Neurofeedback, beyin dalgaları düzensizliklerinde uygulanan bir öğrenme yöntemidir Geribildirim yaparak beyin dalgalarını aranjör bir eğitimidir
Neurofeedback, beyin dalgalarının bilgisayar ortamına aktarılarak baştan savma çalışan kısımlarının saptama edilmesine dayanan bir beyin eğitimi yöntemidir Bir öğrenme stratejisidir “Asap geribildirimi, “nörolojik geribildirim olarak da tanımlanır İnsan beynindeki elektrik akımlarının değiştirilebildiğinin kanıtlanmasının peşinde Neurofeedback yöntemi kullanılarak beyne ürettiği elektrik akımını başkalaştırmak öğretilir Bu eğitim sırasında beyin koşullanır ve operant (edimsel) koşullanma ile klasik koşullanmayı baştan öğrenir Insanlar çocukluktan itibaren öğrendiklerini operant ve koşullanma yöntemleri ile beyne arşiv Bu kayıtlamalar ara sıra istediğimiz gibi gitmeyebilir Neurofeedback ile bu dürüst gitmeyen kısımlar saptama edilir ve her tarafta yeni kayıtlama ile beynin düzenli çalışması öğretilir
Başka bir deyişle Neurofeedback yöntemi ile beyindeki baştan savma bağlantılar tespit edilir Görsel ve işitsel uyarıcılarla beyin dalgalarının düzenli ayla gelmesi sağlanır aynı zamanda oyun teknolojisi ile şahsi terapi sunan bir geribildirim yöntemidir Beynin uyma yeteneğini kullanır Hastalığı yok etme nedeniyle değil hastalığın yol açtığı alışılmadık durumları ortadan kaldırmayı hedefler
Neurofeedback Nasıl Ortaya Çıktı?
Neurofeedback sistemi ile ilgili çalışmalar ilk olarak 1958 yılında NASA ’da başladı Astronot eğitimleri için kullanılan yöntemle beyin dalgalarına geribildirim (feedback) yapıldığında beynin yanıt verdiği tespit edilmiştir Elmer & Alyce Green ve Joe Kamiya bu yöntemim öncüleridir Joe Kamiya, geribildirim ile beyin dalgalarının denetim edilebileceğini keşfetmiştir Barry Sterman, 1970 ’li yıllarda bu yöntemi klinik ve laboratuar ortamlarında kullanmaya başladı Bu incelemeler sırasında bu yöntemin kediler üstünde olumlu etkileri tespit edildi ve terapi yöntemi olarak kullanılabileceği düşünüldü sonradan maymunlar ve insanlarda da denendi 1980 ’lerin başında hiperaktif çocuklarda denenerek olumlu sonuçlar alındı Daha sonraki yıllarda da çeşitli protokollerle geliştirilerek günümüze kadar kullanıldı
Birincil Neurofeedback cihazı Othmer ailesinin şirketi kadar üretilmiştir Bu sebeple Neurofeedback cihazlarında kullanılan yönteme ‘Othmer Yöntemi ’ adı verilir Geçmişte çok büyük ve pahalı ekipmanlarla kullanılan bilen Neurofeedback, günümüzde teknoloji ve bilgisayar sistemlerinin gelişmesine paralel olarak çok daha ucuza çok daha pozitif kişiye ulaşabiliyor Türkiye ’de ise 2000 ’li yıllarında başından itibaren kullanılmaya başlanmıştır
Neurofeedback Nasıl Uygulanır?
