47 YAŞ ÇOCUK GELİŞİMİ
Bu dönem 4 ile 7 yaş arasındaki devreyi kapsar Bi*rinci bunalım dönemi ile ikinci depresyon döneminde yer alır Bir bunalım dönemi değildir Bunalımdan çıkan çocuğun, yeniden gireceği (daha sonraki yılarda) bunalıma iyi bir şekil*de hazırlanabilmesi için değerlendirilmesi gereken bir devir*dır Bu dönem şayet de çocuğun en yararlı ve en hızlı bir takım çıraklıklar geçirdiği devredir Çocuk sosyal çevre ile sürekli temasta bulunmak suretiyle sürekli olarak zihnini zengin*leştirir Duyuların alma kabiliyetinin en yüksek çağıdır Üs*tün öğrenme özelliğine sahiptir Bu çağdaki çocuk dünyaya karşısında gerçek ve derin bir ilgi gösterir Erişkin bir insanın göremediği sayısız ayrıntıları görür İşitmek, değmek bakmak, kırmak vs için oynar Bütün bunları yaparken hiç*bir metoda bağlanmaz Zaten ona bir metot karşılamak da faydasızdır Onun için kayda değer olan tek kanun içinde yaşadığı lahza ile ilgili geçici bir meraktır İlgilerinde devam yoktur Kelebek gibi kendi heveslerinin ardından koşar 5 6 yaşlarına değin bunda üzüntü edilecek bir şey yoktur Bu nitelik tabia*tın gereğidir
Çocuğun bu yaşta zihninin gelişmesi harekette bulun*masına bağlı olduğundan harekete ve dağıtılmış oyunlara aleyhinde büyük bir gereksinim duyar İçinde bulunduğu sosyal çevre içeri*sinde keşifler yapmaya aleyhinde da büyük bir gereklilik içindedir
Bilindiği gibi hayatın birincil yıllan (özellikle ilk iki senesi) çocukta Pavlov'un koşullara bağlı refleksinde belirttiği gibi bir gelişim laf konusudur Pavlov'un deneyi burada hatırlanmalıdır Kö*peğe zil çalınca yemek yemek verilmiştir, bu defalarca böyle devam et*miştir Bir vakit sonra zil çalınmış, yemek yemek verilmemiştir Bu defa köpeğin ağzının salyalarının aktığı gözlenmiştir Yani zil çalınca yemek yemek geleceğine köpek şartlanmıştır Buna benzer şekilde çocuk da bu yıllarda annenin elinde biberonu görün*ce ona kavuşmak için tepinir, bir takım jestler yapar Ancak bu ikinci çocukluk çağı dediğimiz dönemde yeni hafıza fonksi*yonları gelişmeye başlar Bu gelişim belirginleşme yolunda*dır Otonom sinir sistemine ilaveten merkezi asap sistemine ait istemli hareketlerde siklet kazanır
Hayellere ve hoş masallara karşısında hoşgörü duyması bu ça*ğın en belirgin özelliğidir Bu dönemde zihinsel gelişimin alışılagelmiş olabilmesi için yeterli ve dengelenmiş beslenebilmesi de çok önemlidir İyi beslenebilmelidir
Kayda Değer bir nokta da şudur: Bu çağda sevgiden yoksun edilen çocuk, incitilen ve yalnız bırakılan çocuk, kendisini kuşatan gerçeklerden daha güzel bulduğu hayallere kapanır Hayata gittikçe uyamaz ayla gelir ve yapayalnız kalabilir Bunun sebebi duygu ve sosyal düzende olduğu için tedavi çaresi de buna tarafından düzenlenmelidir
Duygu düzenindeki bozukluğun bir belirtisi çocuğun yalan söylemesidir 3 değişiklik yalan vardır:
1) Büyüklerin kendisini cezalandırmasından korktuğu için söylenen yalan,
2) Kendisini gözetmek nedeniyle söylenen yalan,
3) Başkalarını ihanet etmek için söylenen yalan
