Tabii Orman Yangınlarının Bazı Hikmetleri
Orman ekosistemleri; orman yangınları, guneş, ruzgar ve yağmur gibi hadiseler sebebiyle surekli bir değişme icerisindedir Orman yangınlarının zihinlerimizdeki imajı olumsuzdur Ancak her şeye rağmen, tabii orman yangınlarının arka planında ceşitli hikmetler saklıdır
Kuzey Yarım Kure'de, ortalama yıllık yağış miktarının metrekarede 100 kg civarında olduğu soğuk ve kurak bolgelerde iğne yapraklı boreal ormanları yaygındır Guney Yarım Kure'de ise, tropik yağmur ormanları ile kuru coller arasındaki geciş bolgesinde, geniş cayırlar (savana) ve calılıklar bulunur Bu sahalarda, ekosistemin bir parcası olarak meydana gelen tabii yangınlar; yıldırım, volkanizma veya yuvarlanan kayalardan cıkan kıvılcımlar sebebiyle başlamakta ve ekosistemde, değişimin en onemli unsuru olabilmektedir Bu yangınların neticeleri insanda; 'nerede, ne zaman cıkacağının ve ne kadar sahada tesirli olacağının onceden programlanmış olduğu' duşuncesini uyandırmaktadır
Yangına bağımlı ekosistemlere misaller
Kuzey Amerika ormanlarında, geniş bir sahada yayılış gosteren Banks camı (Pinus banksiana) turunun kozalaklarının acılabilmesi icin mutlak surette yangına ihtiyac duyulmaktadır Bu turun kozalakları; uzerindeki recine tabakası ve yaşadığı coğrafyanın iklimi sebebiyle uzun yıllar acılmadan ağac uzerinde kalabilmektedir Bir sonraki neslin devamı icin, kozalaklar icinde muhafaza edilen tohumlar, suya hasret catlamış toprak misali, meydana gelecek bir yangını beklemektedir Yangın neticesinde acığa cıkan ısı ile kozalak pulları acılır Bu vesileyle serbest kalan tohumlar, gelişebilecekleri toprağa doğru bir yolculuğa cıkar Ateş bu tohumların cimlenebilecekleri ortamın hazırlanmasında da onemli bir vazife gorur: Bu turun yayılış gosterdiği coğrafyada hakim olan duşuk sıcaklık ve yuksek nem; yere duşen yaprakların curuyup toprağa karışmasının uzun zaman almasına sebep olmaktadır Toprak uzerinde biriken bu olu ortu, tohumun toprak ile buluşmasında diğer bir engeldir Yangın vasıtasıyla kozalak pulları acılırken, biruc metre kalınlığındaki olu tabaka da ortadan kaldırılmaktadır
Bu konuya başka bir misal, Kuzey Amerika'da yayılış gosteren Chaparral bitki ortusudur Bu bitki ortusu; kısa boylu, cok yıllık odunsu bitkiler ile tek yıllık otsu bitkilerden meydana gelmektedir Bu sahalardaki bitki ortusu, yaz mevsimindeki sıcak ve kurak hava sebebiyle yanmaya elverişli hale gelir Yangınlar sebebiyle de kolayca yanar Geriye kuller ve ağac iskeletlerinden oluşan simsiyah bir manzara kalır İlk bakışta son derece uzucu gelen bu goruntu, aslında nice guzelliğe yataklık etmektedir Bu guzellikler bir dizi hadise sonunda ortaya cıkmaktadır
Chaparral bitki ortusu elemanlarından olan golden eardrops (Dicentra chrysantha) adlı cok yıllık bitkinin, ateş ile olan munasebeti enteresandır Bu bitkinin tohumlarının cimlenebilmesi icin, cimlenmeye uygun mevsimde yangın cıkması ve tohumların en az 10 dakika dumana maruz kalması gerekmektedir
Orman yangınlarının olumlu tesirleri, ekosistemin sağlıklı bir şekilde hayatiyetini devam ettirmesinde de gorulur Kuzey Amerika'da yaygın, kalın govde kabuğuna sahip Ponderosa camı (Pinus ponderosa), 5–20 yıl aralıklarla meydana gelen duşuk ve orta şiddetli ortu yangınlarından az etkilenir Sık ağaclardan oluşan bu ormandaki cılız ve sağlıksız fertler, tabii yangınlar neticesinde yanmakta; geriye sağlıklı fertler kalmaktadır Boylece, orman zararlılarının bu sağlıksız fertlere musallat olmasının onune gecilerek, buyuk orman sahalarının zarar gormesi engellenmektedir Aynı zamanda, belirli aralıklarla tekerrur eden yangınlarla kuru ağaclar ortadan kaldırılmakta, boylece daha buyuk yangın cıkması onlenmektedir
Ulkemizde kızılcam, sarıcam, karacam, Halep camı ve fıstık camı yaygın gorulmektedir Bunlardan kızılcam cok geniş sahalarda, ozellikle yangına en hassas bolgelerde yayılış gosterir Diğer turlere nazaran daha kalın govde kabuğuna sahip yaratılmıştır Bu tur, kendine verilen kalın govde kabukları vesilesiyle duşuk ve orta şiddetli ortu yangınlarından daha az etkilenmektedir Diğer taraftan kızılcam kozalaklarında bulunan ve neslin devamını sağlayacak tohumlar, yangının sebep olduğu sıcaklık neticesinde uzaklara fırlayarak cimlenebileceği toprağa ulaşır Boylece ormanın genişlemesine vesile olur
imagestabiiormanyanginlarininbazihikmetleri5ad889f5ed9b8