Neurofeedback eğitiminde beyin dalgaları kafaya yerleştirilen farklı alanlara yönlendirilmiş algılayıcılarla bilgisayar ortamına aktarılır Bilgisayar ortamına aktarılan beyin dalgaları, daha evvelden saptama edilen beyindeki dijital Elektroensefalografi (EEG) kayıtlama sistemi ile karşılaştırılan data tabanında normalden sapma yerleri bu programa işlenir Birey bu sapma yerlerine tarafından kendi beyin dalgasını değiştirmeyi öğrenir Her öğrenme sonrası program bir müzik sesi ya da diğer bir yöntemle bahşetme yapar ve beyin koşullanır Bu bahşetme sonucu beyin kendini bilinçaltından değiştirmeye başlar
Bir örnek verecek olursak; diyelim ancak beyindeki uyarı bölgesinde alfa veya teta dalgalarında normalden pozitif bir yükselme oldu Bu dalgaların o bölgede olmasını istemiyoruz ve beyin bu dalgaları bilmeden fazla üretiyor O bölgeye bir algılayıcı yerleştiriliyor Beyin dalgası, Neurofeedback yöntemi ile bilgisayar ekranına yansıtılıyor Kendi dalgası, beyne bilgisayar ekranından izlettiriliyor Burada üç boyutlu bir oyuna dönüştürülen dalgalara ve oyuna dikkat verildiğinde alfa ve teta düşmeye başlıyor Çünkü bu dalgaların pozitif üretilmesi dikkati bozuyordu Bu eğitim esnasında dikkatle ilgili beta dalgası yükselmeye başlıyor Kısacası sağlığa zararlı dalga azaltılınca sağlıklı dalga artıyor
Azıcık daha detaylandıracak olursak; Neurofeedback yönteminde eğitilmek istenen beyin bölgesine elektrotlar yerleştirilir Bu elektrotlar o andaki düşünceyle örtüşen beyin dalgalarını algılar Bilgisayar ortamına aktarılan dalgalar özel bir yazılımla analiz edilir Yazılımda algılanan beyin dalgaları istenen düzeyde ise sistem içinde açılan oyunda bir karoser veya şahsiyet hareketlenir Hareket eden gövde beyne ve kişiye düşüncesinin istenen düzeyde olduğunu belirtir Oyundaki cismi ya da karakteri hareket ettirmeye ve ilerletmeye devam etmesi için seans her tarafında odaklanması sağlanır Eğitim boyunca o bölgedeki dalgalar ve beyin istenen düzeyde çalışır ve beyin koşullanır Her seansta bu koşullanmalar daha da pekişir ve beyin hücreleri yeni egzersiz disiplinine adapte olur Kısacası kişi oyunu beyniyle etkili bir şekilde oynuyor ve beyin dalgası istenen düzeye ve performansa getiriliyor
Neurofeedback, beynin uyma yeteneğini ortaya dahil etmemek için düzenli aralıklarla istenen düzeyde uyarım yapar Kişilerin uygunluk yeteneğine kadar de yöntemin faydası ve kullanım süreleri değişebilir Elektroensefalografi (EEG), beyindeki sinir hücrelerinin elektriksel faaliyetinin beyin dalgaları halinde kağıda dökülmesi yöntemidir Neurofeedback, EEG düzensizliklerini ve problemlerini ele alarak değerlendirir ve çözüme ulaştırır
Hangi Sorunlar İçin Kimlere Uygulanabilir?
Her yaştaki insanlara uygulanabiliyor Bu yöntemle özellikle dikkat eksikliği, öğrenme güçlüğü ve hiperaktivite sorunlarının çözümünde çocuklarda yüzde 80 oranında başarı elde edilebiliyor ve kalıcıdır Yüzme ve bisiklet kullanmayı öğrenme gibi koşullanma yöntemiyle öğrenilerek beyne kayıtlanıyor ve unutulmuyor Öğrencilerde ders kaygısı, gerginlik ve takıntı gibi sorunların çözümü, uyku problemleri, baş ağrıları gibi rahatsızlıklarda kullanılabiliyor Neurofeedback ile birçok sorun ve rahatsızlık saptama edilebiliyor ve geleceğe yönelik sorunların önüne geçilmiş oluyor Merkezi asap sisteminin dinç çalışmasına da katkı sağlıyor Entelektüel yetenekler ve hissi kaynaklar Neurofeedback eğitimi ile geliştirilebiliyor