Bu üç çeşitlilik yalan birbirinden fazla farklıdır Burada za*rarlı olan 3 alıcı yalandır Öteki 1 ve 2'nci yalanlar daha ma*sum kabul edilebilir Çocuğun duygu düzenindeki bozuklu*ğu yansıtan yalanı burada 3 alıcı olarak belirtmemizde fayda vardır Bu cins yalan onun duygu düzenindeki bozukluğu yansıtır Çocuk henüz tenkit duyusu gelişmediği için 1 ve 2 nci tür yalanları söyleyebilir, burada art niyet yoktur Ör*neğin hayvanat bahçesinde bir fil görmüştür Çocuğun hay*vanat bahçesine gittiği doğrudur, oysa fil görmemiştir Bu*nun gibi olayı biraz hayaliyle süslendirebilir Derhal belirt*mek lazımdır ancak, bu üç herif yalan da yalandır ve istenmeyen bir durumdur Ama çocuk tatmin edici psikososyal olgunluğa az önce erişmediği için burada en zararlı yalan olarak 3 ncüyü görmemiz mümkündür ve bu tür yalandan daha fazla huzursuz olmamız lazımdır
6 ile 7 yaşlarında çocuk annebaba ve sosyal çevresin*de bulunan bireyleri uluorta türlü sualleriyle taciz edecek ka*gizli soru sormaya meraklıdır Yetişkinlerin çocuğa anlayabi*leceği tarzda cevap verme zahmetinde bulunmaları mutlaka gereklidir Natürel bu kimi kişiler tarafından sıkıntı sayılsa bi*le bu konuda devamlı susturulan çocuk önce merakını sonradan da güvenini kaybeder (fazla önemli nokta) Niçin soru*ları çağının 9 yaşına dürüst hafifleyeceğini de giderken belirtmekte fayda vardır
4 ile 7 yaşları arasında egoistlik çağı egosantrizmbelirgindir Günahsız bir saflık açıklayan bencillik vardır Bu*na hoş egosantrizmçağı diyenler de vardır (Jacqueline, G) Her şeyi kendine göre değerlendiren bir akıl eğilimi vardır Bu nitelik de 9 ila 10 yaşında alışılagelmiş olarak geçer Yeterki ailede tatmin edici insan sevgisi almış bulunsun
Egosantrizmin ergin çocukta ve erişkin insanda ben*cillik şeklini alması için 812 yaşları aralarında yani 3 buna*lım dönemine girilmeden önce kaybolması gereklidir Bu*nun için son durak bu yaşlardır Aile bu yaşlara dek katlanma*la egoistlik duygusunun geçmesini ve de bilgili tutum ve dav*ranışlarıyla bekleyebilmelidir Natürel geçmesi bu dek uzamış ise, normalin de birincil bunalım döneminde bu duyguya ait te*mel çaba verilmekteydi Egosantrizm 3 yaşlarında kar*deşine benim annem, benim tabağımvs diyerek kendi*sini göstermekteydi
İkinci çocukluk çağında egosantrizm çocuğun tüm zihnini kaplar Hem bu çağda şu özelliklerde kendisini gösterir ancak, bu konuda ailelerin bilgili olmasında yarar vardır:
Canlıcılık vardır Yani çocuk etrafındaki eşyayı canlı sayabilir Sözgelimi bir gün çocuk annesine Anne bir soba daha alalım, sobalarımız kardeş olsun, diyebilir Ama soba canlı değildir Bu alışılagelmiş bir gelişim evresidir Çocuk 6 yaşına doğru bu döneme girmiş olur Hatta bütün varlıklara, güneşe, taşa, suya, eve canlı gözüyle bakabilir Onlara öy*küler bulabilir Bu hâl 10 yaşlarına içten kendiliğinden gel*diği gibi kendiliğinden kaybolur Bu alanlarda çocuğu takın*tılı yapan, ailenin çocuğu tanımaması, ondan geveze korkula*rın doğmasını sağlamasıdır Yine bu dönemde artifisyalizm görüşü vardır çocukta Bu çocuğun her varlığın bir eser gibi yapıldığına inanmasıdır (Jacqueline, G) Ona tarafından ırmakların yatağını kazan, güneşi ileri doğru iten, rüzgârı estiren koskocoman ve enerjik bir insandır Çocuğun bu safça ina*nışlarından nedeniyle telaşa kapılmamalıdır Bunlar bir bakıma egosantrizmin farklı alanlara yönlendirilmiş tezahürleri olarak da düşünülebilir Egosantrizm duyusu bu yönde de bireye etkin olmaktadır