Orman ekosistemleri; orman yangınları, guneş, ruzgar ve yağmur gibi hadiseler sebebiyle surekli bir değişme icerisindedir Orman yangınlarının zihinlerimizdeki imajı olumsuzdur Ancak her şeye rağmen, tabii orman yangınlarının arka planında ceşitli hikmetler saklıdır
Kuzey Yarım Kure'de, ortalama yıllık yağış miktarının metrekarede 100 kg civarında olduğu soğuk ve kurak bolgelerde iğne yapraklı boreal ormanları yaygındır Guney Yarım Kure'de ise, tropik yağmur ormanları ile kuru coller arasındaki geciş bolgesinde, geniş cayırlar (savana) ve calılıklar bulunur Bu sahalarda, ekosistemin bir parcası olarak meydana gelen tabii yangınlar; yıldırım, volkanizma veya yuvarlanan kayalardan cıkan kıvılcımlar sebebiyle başlamakta ve ekosistemde, değişimin en onemli unsuru olabilmektedir Bu yangınların neticeleri insanda; 'nerede, ne zaman cıkacağının ve ne kadar sahada tesirli olacağının onceden programlanmış olduğu' duşuncesini uyandırmaktadır
Yangına bağımlı ekosistemlere misaller
Kuzey Amerika ormanlarında, geniş bir sahada yayılış gosteren Banks camı (Pinus banksiana) turunun kozalaklarının acılabilmesi icin mutlak surette yangına ihtiyac duyulmaktadır Bu turun kozalakları; uzerindeki recine tabakası ve yaşadığı coğrafyanın iklimi sebebiyle uzun yıllar acılmadan ağac uzerinde kalabilmektedir Bir sonraki neslin devamı icin, kozalaklar icinde muhafaza edilen tohumlar, suya hasret catlamış toprak misali, meydana gelecek bir yangını beklemektedir Yangın neticesinde acığa cıkan ısı ile kozalak pulları acılır Bu vesileyle serbest kalan tohumlar, gelişebilecekleri toprağa doğru bir yolculuğa cıkar Ateş bu tohumların cimlenebilecekleri ortamın hazırlanmasında da onemli bir vazife gorur: Bu turun yayılış gosterdiği coğrafyada hakim olan duşuk sıcaklık ve yuksek nem; yere duşen yaprakların curuyup toprağa karışmasının uzun zaman almasına sebep olmaktadır Toprak uzerinde biriken bu olu ortu, tohumun toprak ile buluşmasında diğer bir engeldir Yangın vasıtasıyla kozalak pulları acılırken, biruc metre kalınlığındaki olu tabaka da ortadan kaldırılmaktadır
Bu konuya başka bir misal, Kuzey Amerika'da yayılış gosteren Chaparral bitki ortusudur Bu bitki ortusu; kısa boylu, cok yıllık odunsu bitkiler ile tek yıllık otsu bitkilerden meydana gelmektedir Bu sahalardaki bitki ortusu, yaz mevsimindeki sıcak ve kurak hava sebebiyle yanmaya elverişli hale gelir Yangınlar sebebiyle de kolayca yanar Geriye kuller ve ağac iskeletlerinden oluşan simsiyah bir manzara kalır İlk bakışta son derece uzucu gelen bu goruntu, aslında nice guzelliğe yataklık etmektedir Bu guzellikler bir dizi hadise sonunda ortaya cıkmaktadır
Chaparral bitki ortusu elemanlarından olan golden eardrops (Dicentra chrysantha) adlı cok yıllık bitkinin, ateş ile olan munasebeti enteresandır Bu bitkinin tohumlarının cimlenebilmesi icin, cimlenmeye uygun mevsimde yangın cıkması ve tohumların en az 10 dakika dumana maruz kalması gerekmektedir
Orman yangınlarının olumlu tesirleri, ekosistemin sağlıklı bir şekilde hayatiyetini devam ettirmesinde de gorulur Kuzey Amerika'da yaygın, kalın govde kabuğuna sahip Ponderosa camı (Pinus ponderosa), 5–20 yıl aralıklarla meydana gelen duşuk ve orta şiddetli ortu yangınlarından az etkilenir Sık ağaclardan oluşan bu ormandaki cılız ve sağlıksız fertler, tabii yangınlar neticesinde yanmakta; geriye sağlıklı fertler kalmaktadır Boylece, orman zararlılarının bu sağlıksız fertlere musallat olmasının onune gecilerek, buyuk orman sahalarının zarar gormesi engellenmektedir Aynı zamanda, belirli aralıklarla tekerrur eden yangınlarla kuru ağaclar ortadan kaldırılmakta, boylece daha buyuk yangın cıkması onlenmektedir
Ulkemizde kızılcam, sarıcam, karacam, Halep camı ve fıstık camı yaygın gorulmektedir Bunlardan kızılcam cok geniş sahalarda, ozellikle yangına en hassas bolgelerde yayılış gosterir Diğer turlere nazaran daha kalın govde kabuğuna sahip yaratılmıştır Bu tur, kendine verilen kalın govde kabukları vesilesiyle duşuk ve orta şiddetli ortu yangınlarından daha az etkilenmektedir Diğer taraftan kızılcam kozalaklarında bulunan ve neslin devamını sağlayacak tohumlar, yangının sebep olduğu sıcaklık neticesinde uzaklara fırlayarak cimlenebileceği toprağa ulaşır Boylece ormanın genişlemesine vesile olur
imagestabiiormanyanginlarininbazihikmetleri5ad889f5ed9b8