ICO, ITO, STO, IEO halka arz yollarını kripto para dünyasında sık sık duyduk. Fakat Initial DEX Offering (IDO) kavramını duyduk mu?
Son yıllarda kripto paralar için farklı kitlesel fonlama platformları kullanıldı. Fakat IDO’lar kitlesel fonlamada ihtilal yaratıyor. IDO metodu, Uniswap, Bancor yahut Balancer üzere merkeziyetsiz likidite sağlayan borsalar üzerinden yapılır.
İçindekiler
Rehber İçeriği
- İçindekiler
- IDO Nedir?
- IDO’nun AvantajlarıAnında Likidite Sağlanması
- Tokenlarla Anında Süreç Yapılması
- Düşük Maliyetler
- Açık ve Eşit Kitlesel Fonlama
- Denetim Sistemlerindeki Eksiklik
- Anlık Fiyat Hareketlenmeleri
- Likidite Çekme Süreçleri
IDO Nedir?
Birinci olarak klâsik borsalarla merkeziyetsiz borsalar (DEX) ortasında önemli farklar bulunduğunu belirterek başlayalım. Merkeziyetsiz borsalarda buyruklar emir yapıcılar ve buyruk alıcılar üzerine konseyidir. Merkeziyetsiz borsalardaki likidite eksikliğinden ötürü kaymalar sıklıkla oluşur. Bu yüzden çok fazla ziyaretçi merkeziyetsiz borsalarda bulunmaz.
Yazılımcılar, bu sorunu çözmek için merkeziyetsiz borsalar kurmaya karar verdiler. Borsalar likidite havuzları üzerinden süreç yapanların borsada listelenen token’ların değişiminin yapılmasına imkan sağlar.
Örneğin USDC/ETH havuzları, yatırımcıların USDC tokenlarını Ethereum (ETH) yahut öteki token’larla değiştirmelerine imkan sağlar. Tıpkı vakitte yatırımcılar, Ethereum (ETH) ve USDC sağlayarak likidite havuzuna katkı sağlar. Bu sayede borsalar, her bir fiyat düzeyi için anında kaynak sağlar.
Token için likidite kıymetli bir kavram olduğu için merkeziyetsiz borsalar, birinci arzlar için gereken likiditeyi sağlar.
Doğal olarak, bZx ve UMA platformları, likidite sağlamak için IDO’dan faydalandılar. Öteki biçimde açıklarsak, IDO’lar proje tokenlarını merkeziyetsiz borsalarda listelemesi manasına gelir.
Birinci borsa arzı (IEO), projelerin merkezi borsalar (CEX) üzerinden token’larını listelemelerine imkan tanıyor. Lakin bunun sonucunda çok sıkı yönetmeliklerle karşılaşıyorlar, bunlar:
-Rakip borsalarda listelemenin olmaması,
-Belli ölçüde token değişimine imkan tanımak ya da büyük fiyatlar ödemek,
-Kitlesel fonlamanın ölçeğinin denetim edilememesi
IDO’nun Avantajları
IDO’nun avantajları şu formda sıralanabilir:
Anında Likidite Sağlanması
Tokenların hayatta kalabilmesinin birinci şartı, anında likiditeye erişimine bağlıdır. Tarih bizlere tokenlardaki likidite sorununun fiyatlara müthiş tesirini bize gösterdi. Bu yüzden likidite havuzları, rastgele bir kayma olmadan her bir fiyat düzeyi için likidite vaat eder. Öncelikle projelerin belirli bir likidite ölçüsünü sağlamaları gerekiyor.
Tokenlarla Anında Süreç Yapılması
Token arz edildiğinden beri yatırımcılar kolaylıkla piyasaya sürülen tokenlar üzerinden süreç yapabilir. Bu sayede yeni tokenlar IDO esnasında daha yüksek fiyattan satabilirler.
Kripto para haberlerinde vakit zaman merkezsiz borsalarda listelenen projelerde kaydedilen fiyat artışlarına dikkat çekiliyor. Örneğin UMA protocol, tokenlarını merkeziyetsiz borsada listelemişti. Sonuç olarak, fiyatı kısa bir mühlet içinde 26 centten 2 dolara kadar çıktı.
