ABD dünyanın askeri ve ekonomik lideridir
Halihazırda ABD dünyanın askeri ve ekonomik lideridir Büyük bir olasılıkla onlarca yıl da ABD üstünlüğü devam edecektir ABD sadece askeri ve ekonomik olarak değil, “yumuşak güç olarak da dünyanın en önemli ülkesi durumundadır
ABD’nin halen her yıl bir milyondan fazla göçmen kabul etmesi de gücünün bir diğer göstergesidir
Silikon Vadisi örneğinde olduğu gibi, teknolojik olarak ABD dünyanın tartışmasız en önemli ülkesidir
Değişik kurum ve kuruluşların her yıl yaptıkları anketlere göre, dünyanın en iyi 20 üniversitesinden en az 1517’si mutlaka ABD’lidir
Dünyanın en çok ihracat ve ithalat yapan ülkesi yine ABD’dir
Doğrudan dış yatırımlara bakıldığında, 180 milyar dolarla ABD dünya lideridir Bu rakam, ABD’ye en yakın olan rakip ülkenin iki katıdır
Amerika Birleşik Devletleri, her yıl 560 milyar dolar civarında harcama yapmaktadır
ABD dünyanın en güçlü ordusuna sahiptir Halen ABD’nin dünya genelinde 800 civarında askeri üssü olduğu sanılmaktadır Bu üslerde 255 000 civarında ABD askerinin görev yaptığı tahmin edilmektedir
Beyaz Saray yönetimindeki ABD, Birleşmiş Milletler üyesi 191 ülke hükümetiyle ikili antlaşmaları vardır ABD’nin GSYİH’sı (16 trilyon dolar) Çin’in GSYİH’nın iki katından daha fazladır
ABD, demokratik olmayan veya yarı demokratik ülkelerden oluşan bir dünyada, en uzun süreyle “demokrasi ile yönetilen ülkedir
ABD’nin borsası tüm zamanların en yüksek cirolu borsası olarak, halen küresel ekonomide Amerikan liderliğini yansıtmaktadır
Avrupa Birliği küresel güç olabilir mi?
Avrupalılar, 500 sene kadar önce devletler arası sistemin temelini oluşturan ulusdevlet modelini geliştirmişlerdir 2 nci Dünya Savaşı’ndan sonra küresel güç üstünlüğünü ABD’ye kaptıran Avrupalı devletler, yeni bir model arayışına gitmişlerdir Avrupalılara göre ulusdevlet modeli ile ABD ile rekabet etmeleri olası değildir O halde ulusdevlet modeli geliştirilmelidir 20 nci yüzyılın ikinci yarısında bu arayış sonucunu vermiş ve birbirine bağımlı olan ulusdevletlerden oluşan “Avrupa Birliği doğmuştur Bazı Avrupalı politika uzmanlarına göre, 21 nci yüzyılın sonuna kadar her bir ulusdevlet dünyada söz sahibi olabilmek için “bir devletler topluluğuna katılmaya mecbur kalacaktır
Avrupa Birliği örneğinde olduğu gibi “birbirine bağımlı bölgesel kulüpler toplulukları gelecekte dünya ölçeğinde küresel bir güç haline gelebilecekler mi? Bunu elbette zaman gösterecektir
Avrupa Birliği ülkelerinde işsizlik oranı %12 civarında seyretmektedir İşsizlik oranı Avrupa Birliği ülkeleri olan Yunanistan ve İspanya’da %26’dan fazladır Avrupa Birliği’nde büyüme oranı neredeyse sıfırdır Nüfus artışı eksilerdedir
Almanya’nın liderliğindeki Avrupa Birliği ekonomik sıkıntılarını aşmakta zorlanmaktadır
Japonya küresel güç olabilir mi?
Japonya’nın hızla yaşlanan nüfusuyla başı derttedir Japonya’ya ışarıdan göç yoktur Japon borsası (Nikkei Index) 1988’deki oranının 20,000 puan altındadır Japonya’nın borç oranının Gayri Safi Milli Hasılası (GNP)’na oranı %240’dır Son 20 yıldır Japon ekonomisi zayıf bir görünüm sergilemektedir Japonya ekonomisi toparlanma sürecinde olsa da adeta bocalamaktadır
Rusya küresel güç olabilir mi?
Rusya’nın ticari profili üçüncü dünya ülkelerini anımsatmaktadır Gayri Safi Milli Hasılası Kanada kadardır Yani Rusya’nın Gayri Safi Milli Hasılası ABD’nin Gayri Safi Milli Hasılası’nın %15’inden bile daha azdır Rusya’nın Silikon Vadisi gibi bir teknoloji üssü yoktur Rusya’nın dünya politikasına yön verebileceği Yumuşak Güç unsuru da mevcut değildir
Çin küresel güç olmak istiyor mu?
4000 yıllık bir tarihe sahip olan Çin, halen dünyanın en kalabalık ülkesidir Kağıt, barut, kredili bankacılık, pusula ve kağıt parayı ilk Çinliler icat etmiştir BM 2019 yılı raporlarına göre Çin’in nüfusu 135 milyardır Bu nüfusun 650 milyon kadarı alt yapının bulunmadığı kırsalda yaşamaktadır Kişi başına milli geliri 4,940 Dolar’dır (Dünya Bankası, 2011) Kişi başına düşen milli gelire göre Çin, dünyada 87 nci sıradadır Çin son on yılda dünyanın neredeyse en hızlı büyüyen ülkesidir Bu durum Çin’de ikinci endüstri devrimi olarak da nitelenmektedir Çin, 2011’de Japonya’yı geçerek, dünyanın ikinci büyük ekonomisi haline gelmiştir Komünist parti tarafından yönetilen Çin’de yolsuzluk yaygındır Çevre kirliliğine önem vermeyen Çin’de, yaratıcılık yoktur Çin’in ne zaman modern, demokratik bir ülke olacağı bilinmemektedir Çin 2020 yılında istasyonu kurmayı hedeflemektedir “Önümüzdeki on yıllarda ABD küresel güçtür desek bile, Çin’i takip etmekte yarar vardır
Hindistan küresel güç olmak için ne yapmalı?
Hindistan, dünyanın nüfus bakımından en büyük demokrasisidir Nüfusu 13 milyar (2019, BM) kadardır Bu nüfusun %70’i (830 milyonu) içme suyu, elektrik ve sağlık hizmetlerinin bulunmadığı kırsalda yaşamaktadır Hindistan’da kadınların %35’i okuma yazma bilmemektedir Dünya Bankası 2011 verilerine göre Hindistan’da kişi başına milli gelir 1,420 Dolardır Hindistan kişi başına düşen milli gelire göre dünyada 138 nci sıradadır Hindistan’da yolsuzluk rekor düzeydedir Hızlı nüfus artışı Hindistan’ın geleceğini tehdit etmektedir Son on yılda Hindistan nüfusu 180 milyon kişi kadar artış göstermiştir
ABD küresel güç olarak kalacak mı?
Eski politikacıların dediği gibi, elinizde bir şey yoksa, rakibinizi yenemezsiniz Görünen o ki, önümüzdeki on yılda Amerika Birleşik devletleri ile rekabet edecek, yani ABD’ye küresel ölçekte üstünlük sağlayacak her hangi bir devlet veya devletler topluluğu ufukta görünmemektedir