Neurofeedback, kişinin beyin yetenekleri ve rahatsızlıklarına kadar haftada 35 seanstan toplam 1540 seansa dek uygulanabiliyor Bir Takım durumlarda 3 seans bile yeterli olabiliyor Aile terapistleri, psikologlar, psikolojik danışmanlar, zihinsel sıhhat uzmanları kadar uygulanabilir
Neurofeedback ’in çoğunlukla kullanıldığı başlıca sorunlar şunlardır;
Uyarı bozukluğu Motivasyon eksikliği Sınav kaygısı ve ders başarısızlıkları Öğrenme becerisi geliştirme Zihinsel ve zeka performans artırma Yeme düzensizlikleri ve obezite Uyku problemleri, uyurgezerlik Migren ve baş ağrısı sorunları Isteksizlik, uyuşukluk, hırçınlık Hiperaktivite, otizm Obsesif kompülsüf bozuklukları Buluğ Çağı sorunları Depresyon, stres ve tutum bozuklukları Sara nöbetleri Hafıza Kaybı, panik hücum ve kaygılar Uyuşturucu ve madde bağımlılığı İntihar davranışları Neurofeedback, beyin dalgaları düzensizliğinin yoğun olduğu parkinson, şizofren ve otizm gibi hastalıklarda kalıcı olmayabiliyor Bu tür durumlar açık havada Neurofeedback eğitimleri genellikle kalıcı sonuçlar sunuyor Başarı oranı yüzde 90 ’ların üzerindedir Keza Neurofeedback ilk tedavi yöntemi değildir Bu sebeple bu yöntem için ‘tedavi ’ ifadesi yerine öğrenme, eğitme, koşullama ve intibak gibi ifadeler kullanılır Yani her soruna hemen çözüm bulabileceğiniz sihirli değnek veya mucize olarak düşünmemek gerekiyor Mesela imtihan kaygısı yaşayan ve öğrenme güçlüğü çeken bir öğrenci bu usul tamamen sınavlarından derhal yüksek puan alamaz ya da her şeyi hemencecik öğrenemez
Neurofeedback cihazları da yöntemden verim alabilmek için önemlidir Bu cihazlar; Amerika Birleşmiş Devletleri Sağlık Durumu Bakanlığı ’na emrindeki ve yiyecek, ilaç ve tıbbi malzemelerin kalite denetimini yapan Hap ve Yiyecek İdaresi, Food and Drug Administration (FDA) kurum tarafından onaylanmış olması gerekmektedir FDA, Neurofeedback cihazları için bazı kurallar koymuştur Fakat FDA onayı sadece gevşeme vakaları ve araştırmalar için gereklidir FDD onayı dışarıya başvuru ise özel izne ve koşullara bağlıdır Türkiye ’de Neurofeedback eğitiminin uygulanması için özel bir hukuki zemin bulunmuyor Bu sebeple denetimsiz kullanımlar bazı sorunlara da yol açabilmektedir
makaleler
Neurofeedback, beyin dalgalarının bilgisayar ortamına aktarılarak baştan savma çalışan kısımlarının saptama edilmesine dayanan bir beyin eğitimi yöntemidir Bir öğrenme stratejisidir “Asap geribildirimi, “nörolojik geribildirim olarak da tanımlanır İnsan beynindeki elektrik akımlarının değiştirilebildiğinin kanıtlanmasının peşinde Neurofeedback yöntemi kullanılarak beyne ürettiği elektrik akımını başkalaştırmak öğretilir Bu eğitim sırasında beyin koşullanır ve operant (edimsel) koşullanma ile klasik koşullanmayı baştan öğrenir Insanlar çocukluktan itibaren öğrendiklerini operant ve koşullanma yöntemleri ile beyne arşiv Bu kayıtlamalar ara sıra istediğimiz gibi gitmeyebilir Neurofeedback ile bu dürüst gitmeyen kısımlar saptama edilir ve her tarafta yeni kayıtlama ile beynin düzenli çalışması öğretilir
Başka bir deyişle Neurofeedback yöntemi ile beyindeki baştan savma bağlantılar tespit edilir Görsel ve işitsel uyarıcılarla beyin dalgalarının düzenli ayla gelmesi sağlanır aynı zamanda oyun teknolojisi ile şahsi terapi sunan bir geribildirim yöntemidir Beynin uyma yeteneğini kullanır Hastalığı yok etme nedeniyle değil hastalığın yol açtığı alışılmadık durumları ortadan kaldırmayı hedefler
Neurofeedback Nasıl Ortaya Çıktı?