Animizm ve artifisyalizmden sonradan finalizm vardır Bu çocuğun her şeyin insana hizmet etmek için yaratıldığına inanmasıdır Görüldüğü gibi böylece çocuk giderek iyiye, güzele, doğruya ve erişkinliğe peyderpey yaklaşmaktadır Bunlar psikososyal gelişimin evreleridir Nasıl ki kişi doğ*duğu anda taş taşıyamaz, odun kıramazsa, bunun için be*densel büyümeye gereksinim duyarsa, sağlığın psikososyal geli*şimi de bunun gibi evreler halinde olmaktadır
Bu çağda (47 yaş dönemi) söylediği sözler aralarında çocuk sebepnetice ilişkisini kavrayamaz Annesi yemek ha*zırlarken ona yardımcı olmak ister beceremez, tabağın kırıl*masına sebep olur diyelim Burada çocuk iyi niyetle bu işi yapmak istemiştir Anne onu cezalandırsa, bunun nedenini çocuk kavramakta fazla güçlük çeker Çocuk tabağın kırılma*sından dolayı bir burukluk duyar, fakat niyetinin anneye hiz*met olduğunu bu uğurda bu olayın meydana geldiğini daha kuvvetli hissederek, anneye destek suç mudur diyerek düşü*nerek kendisinin azarlanmasını hoş görmez Sütümü içmez, yemeğimi yemezsem, büyüyemem hasta olurum diye yeterli idrak hemen şimdi gelişmemiştir Yani sebepsonuç bağını kur*ması ondan bu yaşta beklenmemelidir Çocuğun süre kavramını da 4 ile 8 yaşları aralarında elde ettiğini söylemek lâzımdır *
Bu dönem 4 ile 7 yaş arasındaki devreyi kapsar Bi*rinci bunalım dönemi ile ikinci depresyon döneminde yer alır Bir bunalım dönemi değildir Bunalımdan çıkan çocuğun, yeniden gireceği (daha sonraki yılarda) bunalıma iyi bir şekil*de hazırlanabilmesi için değerlendirilmesi gereken bir devir*dır Bu dönem şayet de çocuğun en yararlı ve en hızlı bir takım çıraklıklar geçirdiği devredir Çocuk sosyal çevre ile sürekli temasta bulunmak suretiyle sürekli olarak zihnini zengin*leştirir Duyuların alma kabiliyetinin en yüksek çağıdır Üs*tün öğrenme özelliğine sahiptir Bu çağdaki çocuk dünyaya karşısında gerçek ve derin bir ilgi gösterir Erişkin bir insanın göremediği sayısız ayrıntıları görür İşitmek, değmek bakmak, kırmak vs için oynar Bütün bunları yaparken hiç*bir metoda bağlanmaz Zaten ona bir metot karşılamak da faydasızdır Onun için kayda değer olan tek kanun içinde yaşadığı lahza ile ilgili geçici bir meraktır İlgilerinde devam yoktur Kelebek gibi kendi heveslerinin ardından koşar 5 6 yaşlarına değin bunda üzüntü edilecek bir şey yoktur Bu nitelik tabia*tın gereğidir
Çocuğun bu yaşta zihninin gelişmesi harekette bulun*masına bağlı olduğundan harekete ve dağıtılmış oyunlara aleyhinde büyük bir gereksinim duyar İçinde bulunduğu sosyal çevre içeri*sinde keşifler yapmaya aleyhinde da büyük bir gereklilik içindedir