Ancak bu özellik içinde önemli dezavantaj bulundurur. Likidite havuzları, bonding curve modelinden faydalandıkları için tokenların fiyatı swap süreçleri sonucu düşürülebilir. Bunun sonucu olarak fiyatlarda hareketlilik oluşur.
Düşük Maliyetler
Kimi borsalar, tokenların listelenmesi için bir milyon dolara kadar fiyat isteyebilir. Ayrıyeten borsalar, token listelemesi konusunda çok seçici davranır. Bu da bir nebze sansürü gösteriyor. Lakin şayet projeler merkeziyetsiz borsalar kullanırsa, kontratı çalıştırmak için birkaç Euro öderler. Bu sayede akıllı kontratlar, likidite havuzuna erişim sahibi olur.
Açık ve Eşit Kitlesel Fonlama
Fonlama için IDO usulünden faydalanan projeler, operasyonları için yatırımlara muhtaçlık duymaz. Bilhassa yatırımcıların tokenların birçoklarını düşük fiyattan alıp arz olduktan sonra sattıkları düşünülürse, yatırımcılar için hoş bir kâr fırsatı oluşturuyordu. Fakat birçok küçük yatırımcı bunun sonucunda önemli ziyan görüyordu.
IDO’da ise herkes kitlese fonlamaya katılabilir. Tabi ki de bunun önemli dezavantajları bulunuyor. Şu an dezavantajlarına bakalım.
IDO’daki Meseleler Nelerdir
IDO’larda ne kadar potansiyel olsa da, aşikâr başlı problemlere dikkat etmekte yarar var.
Denetim Sistemlerindeki Eksiklik
Birinci sorun, denetim sistemlerindeki eksiklikten oluşur. Tüm kitlesel fonlama projelerinde muhakkak bir düzeyde denetimi tutmak istersiniz. Fakat IDO’da bu mümkün değildir. Bu yüzden fiyatlar swap yapıldığı sürece oynayabilir.
Ayrıyeten balinalar tokenların birçoklarını alıp yönetişim özelliklerini önemli oranda mahvedebilir. Bu yüzden güç elde etmek için çok kullanılır.
Öbür sorun ise uyumluluk konusunda yaşanıyor. Kitlesel fonlamanın geçerliliği için, yatırımcılar için aşikâr başlı bilgileri sunmanız lazım.
Bu yüzden kitlesel fonlamalarda ne kadar token alındığı konusunda denetim yoktur. Ayrıyeten bonding curve modeli yüzünden ne kadar paranın oluşturulduğu üzerine rastgele bir denetim yoktur.
Anlık Fiyat Hareketlenmeleri
Token fiyat hareketleri birinci token alındığı vakit gerçekleşit. Bu yüzden yüksek fiyatlara ulaşmadan evvel birkaç kişinin eline geçer. Bu sistemler borsalarda listelenme olduğu anda alım satım yapan botlar, ağları spamlama ve kâr için ellerinizdeki tokenları öteki yatırımcılara satma olarak gerçekleşir.
Likidite Çekme Süreçleri
Likidite çekmeler, IDO’ları en çok zorlayan hususlardan birisi olarak görülür. Yatırımcılar swap listelemelerine girmek için süratlice hareket etmek zorunda kalıyor. Bu sayede dolandırıcılar kendi tokenlarına diğer tokenların simgesini verebilirler. Bu sayede dolandırıcılar muhakkak tokenları kendi ceplerine atabilir. Sonuç olarak yatırımcılar kıymetsiz tokenları tutmak zorunda kalır.
IDO’nun Geleceği?
Hülasa IDO’lardaki problemler bu biçimde sıralanabilir:
-Balinalar yüksek alımlar yaparak platformda denetimi sağlayabilir.
-Ani fiyat hareketlenmeleri eşit bir ortam yaratmaz.
-Zaman baskısı yatırımcıları yanlış tokenlara yönlendirebilir.
Özcesi, IDO için denetim düzenekleri, kitlesel fonlama müddeti boyunca sabit bir fiyattan tutulabilir. Bu sayede kimin tokenları aldığı konusunda bilgi sahibi olabilirsiniz.