İnsan beyninin 150’den fazla toplumsal bağı yönetemeyeceğine dair söylentiler duymuş olabilirsiniz. Kimi söylentilere nazaran bu sayı 50, 104 ve 200 olarak da biliniyor. Bu fikrin kaynağı, 90’larda ortaya atılan bir teori. Lakin bu teori, yeni edinilen bilgiler ışığında fonksiyonunu yitirdi.
90’lı yıllarda ortaya atılan bu teoriye nazaran canlıların beyinlerinin boyutu, toplumsal hudutlarını direkt etkiliyor. Lakin yeni bir makaleye nazaran beynin bu husustaki kapasitesini saptamak bu kadar kolay değil; hatta tüm çeşide kesin bir sayı vermek mümkün bile değil.
Beyin boyutu, toplumsal kapasiteyi direkt etkilemiyor
Evrimsel Psikolog Robin Dunbar’ın ileri sürdüğüne nazaran primat çeşitlerinin beyinleriyle sahip oldukları toplumsal kümelerin büyüklüğü ortasında bir ilgi var. “Dunbar’s number” denen bu sayının kaç olduğuna dair birkaç argüman ortaya çıkmış olsa da aslında insan beyniyle ilgili bu tip saptamalar yapmak pek de mümkün değil. Biology Letters’ta yayınlanan bir makaleye nazaran beyin formu ve toplumsal bağ kapasitesi ortasında direkt bir bağlantı bulunmuyor. Araştırmanın muharriri Patrik Lindenfors, Dunbar sayısının teorisinin oluşturulmasında meseleler olduğunu söylüyor. Doçent hekim unvanıyla Stockholm Üniversitesi’nde vazife yapan Lindenfors, öteki primat cinslerinin bilgiyi beşerler üzere işlemediğini; onların toplumsal hayatlarını daha çok yiyeceklerin ve etraftaki tehlikelerin belirlediğini belirtti. Yani çevresel faktörler primatların daha büyük ya da daha küçük kümeler halinde dolaşma muhtaçlığını direkt belirliyor.
Bir hudut belirlemek anlamsız
İnsanların toplumsal kapasiteleri de beyin boyutlarından değil, çevresel faktörlerden etkilenerek şekilleniyor. Yani bir kişinin sahip olabileceği toplumsal bağ sayısı 16 iken, oburunun hududu 128 olabiliyor. Dunbar’ın çalışmalarının yeni datalarla tekrarlandığı araştırmada insanların sahip olabileceği en fazla toplumsal bağ sayısı, 520’ye kadar çıkabiliyor. Lakin bu yalnızca bir iddia ve bu kadar geniş bir kestirim hiçbir yarar taşımıyor. Araştırmayı yürüten bir öteki isim olan Andreas Wartel, sonuçların 2-520 ortası olmasıyla bir arada bu türlü bir varsayımın dengeli ve faydalı bir formda yürütülmesinin mümkün olmadığını söylüyor.
Patrik Lindenfors, Dunbar’ın teorisinin birçok kuruluş tarafından kabul edildiğini, bunun nedeninin ise kolay anlaşılabilir ve kolay bir teori olması olduğunu söylüyor. Hatta şube içi çalışanlarını 150 şahısla sonlandıran şirketler bile mevcut. Lindenfors, bu şirketlerin çalışanların iş dışında arkadaşları ve ailesi olmadığını varsaymasının komikliğini de belirtmeden geçmiyor. Araştırmayı yürütenlere nazaran bu efsanenin artık çürümesi ve kabul görmemesi gerekiyor.