Hükümetin OHAL devri yetkilerini 2024 Temmuz’una kadar uzatan torba yasa meclisten geçti.
Muhalafetin iktidarı Türkiye’yi harika hal (OHAL) şartlarında seçime götürmekle suçlamasına neden olan torba yasa, TBMM Genel Şurası'nda AKP ve MHP oylarıyla kabul edildi.
DW Türkçe'nin aktardığına göre muhalefet, hukukçular ve siyaset bilimcilere nazaran meclisten geçen ve hükümetin OHAL yetkilerini 3 yıl daha uzatan düzenleme, 2023 için planlanan milletvekili ve cumhurbaşkanlığı seçimi ile 2024’teki belediye seçimlerinin güvenliğini tehlikeye sokacak çeşitten düzenlemeler içeriyor.
Tehlikenin bununla da hudutlu kalmadığını söyleyen hukukçular ve siyaset bilimciler, siyasi partilerin demokratik bir ortamda seçim faaliyeti yürütmesinin engelleneceği, toplantı ve şov yürüyüşü ile tabir özgürlüğünün direkt sonlandırılacağı tehlikesine işaret ediyor.
İşte kimi 3 yıl kimi 1 yıl daha uzatılan 7145 sayılı Kanun’daki "endişe kaynağı" düzenlemeler
- Valiler, kentin muhakkak yerlerine muhakkak bireylerin 15 gün boyunca giriş ve çıkışını yasaklama yetkisine üç yıl daha sahip olacak. Valiler birebir vakitte belirli yerlerde ve muhakkak saatlerde bireylerin sokağa çıkmasını, araçların trafiğe çıkmasını yasaklama yetkisine de üç yıl daha sahip olacak
Günday, "Hükümet, hak ihlalleri yarattığı bilinen bir kanunu terörle gayret gerekçesiyle uzatamaz. Gayret etseydiler o vakit. OHAL, o çabayı de sorgulatır. Hak ihlalinin olduğu yerde seçim faaliyeti de olmaz, yapılan seçim sonuçları da legal olmaz. Bu düzenleme büyük kriz habercisi" diyor.
- Valiler toplantı ve şov yürüyüşlerini sınırlama ya da erken dağıtma üzere yetkilerini üç yıl daha sürdürecek.
Siyaset bilimci Prof. Murat Somer ise "Seçim güvenliği yalnızca seçim gününde oy verilmesi ve sayılması değildir. Tüm partilerin eşit platformda yarışabilecekleri, seçmenlerin her siyasi partiden eşit oranda haber alma özgürlüğüne sahip olabilecekleri bir yasal ortamın yaratılmasıdır. OHAL şartlarında iktidar cephesi istediği toplantıyı yaparken, muhalefet cephesi yapabilecek midir? Bu düzenleme Türkiye’nin seçim sürecine girdiği bir devirde tüm temel hak ve özgürlüklerin kısıtlanabileceği manasına geliyor ki, bu yüzden Türkiye’de seçimlerin tarafsız bir ortamda yapılamayacağını söylüyoruz. Özgürlüklerin kısıtlandığı bir sistemde yapılacak her seçim legal olmayacaktır" diyor.
"Revizyonlu da olsa hukuk ihlali"
Ömer Faruk Eminağaoğlu
- 7145 sayılı yasa gözaltı müddetinin hakim kararıyla dörder günlük mühletlerle uzatılarak toplamda 12 güne çıkarılabileceğini düzenliyor.
Eski cumhuriyet savcılarından Ömer Faruk Eminağaoğlu DW Türkçe’ye, "Üç yıl değil bir yıl uzamış olsa da, yeniden hukuk çiğneniyor. Gözaltının kendisi bir ceza hali değildir. Savcının bir kişiyi gözaltına alıp da, tutuklamaya sevkedinceye kadar 12 gün bekletmesinin bir yıl daha uzatılmasının terörle çabaya ne üzere bir katkısı olabilir. Ortada bir revizyon aldatmacası var. Ancak hukuk aldatmaca tanımaz. Türkiye’de uzun gözaltı azap ve hak ihlali demek. Seçimin değil her şeyin meşruiyeti ortadan kaldırılıyor. AKP ülkeyi OHAL’le yönetip, siyasi ve toplumsal muhalefete karşı ruhsal bir üstünlükle seçim sürecini götürmek istiyor” diyor.
"Anayasa’nın 19.maddesine nazaran toplu kabahatlerde bile gözaltı müddeti lakin savcının talebi ve hakimin kararı ile uzatılarak en fazla 4 gün olur" hatırlatması yapan Prof. Günday da, "Siz artık anayasayı ihlal edeceğinizi söylüyorsunuz. Yok üç yıl değil, bir yıl diyorsunuz. Anayasa’nın 19.maddesinde gözaltı müddetlerinin OHAL ve savaş halinde uzatılabileceği müellif. Yani fiilen OHAL sürecek ısrarındasınız. Bitti!" telaffuzunda bulunuyor.
