Yeni tip koronavirüs pandemisi nedeniyle hayatın kökten değiştiği Almanya’da, günlük lisana bin 200’den fazla yeni sözcük girdi. Leibniz Alman Lisanı Enstitüsü, “coronamüde”den (Kovid-19'dan yorulmak) “coronafrisur”a (korona saç modeli), koronavirüsün yakın temasla bulaşmasına ithafen türetilen ”todesküsschen”den (ölüm öpücüğü) maskesini burnunun altında takanlar için kullanılan “maskentrottel”e (maske aptalı) kadar çok sayıda kelimeyi resmi Almanca sözlüğüne eklemek için bir proje başlattı.
Almanca’yı korumak ve geliştirmek emeliyle 1964’te kurulan Leibniz Alman Lisanı Enstitüsü, ortalama bir yılda Almanca’ya 200 söz eklendiğini fakat salgının toplumsal ve iktisat çok boyutlu olarak etkilemesinin lisana de yansıdığını söz etti. Buna nazaran geçen bir yıl içerisinde Almanca bin 200’den fazla yeni söz kazandı.
Yeni sözler ortasında birçok kişinin içinde bulunduğu his durumunu söz eden overzoomed (çok fazla görüntü görüşmesi nedeniyle gerilime girmek, coronaangst (koronavirüs hakkında telaşlı olmak) ve impfneid (aşılanmış olanları kıskanmak) üzere sözcükleri de içeriyor.
Bununla birlikte, yeni sözcükler karantinadaki ömrün tuhaf gerçekliğini ortaya koyuyor: Bunlar ortasında, yeni tanışılan şahısları için kullanılan kuschelkontakt (kucaklaşma teması) ve inançlı bir aralıkta arkadaşlarla içildiğini tabir eden abstandsbier (uzak bira) var.
Basında ve toplumsal medyada sıklıkla kullanılanlar sözlüğe eklenecek...
Kurumdaki üç kişilik küçük grup, basında, toplumsal medyada ve internetin derinliklerindeki sözleri topladığını ve en sık kullanılanların resmi Almanca sözlüğüne gireceğini belirtti. Enstitüde çalışan ve sözleri derleyen Dr. Christine Möhrs, projenin Almanların pandemi sırasındaki hayatının direkt yansıması olduğunu tabir ederek, “Dünyada yeni şeyler olduğunda onlara bir isim vermeye çalışırız. İsmi olmayan şeyler kaygı ve güvensizlik hissetmemize neden olabilir. Fakat, bir şeyler hakkında konuşabilir ve onlara isim verebilirsek, birbirimizle bağlantı kurabiliriz. Bilhassa kriz vakitlerinde bu önemlidir" açıklamasını yaptı.
Yeni Almanca sözler ayrıyeten salgın sırasında yaşanan makul anları da yakalandı. Örneğin Balkonsänger (balkon şarkıcısı), baharın kapatılması sırasında tanınan olan, insanlara balkonlarından müzik söyleyen kişi için kullanıldış Yiyecek stoklama dürtüsüne atıfta bulunan hamsterit (hamster) ise salgının başlangıcında günlük lisanda sıklıkla yer verildi. Koronavirüsün yakın temasla bulaşmasına ithafen türetilen todesküsschen (ölüm öpücüğü) ise uyarıcı bir söz olarak Almanca’da yer aldı.
Maskeyi burnunun altına takanlara 'Aptal' nitelemesi.
Başka taraftan, aylar geçtikçe proje, insanların kuralları çiğneyenler konusundaki hayal kırıklığı için yeni sözler kullandığını keşfetti. İngiltere'de kullanılan bir terim olan Covidiot’tan (Covid aptalı) ilham alan Almanca listesinde yer alıyor. Almanlar daha spesifik olarak maskesini burnunun altında takan bir kişi maskentrottel (maske aptalı) olarak niteliyor.
Bununla birlikte Möhrs, yeni sözlerin tıpkı vakitte yeni ortaya çıkan toplumsal alakaları de tanımladığını da tabir etti. Örneğin, diğerlerine alışverişlerinde yardımcı olan birini tanımlamak için kullanılan Einkaufshelfer ve el tokalaşması yerine ayakla selamlaşmayı söz eden CoronaFußgruß…
Möhrs, Almanca okuyan yahut konuşanların eldivenler için kullanılan handschuhe (el ayakkabıları). de olduğu üzere yeni sözler yapmak için sıklıkla sözlerin birleştirildiğini bildiğini söyledi. Fakat, bu durumun lisanı yeni öğrenenler ve edebi çeviri yapanlarda zmaan vakit mana karmaşasına yol açabileceğini aktardı. Bununla birlikte, Almanca kimi karmaşık insan hislerini kısa ve öz bir halde tanımlamayı başarıyor. Ünlü örnekler ortasında weltschmerz (dünyadan bitkinlik), zeitgeist (zamanın ruhu) ve schadenfreude (bir diğerinin talihsizliğinin neşesi) sayılabilir.
Möhrs, yapılan projenin seçtiğimiz sözlerin ne kadar değerli olduğunu gösterdiğini söyleyerek. "Dilin çok değerli bir gücü var. Kesin olarak formüle etmenin ve hangi sözleri seçtiğimiz konusunda çok dikkatli olmanın ne kadar kıymetli olduğunu tekrar tekrar görüyoruz. Sözler sırf içeriği iletmekle kalmaz, birebir vakitte hisleri ve hisleri da aktarabilir” dedi.