Hiç saçma ya da istem dışı düşünceler aklınıza geliyor mu? İstemediğiniz halde tekrarlayan davranışlar gerçekleştiriyor musunuz? Bunlar sizi rahatsız ediyor mu? O zaman Obsesif-Kompulsif Bozukluk (OKB) yaşıyor olabilirsiniz...
Obsesyon, istenmeyen ve zorlayıcı obsesif düşüncelerin, dürtülerin ve rahatsız edici imgelerin ortaya çıkmasıdır. Bunlar kontrol edilemez ve süreklidir. Genellikle kişiye de mantıksız gelir. Bu düşünceler, dürtüler ya da düşlemler sadece gerçek yaşam sorunları hakkında duyulan aşırı üzüntüler değildir ve kişide anksiyete ya da sıkıntıya neden olur. Kişi bunlara önem vermemeye ya da bunları baskılamaya çalışır ya da başka bir düşünce ya da eylemle bunları etkisizleştirmeye çaba gösterir. Obsesyonların içeriği, kirlenme korkuları, cinsel ya da agresif dürtüler, din, simetri ve düzen, kuşku şeklindedir.
Kompulsiyon ise kişinin obsesyona bir tepki olarak ya da katı bir biçimde uygulaması gereken kurallara göre yapmaktan kendini alıkoyamadığı yineleyici davranışlar (örn: el yıkama, düzene koyma, kontrol etme) ya da zihinsel eylemler (örn: dua etme, sayı sayma, birtakım sözcükleri sessiz bir biçimde söyleyip durma) gerçekleştirmesidir. Bu davranış ya da zihinsel eylemler, sıkıntıdan kurtulmaya ya da var olan sıkıntıyı azaltmaya ya da korku yaratan olay ya durumdan korunmaya yöneliktir; ancak bu davranışlar ya da zihinsel eylemler ya etkisizleştirilmesi ya da korunulması tasarlanan şeylerle gerçekçi bir biçimde ilişkili değildir ve çok aşırı bir düzeydedir. Kompulsiyon türleri temizlenme, kontrol etme, tekrarlama, düzenleme/dizme, sayma şeklindedir.
OKB sırasında kişi obsesyon ya da kompülsiyonlarının aşırı ya da anlamsız olduğunu kabul eder (Bu çocuklar için geçerli değildir). Obsesyon ya da kompulsiyonlar belirgin bir sıkıntıya neden olur, zamanın boşa harcanmasına yol açar (günde 1 saatten daha fazla zaman alır) ya da kişinin olağan işlerini, mesleki (ya da eğitimle ilgili) işlevselliğini ya da toplumsal etkinliklerini ya da ilişkilerini önemli ölçüde bozar.
Psikolojik Tedavi
Maruz bırakma ve tepki önleme, psikolojik tedavilerden bir tanesidir. Kişi bu süreçte kompulsif davranışa yol açan duruma maruz kalmaktadır, sonra kaygıyı azaltacak olan kompulsif davranıştan kaçınmaması istenmektedir.). Terapist ve hasta birlikte hiyerarşik bir liste hazırlamakta ve daha sonra aşamalı olarak hasta maruz bırakma tepki önleme çalışması gerçekleştirmektedir.
Bilişsel müdahalelerde hasta ile ritüeli yerine getirmezse ne olacağına ilişkin inançları konuşulmaktadır. Bu inançları test etmek için “maruz bırakma” kullanılmaktadır.
OKB için Maruz Bırakma ve Tepki Önleme, İlaç+Davranışçı müdahale, Bilişsel Terapi, EMDR gibi tedavi yöntemleri önerilebilir.
