Gökbilimciler yıldız patlaması öncesi ve sonrası görüntülerini yakalamayı başardı

[bilgiliadam]

Gökbilimciler bir beyaz cüce yıldızın patlama öncesi, patlama ve patlama sonrası görüntülerini yakalayarak bütün yaşam döngüsünü incelediler İkili sistemlerde beyaz cüce yıldız, kendisinden çok daha büyük olan ortağından gaz emerek, 10 bin ila 1 milyon yılda bir patlıyorŞili'de bir teleskopla gözlemler yapan Polonyalı gökbilimciler, bu nadir olayın tüm döngüsünü ortaya koyan görüntüleri yakalamayı başardıNature dergisinde yayımlanan alıştırma, fiilen uzaydaki karanlık maddelerin belirlenmesine yönelik, uzun dönemli bir izlemearaştırmanın parçasıydı yılında, Optical Gravitational Lensing Experiment (Optik Yerçekimsel Mercekleme Deneyi) adı bahşedilen çalışma için çekilen kesintisiz görüntüler doğruca, araştırmacılar geriye artan bir şekilde, ilk kere bir yıldız sisteminin patlamadan önce nasıl göründüğünü bulmuşlardı20 bin ışık yılı uzakta olmasına ve diğer parlak yıldızların aralarında çok küçük ve cılız kalan ışığı oysa büyütülerek farkedilebilmesine rağmen, bu, herzamanki bir yıldız patlaması öncesi ve sonrasını tahlil etmek için bulunmaz bir fırsattıhttp:bilgilihocamcominternaldatasgokbilimcileryildizpatlamasioncesivesonrasigoruntuleriniyakalamayibasardi5c2f507a59726İkili sistemde beyaz cüce yıldızın büyük ortağından gaz emişini resmeden bir çizimNature dergisinde yayımlanan çalışmanın baş yazarı, Varşova Üniversitesi Astronomik Gözlemevi doktora öğrencilerinden Przemek Mroz, Uzun süreli gözlemlerimiz doğru, yıldızı, patlamadan bir kaç yıl önce ve patlamayı izleyen yıllarda gözlemleyebildik Bu çok nadir bir gözlem, çünkü novalar yalnızca en aydınlık oldukları yani patladıkları sırada farkediliyordedih3Kış uykusu varsayımıh3Bu şiddetli fakat hakkında pozitif şey meçhul gök olayı, dünyamızın Güneşi gibi aydınlık bir yıldızın ölü kalıntıları olan beyaz cücelerin, daha büyük ve etkin bir yıldızın yörüngesine oturmasıyla başlıyorGökbilimci Mroz, Böyle sistemlerde iki yıldız arasındaki uzaklık fazla minik, incelediğimiz örnekte, bütünüyle büyük yıldızın yarıçapı kadar Güneşin içinde birbirinin çevresinde dönen iki yıldız varmış gibi düşünebilirsinizdiyorAradaki uzaklık pek kısa ancak, araştırma ekibinin incelediği sistemde, beyaz cüce, yörüngesini sadece beş saat içinde tamamlıyor Bu da beyaz cücenin büyük yıldızdan uyumlu olarak gaz emebilmesine olanak veriyorEmdiği bu gazlar zamanla beyaz cücenin yüzeyinin çevresini sarıyor, ta ama bir termo nükleer reaksiyona yol açıncaya, yani patlayıncaya dekBurada önemli bir detaylar, patlamanın sadece biriken maddeyi parçalaması, buna karşılık, beyaz cücenin yok olmamasıGökbilimci Mroz, Bu durumda sistem patlamadan hasar görmüyor ve bütün bir işlem her tarafta başlıyordiyorBin sene sonradan bu yıldız yeniden uyanıp patlayacak, fakat onu kimse göremeyecekdiye ekliyorBu, patlama tiplerinden sadece biri Ia tipi süpernovalarda süreç aynı şekilde başlıyor, lakin patlama çok daha büyük oluyor ve beyaz cüce adamakıllı yok oluyorPolonyalı Mroz'un gözlemleri, sistemin yaydığı ışığın incelenmesine dayanıyor Bu, beyaz cücenin, 'daki dramatik patlaması öncesinde ve sonrasında, civarda döndüğü yıldızdan ne miktarda gaz emdiğini de gösteriyorMroz, Patlamadan önce gaz emilişinin düşük miktarda ve değişken olduğunu gözlemledik Fakat patlamadan daha sonra gaz emme hızı çok yükseldi ve kararlılık kazandı Bu da gözlemlediğimiz patlamanın, ikili sistemin özelliklerini değiştirdiğini gösteriyordiyorPolonyalı takım, gözlemlerinin, herzamanki nova patlamalarını açıklamakta kış uykusumodeli diye tanımladıkları tezi güçlendirdiğini söylüyor Bu da her patlamadan önceki birikim dönemin sonunda, sistemin bir süre adamakıllı karardığı ve beyaz cücenin gaz emmeyi bıraktığı bir uykudöneminin yaşandığı varsayımına dayanıyorFakat diğer gökbilimciler bu varsayımın hemen şimdi yeterince sağlam olmadığını, yeni gözlem ve bilgilerle beslenmesi gerektiğini düşünüyorKaynakhttp:wwwbbccomturkcehaberlerdunya37120209İleri Okumahttp:naturecomarticlesdoi:101038nature19066Kapak Görseli:  yılı Mayıs ayında 20 bin ışık yılı uzaklıktaki bir yıldız patlaması gözlemlenmişti sizlere bilgilihocamcom farkıyla sunulmuştur