Koronavirüs salgınının kökenini araştırmak için Çin'e giden Dünya Sıhhat Örgütü (WHO) heyetinden bilim insanları, Çin'in salgının nasıl ve ne vakit başladığını belirlemelerine yardımcı olabilecek birinci olaylara dair ham bilgileri vermediğini söyledi.
BBC Türkçe'nin aktardığı bilgiye nazaran, haber, birinci olarak ABD merkezli Wall Street Journal gazetesinde yayımlandı. Habere nazaran, Çinli yetkililer, Aralık 2019'da Çin'in Wuhan kentinde salgının erken safhasında tespit ettikleri 174 Covid-19 olayına ait ham bilgileri sağlama talebini geri çevirdiler.
WHO takımının üyeleri, Çinli yetkililerin ve bilim insanlarının hadiselerle ilgili kendi kapsamlı özetlerini ve data tahlillerini sağladıklarını açıkladı.
Ek olarak salgın tespit edilmeden evvelki aylara dair tıbbi kayıtlarda geriye dönük aramalara ait toplu bilgiler ve tahliller sağlandığını belirten uzmanlar, virüse dair hiçbir delil bulamadıklarını söylediler. Fakat iki grup üyesi basına yaptıkları açıklamalarda, bu retrospektif çalışmaların dayandığı ham bilgilerin kendileriyle paylaşılmadığını, bu nedenle virüsün Çin'de ne kadar erken ve ne kadar fazla yayılmaya başladığına dair kendi tahlillerini yapamadıklarını kaydetti.
"Ham datalar olmadan derin tahlil yapılamaz"
WHO takımından Avustralyalı mikrobiyolog Dominic Dwyer gazeteye yaptığı açıklamada, "Bize birkaç örnek gösterdiler, lakin bu hepsini incelemekle tıpkı şey değil, ki standart epidemiyolojik araştırma bu türlü olur" dedi. "Bu nedenle, bildiğiniz üzere, karşı taraf bunu epeyce yeterli bulsa da, bizim açımızdan bu bilgilerin hudutlu bir formda yorumlanması demek oluyor."
Ham bilgilere erişim verilmemesinin kesin raporda yer alacağını belirten Dwyer, tekrar de geçmişle kıyaslandığında Çinli yetkililerin çok sayıda malzeme sağladığını söyledi:
"WHO çalışanları mutlaka geçen yıl kendilerine sağlanandan çok daha fazla dataya erişim sağladıklarını düşündüler. Bu da bir ilerleme sayılır."
WHO heyetinden Danimarkalı epidemiyolog Thea Fischer ise "Ben bir bilim insanıyım ve bilgilere güveniyorum. Bilgilere dayalı belgelenmiş ispatlara güveniyorum, birinin bana söylediklerine değil" ifadesini kullandı.
Fischer, Wuhan'da paylaşılan bilgilerde tutarsızlık görmediğini, lakin ham bilgileri görmeden daha derin bir tahlil yapamayacağını söyledi.
"174 olayın sadece yarısı Huanan deniz eserleri pazarı ile etkileşimli"
WHO grubu Wuhan'dan ayrılmadan evvel birinci bulgularına ait Çinli araştırmacılarla ortak basın toplantısı düzenledi (9 Şubat 2021)
Dwyer, Reuters'a yaptığı açıklamada ise, 174 olayın sadece yarısının koronavirüsün çıktığı nokta olduğu düşünülen Wuhan'daki Huanan deniz eserleri pazarı ile etkileşiminin saptandığı düşünüldüğünde, ham datalara erişmenin daha da kıymet kazandığını kaydetti.
"Bunu istemedeki ısrarımız bu yüzdendi" diyen Dwyer kelamlarını şöyle sürdürdü:
"Bunun neden mümkün olmadığı konusunda yorum yapamam. Politik nedenlerle ya da vakit kısıtı ya da zorluğu... Ya da öbür bir nedenle mi datalar paylaşılmadı, bilmiyorum."
Wall Street Journal, Çin Ulusal Sıhhat Komitesi ve Dışişleri Bakanlığı'nın açıklama taleplerine cevap vermediğini de belirtti.
Çin'in bilgileri sunma konusundaki isteksizliğini, birçok yabancı hükümet ve bilim insanı Çinli yetkililerin salgının kökenlerini araştırmaya yönelik yaklaşımındaki şeffaflık eksikliği olarak yorumluyor ve bu tasa yaratıyor.
"Tam olarak ne olduğunu anlamamız oldukça uzun sürebilir"
10 uzmandan oluşan WHO heyeti; Çin'de virüsle ilgili araştırmaların yürütüldüğü kurumlar, hastaneler ve bilim insanlarıyla görüşmüştü.
Ocak ayında Çin'e giden ve iki haftalık karantina mühletinin akabinde iki hafta incelemelerde bulunan takım, Çinli mesken sahipleri tarafından düzenlenen ziyaretlerde bulunmuş, lakin sıhhat kısıtlamaları nedeniyle topluluk üyeleriyle temasa geçirilmemişti.
Tespit edilen birinci Covid-19 hadisesi Wuhan'da Aralık 2019'da ortaya çıktı.
Heyetin lideri Peter Ben Embarek Fransız haber ajansı AFP'ye yaptığı açıklamada, "Ne olduğunu tam olarak anlayabilmemiz oldukça uzun sürebilir. Bu birinci ziyaretimizin sonunda net karşılıklar elde edebileceğimizi sanmıyorum" demişti.
Ancak WHO heyetine nazaran, koronavirüsün, yarasalar üzerine araştırmalar yapan Wuhan Viroloji Laboratuvarı'ndan sızması çok zayıf ihtimal. Heyet ülkeden ayrılmadan evvel Wuhan'da düzenlediği basın toplantısında, "İlk bulgulara nazaran virüs büyük olasılıkla taşıyıcı bir hayvandan insanlara bulaştı" denilmişti.