Bilindiği gibi hayatın birincil yıllan (özellikle ilk iki senesi) çocukta Pavlov'un koşullara bağlı refleksinde belirttiği gibi bir gelişim laf konusudur Pavlov'un deneyi burada hatırlanmalıdır Kö*peğe zil çalınca yemek yemek verilmiştir, bu defalarca böyle devam et*miştir Bir vakit sonra zil çalınmış, yemek yemek verilmemiştir Bu defa köpeğin ağzının salyalarının aktığı gözlenmiştir Yani zil çalınca yemek yemek geleceğine köpek şartlanmıştır Buna benzer şekilde çocuk da bu yıllarda annenin elinde biberonu görün*ce ona kavuşmak için tepinir, bir takım jestler yapar Ancak bu ikinci çocukluk çağı dediğimiz dönemde yeni hafıza fonksi*yonları gelişmeye başlar Bu gelişim belirginleşme yolunda*dır Otonom sinir sistemine ilaveten merkezi asap sistemine ait istemli hareketlerde siklet kazanır
Hayellere ve hoş masallara karşısında hoşgörü duyması bu ça*ğın en belirgin özelliğidir Bu dönemde zihinsel gelişimin alışılagelmiş olabilmesi için yeterli ve dengelenmiş beslenebilmesi de çok önemlidir İyi beslenebilmelidir
Kayda Değer bir nokta da şudur: Bu çağda sevgiden yoksun edilen çocuk, incitilen ve yalnız bırakılan çocuk, kendisini kuşatan gerçeklerden daha güzel bulduğu hayallere kapanır Hayata gittikçe uyamaz ayla gelir ve yapayalnız kalabilir Bunun sebebi duygu ve sosyal düzende olduğu için tedavi çaresi de buna tarafından düzenlenmelidir
Duygu düzenindeki bozukluğun bir belirtisi çocuğun yalan söylemesidir 3 değişiklik yalan vardır:
1) Büyüklerin kendisini cezalandırmasından korktuğu için söylenen yalan,
2) Kendisini gözetmek nedeniyle söylenen yalan,
3) Başkalarını ihanet etmek için söylenen yalan
Bu üç çeşitlilik yalan birbirinden fazla farklıdır Burada za*rarlı olan 3 alıcı yalandır Öteki 1 ve 2'nci yalanlar daha ma*sum kabul edilebilir Çocuğun duygu düzenindeki bozuklu*ğu yansıtan yalanı burada 3 alıcı olarak belirtmemizde fayda vardır Bu cins yalan onun duygu düzenindeki bozukluğu yansıtır Çocuk henüz tenkit duyusu gelişmediği için 1 ve 2 nci tür yalanları söyleyebilir, burada art niyet yoktur Ör*neğin hayvanat bahçesinde bir fil görmüştür Çocuğun hay*vanat bahçesine gittiği doğrudur, oysa fil görmemiştir Bu*nun gibi olayı biraz hayaliyle süslendirebilir Derhal belirt*mek lazımdır ancak, bu üç herif yalan da yalandır ve istenmeyen bir durumdur Ama çocuk tatmin edici psikososyal olgunluğa az önce erişmediği için burada en zararlı yalan olarak 3 ncüyü görmemiz mümkündür ve bu tür yalandan daha fazla huzursuz olmamız lazımdır
6 ile 7 yaşlarında çocuk annebaba ve sosyal çevresin*de bulunan bireyleri uluorta türlü sualleriyle taciz edecek ka*gizli soru sormaya meraklıdır Yetişkinlerin çocuğa anlayabi*leceği tarzda cevap verme zahmetinde bulunmaları mutlaka gereklidir Natürel bu kimi kişiler tarafından sıkıntı sayılsa bi*le bu konuda devamlı susturulan çocuk önce merakını sonradan da güvenini kaybeder (fazla önemli nokta) Niçin soru*ları çağının 9 yaşına dürüst hafifleyeceğini de giderken belirtmekte fayda vardır
4 ile 7 yaşları arasında egoistlik çağı egosantrizmbelirgindir Günahsız bir saflık açıklayan bencillik vardır Bu*na hoş egosantrizmçağı diyenler de vardır (Jacqueline, G) Her şeyi kendine göre değerlendiren bir akıl eğilimi vardır Bu nitelik de 9 ila 10 yaşında alışılagelmiş olarak geçer Yeterki ailede tatmin edici insan sevgisi almış bulunsun