Neurofeedback sistemi ile ilgili çalışmalar ilk olarak 1958 yılında NASA ’da başladı Astronot eğitimleri için kullanılan yöntemle beyin dalgalarına geribildirim (feedback) yapıldığında beynin yanıt verdiği tespit edilmiştir Elmer & Alyce Green ve Joe Kamiya bu yöntemim öncüleridir Joe Kamiya, geribildirim ile beyin dalgalarının denetim edilebileceğini keşfetmiştir Barry Sterman, 1970 ’li yıllarda bu yöntemi klinik ve laboratuar ortamlarında kullanmaya başladı Bu incelemeler sırasında bu yöntemin kediler üstünde olumlu etkileri tespit edildi ve terapi yöntemi olarak kullanılabileceği düşünüldü sonradan maymunlar ve insanlarda da denendi 1980 ’lerin başında hiperaktif çocuklarda denenerek olumlu sonuçlar alındı Daha sonraki yıllarda da çeşitli protokollerle geliştirilerek günümüze kadar kullanıldı
Birincil Neurofeedback cihazı Othmer ailesinin şirketi kadar üretilmiştir Bu sebeple Neurofeedback cihazlarında kullanılan yönteme ‘Othmer Yöntemi ’ adı verilir Geçmişte çok büyük ve pahalı ekipmanlarla kullanılan bilen Neurofeedback, günümüzde teknoloji ve bilgisayar sistemlerinin gelişmesine paralel olarak çok daha ucuza çok daha pozitif kişiye ulaşabiliyor Türkiye ’de ise 2000 ’li yıllarında başından itibaren kullanılmaya başlanmıştır
Neurofeedback Nasıl Uygulanır?
Neurofeedback eğitiminde beyin dalgaları kafaya yerleştirilen farklı alanlara yönlendirilmiş algılayıcılarla bilgisayar ortamına aktarılır Bilgisayar ortamına aktarılan beyin dalgaları, daha evvelden saptama edilen beyindeki dijital Elektroensefalografi (EEG) kayıtlama sistemi ile karşılaştırılan data tabanında normalden sapma yerleri bu programa işlenir Birey bu sapma yerlerine tarafından kendi beyin dalgasını değiştirmeyi öğrenir Her öğrenme sonrası program bir müzik sesi ya da diğer bir yöntemle bahşetme yapar ve beyin koşullanır Bu bahşetme sonucu beyin kendini bilinçaltından değiştirmeye başlar
Bir örnek verecek olursak; diyelim ancak beyindeki uyarı bölgesinde alfa veya teta dalgalarında normalden pozitif bir yükselme oldu Bu dalgaların o bölgede olmasını istemiyoruz ve beyin bu dalgaları bilmeden fazla üretiyor O bölgeye bir algılayıcı yerleştiriliyor Beyin dalgası, Neurofeedback yöntemi ile bilgisayar ekranına yansıtılıyor Kendi dalgası, beyne bilgisayar ekranından izlettiriliyor Burada üç boyutlu bir oyuna dönüştürülen dalgalara ve oyuna dikkat verildiğinde alfa ve teta düşmeye başlıyor Çünkü bu dalgaların pozitif üretilmesi dikkati bozuyordu Bu eğitim esnasında dikkatle ilgili beta dalgası yükselmeye başlıyor Kısacası sağlığa zararlı dalga azaltılınca sağlıklı dalga artıyor
Azıcık daha detaylandıracak olursak; Neurofeedback yönteminde eğitilmek istenen beyin bölgesine elektrotlar yerleştirilir Bu elektrotlar o andaki düşünceyle örtüşen beyin dalgalarını algılar Bilgisayar ortamına aktarılan dalgalar özel bir yazılımla analiz edilir Yazılımda algılanan beyin dalgaları istenen düzeyde ise sistem içinde açılan oyunda bir karoser veya şahsiyet hareketlenir Hareket eden gövde beyne ve kişiye düşüncesinin istenen düzeyde olduğunu belirtir Oyundaki cismi ya da karakteri hareket ettirmeye ve ilerletmeye devam etmesi için seans her tarafında odaklanması sağlanır Eğitim boyunca o bölgedeki dalgalar ve beyin istenen düzeyde çalışır ve beyin koşullanır Her seansta bu koşullanmalar daha da pekişir ve beyin hücreleri yeni egzersiz disiplinine adapte olur Kısacası kişi oyunu beyniyle etkili bir şekilde oynuyor ve beyin dalgası istenen düzeye ve performansa getiriliyor
Neurofeedback, beynin uyma yeteneğini ortaya dahil etmemek için düzenli aralıklarla istenen düzeyde uyarım yapar Kişilerin uygunluk yeteneğine kadar de yöntemin faydası ve kullanım süreleri değişebilir Elektroensefalografi (EEG), beyindeki sinir hücrelerinin elektriksel faaliyetinin beyin dalgaları halinde kağıda dökülmesi yöntemidir Neurofeedback, EEG düzensizliklerini ve problemlerini ele alarak değerlendirir ve çözüme ulaştırır
Hangi Sorunlar İçin Kimlere Uygulanabilir?