"Her alanda kriz"
Prof. Murat Somer
- 7145 sayılı yasa OHAL periyodundaki tüm kamudan ihraç süreçlerinin devam edeceğini düzenliyordu.
AKP Küme Başkanvekili Bülent Turan, bu düzenlemenin de yalnızca bir yıl uzatılacağını açıkladı. Mecliste kabul edilen yasa yeterince, hükümet "terörle mücadele" gerekçesiyle kamudan ihraçları bir yıl daha sürdürme yetkisine sahip oldu.
Siyaset bilimci Prof. Murat Somer, revizyonun düzenlemenin özünü değiştirmediğini ve Türkiye’nin bu düzenlemeyle her durumda önümüzdeki seçimlere OHAL şartlarında gideceğinin açık olduğunu tabir ediyor.
Somer, "Bir seneye indirilen yetkilerin seneye yeniden uzatılmamasının garantisi var mı? Revizyon, bize düzenlemede hiçbir şeyin değiştirilmediğini gösteriyor. Türkiye önümüzdeki üç yıl daha OHAL şartları altında yönetim edilecek deniyor. Tabir ve toplantı-gösteri yürüyüş özgürlüğünün sonlandırıldığı ortada. Seçim güvenliği de bu özgürlüklerin teminat altına alınmasından geçiyor. Seçim güvenliğinin sağlanmaması da bize ülkede siyasi kriz yaşandığını gösterir. O kriz de iktisada de, toplumun her alanına da yansır" diyor.
Somer, OHAL'in uzatılmasının birebir vakitte iktidarın adil şartlarda seçimi kazanamayacağını düşündüğü çıkarımını da beraberinde getirdiğini anlatırken, "Muhalet, OHAL’in uzamasını bir demokrasi refleksi yaratacak formda halka anlatırsa iktidarın planları, kanıları zıt tepebilir" görüşünü de ortaya koyuyor.
3 yıl daha kayyum
Torba maddeyle getirilen öbür düzenlemeler de şöyle:
Terör örgütlerine aidiyeti, iltisakı bulunan yahut irtibatlı bireylerin sahibi yahut ortağı oldukları şirketlere yönelik yürütülen soruşturma ve kovuşturmalarda Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu’nun (TMSF) kayyum olarak atanmasına ait karar, 31 Temmuz 2021'den itibaren 3 yıl daha uygulanacak
Karşılıksız çek düzenleme kabahatinden 30 Nisan 2021 prestijiyle mahkum olanlara, ödenmemiş çek bedellerinin onda birini 30 Haziran 2022'ye kadar, başka taksitleri 2'şer ay ortayla 15 eşit taksitte ödemeleri halinde, mahkumiyetin bütün sonuçlarını ortadan kaldırma imkanı tanınacak
Tarım ve Orman Bakanlığından yetki dokümanı almadan yahut bildirimde bulunmadan tütün ticareti yapanlara yönelik getirilen cezanın yürürlük tarihi 1 Ocak 2022 olacak
Patronların, işgücü maliyetlerini düşürerek istihdamı müdafaaları ve artırmalarını desteklemek için 2016-2020'de uygulanan minimum fiyat dayanağı 2021'de de sağlanacak
Gümrük hizmetleri ve kaçakçılıkla çaba vazifelerinde yer alan gümrük koruma işçisine "yüksek hizmetleri ve inanılmaz faydalılık göstermeleri" durumunda ödül verilecek. Güvenlik korucularının aylık fiyatları taban fiyatın altına düşmesi halinde ortadaki fark tazminat olarak ödenecek
Engelliler Hakkında Kanun'da yapılan değişiklikle, erişilebilirliğin sağlanabilmesi için gereken yükümlülüklerin yerine getirilememesi halinde ilgili belediye ile kamu kurum ve kuruluşlarına 1 yıl ek mühlet uzatım yetkisi verilecek
2020'de yaşanan sarsıntılarda binaları ziyan gören vatandaşlar için devletin konut kredisi açma ve bina yaptırma yükümlülükleri ile ilgili yapılacak iş ve süreçlerde mümkün mağduriyetlerin giderilerek hak kayıplarının kelam konusu olmaması için yeni düzenleme yapılacak
Kambiyo mevzuatı uyarınca faaliyet gösterecek firmalara, faaliyet müsaadesi yahut yetki dokümanı verilmesi basamağında hem iştirakçilerin mali gücünün tespiti hem de piyasaya girişlerin denetimi hedefiyle Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın fiyat alma yetkisi olacak
Parlamenter sistemden, "Türk tipi başkanlık sistemi"ne geçişi öngören anayasa değişikliği OHAL şartlarında mecliste oylandı, halkoylamasına sunuldu.
2018’deki parlamento ve cumhurbaşkanlığı seçimi de OHAL şartlarında gerçekleşti.
Hükümet, OHAL yetkilerini Temmuz 2018’de 3 yıllığına uzattı. 2019 lokal seçimleri de OHAL gölgesinde yapıldı.