Egosantrizmin ergin çocukta ve erişkin insanda ben*cillik şeklini alması için 812 yaşları aralarında yani 3 buna*lım dönemine girilmeden önce kaybolması gereklidir Bu*nun için son durak bu yaşlardır Aile bu yaşlara dek katlanma*la egoistlik duygusunun geçmesini ve de bilgili tutum ve dav*ranışlarıyla bekleyebilmelidir Natürel geçmesi bu dek uzamış ise, normalin de birincil bunalım döneminde bu duyguya ait te*mel çaba verilmekteydi Egosantrizm 3 yaşlarında kar*deşine benim annem, benim tabağımvs diyerek kendi*sini göstermekteydi
İkinci çocukluk çağında egosantrizm çocuğun tüm zihnini kaplar Hem bu çağda şu özelliklerde kendisini gösterir ancak, bu konuda ailelerin bilgili olmasında yarar vardır:
Canlıcılık vardır Yani çocuk etrafındaki eşyayı canlı sayabilir Sözgelimi bir gün çocuk annesine Anne bir soba daha alalım, sobalarımız kardeş olsun, diyebilir Ama soba canlı değildir Bu alışılagelmiş bir gelişim evresidir Çocuk 6 yaşına doğru bu döneme girmiş olur Hatta bütün varlıklara, güneşe, taşa, suya, eve canlı gözüyle bakabilir Onlara öy*küler bulabilir Bu hâl 10 yaşlarına içten kendiliğinden gel*diği gibi kendiliğinden kaybolur Bu alanlarda çocuğu takın*tılı yapan, ailenin çocuğu tanımaması, ondan geveze korkula*rın doğmasını sağlamasıdır Yine bu dönemde artifisyalizm görüşü vardır çocukta Bu çocuğun her varlığın bir eser gibi yapıldığına inanmasıdır (Jacqueline, G) Ona tarafından ırmakların yatağını kazan, güneşi ileri doğru iten, rüzgârı estiren koskocoman ve enerjik bir insandır Çocuğun bu safça ina*nışlarından nedeniyle telaşa kapılmamalıdır Bunlar bir bakıma egosantrizmin farklı alanlara yönlendirilmiş tezahürleri olarak da düşünülebilir Egosantrizm duyusu bu yönde de bireye etkin olmaktadır
Animizm ve artifisyalizmden sonradan finalizm vardır Bu çocuğun her şeyin insana hizmet etmek için yaratıldığına inanmasıdır Görüldüğü gibi böylece çocuk giderek iyiye, güzele, doğruya ve erişkinliğe peyderpey yaklaşmaktadır Bunlar psikososyal gelişimin evreleridir Nasıl ki kişi doğ*duğu anda taş taşıyamaz, odun kıramazsa, bunun için be*densel büyümeye gereksinim duyarsa, sağlığın psikososyal geli*şimi de bunun gibi evreler halinde olmaktadır
Bu çağda (47 yaş dönemi) söylediği sözler aralarında çocuk sebepnetice ilişkisini kavrayamaz Annesi yemek ha*zırlarken ona yardımcı olmak ister beceremez, tabağın kırıl*masına sebep olur diyelim Burada çocuk iyi niyetle bu işi yapmak istemiştir Anne onu cezalandırsa, bunun nedenini çocuk kavramakta fazla güçlük çeker Çocuk tabağın kırılma*sından dolayı bir burukluk duyar, fakat niyetinin anneye hiz*met olduğunu bu uğurda bu olayın meydana geldiğini daha kuvvetli hissederek, anneye destek suç mudur diyerek düşü*nerek kendisinin azarlanmasını hoş görmez Sütümü içmez, yemeğimi yemezsem, büyüyemem hasta olurum diye yeterli idrak hemen şimdi gelişmemiştir Yani sebepsonuç bağını kur*ması ondan bu yaşta beklenmemelidir Çocuğun süre kavramını da 4 ile 8 yaşları aralarında elde ettiğini söylemek lâzımdır *