Her yaştaki insanlara uygulanabiliyor Bu yöntemle özellikle dikkat eksikliği, öğrenme güçlüğü ve hiperaktivite sorunlarının çözümünde çocuklarda yüzde 80 oranında başarı elde edilebiliyor ve kalıcıdır Yüzme ve bisiklet kullanmayı öğrenme gibi koşullanma yöntemiyle öğrenilerek beyne kayıtlanıyor ve unutulmuyor Öğrencilerde ders kaygısı, gerginlik ve takıntı gibi sorunların çözümü, uyku problemleri, baş ağrıları gibi rahatsızlıklarda kullanılabiliyor Neurofeedback ile birçok sorun ve rahatsızlık saptama edilebiliyor ve geleceğe yönelik sorunların önüne geçilmiş oluyor Merkezi asap sisteminin dinç çalışmasına da katkı sağlıyor Entelektüel yetenekler ve hissi kaynaklar Neurofeedback eğitimi ile geliştirilebiliyor
Neurofeedback, kişinin beyin yetenekleri ve rahatsızlıklarına kadar haftada 35 seanstan toplam 1540 seansa dek uygulanabiliyor Bir Takım durumlarda 3 seans bile yeterli olabiliyor Aile terapistleri, psikologlar, psikolojik danışmanlar, zihinsel sıhhat uzmanları kadar uygulanabilir
Neurofeedback ’in çoğunlukla kullanıldığı başlıca sorunlar şunlardır;
Uyarı bozukluğu Motivasyon eksikliği Sınav kaygısı ve ders başarısızlıkları Öğrenme becerisi geliştirme Zihinsel ve zeka performans artırma Yeme düzensizlikleri ve obezite Uyku problemleri, uyurgezerlik Migren ve baş ağrısı sorunları Isteksizlik, uyuşukluk, hırçınlık Hiperaktivite, otizm Obsesif kompülsüf bozuklukları Buluğ Çağı sorunları Depresyon, stres ve tutum bozuklukları Sara nöbetleri Hafıza Kaybı, panik hücum ve kaygılar Uyuşturucu ve madde bağımlılığı İntihar davranışları Neurofeedback, beyin dalgaları düzensizliğinin yoğun olduğu parkinson, şizofren ve otizm gibi hastalıklarda kalıcı olmayabiliyor Bu tür durumlar açık havada Neurofeedback eğitimleri genellikle kalıcı sonuçlar sunuyor Başarı oranı yüzde 90 ’ların üzerindedir Keza Neurofeedback ilk tedavi yöntemi değildir Bu sebeple bu yöntem için ‘tedavi ’ ifadesi yerine öğrenme, eğitme, koşullama ve intibak gibi ifadeler kullanılır Yani her soruna hemen çözüm bulabileceğiniz sihirli değnek veya mucize olarak düşünmemek gerekiyor Mesela imtihan kaygısı yaşayan ve öğrenme güçlüğü çeken bir öğrenci bu usul tamamen sınavlarından derhal yüksek puan alamaz ya da her şeyi hemencecik öğrenemez
Neurofeedback cihazları da yöntemden verim alabilmek için önemlidir Bu cihazlar; Amerika Birleşmiş Devletleri Sağlık Durumu Bakanlığı ’na emrindeki ve yiyecek, ilaç ve tıbbi malzemelerin kalite denetimini yapan Hap ve Yiyecek İdaresi, Food and Drug Administration (FDA) kurum tarafından onaylanmış olması gerekmektedir FDA, Neurofeedback cihazları için bazı kurallar koymuştur Fakat FDA onayı sadece gevşeme vakaları ve araştırmalar için gereklidir FDD onayı dışarıya başvuru ise özel izne ve koşullara bağlıdır Türkiye ’de Neurofeedback eğitiminin uygulanması için özel bir hukuki zemin bulunmuyor Bu sebeple denetimsiz kullanımlar bazı sorunlara da yol açabilmektedir
makaleler