Marmara Denizi'ni tesiri altına alan deniz salyası (müsilaj) ile çaba etmek için bir aksiyon planı hazırlandı. Pekala bu aksiyon planı neleri içeriyor? Uzmanlar aksiyon planı hakkında neler söylüyor?
Etraf ve Şehircilik Bakanlığı, Marmara Denizi'ne kıyısı olan vilayetlerin belediye liderleri, valileri ve milletvekillerinin hafta sonu bir ortaya gelerek hazırladığı aksiyon planında 22 unsur yer alıyor.
Bunlardan öne çıkan kimileri şöyle:
Marmara Denizi müdafaa alanı ilan edilecek,
7/24 müsilaj temizleme faaliyeti yürütülecek,
Su arıtma tesislerinin tamamı ileri biyolojik arıtma tesisine dönüştürülecek,
Balıkçılık faaliyetleri ekosistem temelli yapılacak ve balıkçılara maddi dayanak verilecek.
BBC Türkçe'ye konuşan Etraf Mühendisleri Odası (ÇMO) Genel Lideri Ahmet Dursun Kahraman, Türkiye'de plan hazırlama konusunda hiçbir sorun olmadığını ama bunları hayata geçirme konusunda bugüne kadar önemli zahmetler yaşandığını söylüyor:
"Dünyanın en yeterli yönetmeliğini de çıkarsanız, uygulama temeldir. Bunları çok yaşadık bu ülkede. Maksadı birilerini varlıklı edecek ihaleler yapmak mı olacak? Evvelki örneklerde bu türlü oldu."
'Neden gerekli arıtma kaidelerini sağlayana kadar kapatılmıyor?'
Deniz biyoloğu Mert Gökalp de yıllardır Marmara Denizi'ndeki kirliliğe dikkat çekmeye çalıştıklarını lakin ancak işler geri çevirmesi çok güç bir noktaya gelince insanların kendilerine kulak kesildiğini söylüyor.
Gökalp, "Su artıma tesislerini olması üzere gerektiği üzere işletmeyen organize sanayi bölgelerine neden rehabilitasyon ve uygunlaştırma dayanağı açıklanıyor da bu tesisler ceza almıyor, gerekli arıtma kaidelerini sağlayana kadar kapatılmıyor?" diye soruyor:
"Şu an bugünün her saatinde atık idaresini uygulamayan, nakdî nedenlerden dolayı arıtma tesislerini çalıştırmayan tesisler var. Olması gereken çabucak bugünden başlayarak büyük cezalar kesip, kaideleri sağlayana kadar mühür vurmak. Bugünden başlanmazsa bu iş uzar, Marmara Denizi ölür ve Marmara Denizi'nin ölmesi demek, etrafındaki 25 milyon kişinin de orada yaşayamaması demek. O vakit bu maliyet nedeniyle arıtma yapmayan sanayi tesisleri daha büyük bir maliyetle karşılaşır."
'Avcılığın da denetlenmesi gerek'
Gökalp planda yer alan Marmara Denizi'ni muhafaza alanı olarak ilan etmek, arıtılmış atık suların denize atılması yerine yine kullanılmasını sağlamak ve balıkçılık faaliyetlerinin ekosistem temelli yapılmasını sağlamak üzere unsurların yanlışsız istikamette adımlar olduğunu belirtiyor:
"Koruma alanı demek, gırgır ve trol avcılığının engellenmesi ve klâsik avcılığın da denetlenmesi demek."
Konutlardan plansız deşarj
Planda kağıt üzerinde yanlışsız kararlar olduğunu belirten ÇMO Lideri Kahraman, bilim insanlarının on yıllardır yaptığı davetlere karşın bu probleme lakin bu boyuta geldikten sonra müdahale edilmesini "Önceki kusurları vurgulamadan aksiyon planını alkışlamak istemiyoruz" kelamlarıyla eleştiriyor.
Bugüne kadar kurulan atık su ön arıtma tesislerinin aslında yalnızca terfi istasyonu olduğunu vurgulayan Kahraman, Marmara Denizi'ndeki pek çok konut sitesinin plansız bir formda atıklarını denizde birkaç yüz metre açığa deşarj ettiklerini, bu tablonun büsbütün değişmesi gerektiğini söylüyor.
ÇMO Lideri Kahraman, plandaki kimi unsurların ise gerçekçi olmadığı görüşünde.
Bunlardan biri de, müsilajın bilimsel yollarla temizlenmesi için 7/24 faaliyet yürütülmesine yönelik karar:
"Bazı enzimler ve bakteriler kullanacaklarını söylüyorlar. Koskoca Marmara Denizi'ne nasıl bu kadar enzim ve bakteri dökeceksiniz. Haydi oraya döktünüz, bu sorun Ege ve Karadeniz'de de var, oraya da mı döneceksiniz? Dahası bunların nasıl çevresel tesirler yaratacağı da bilinmiyor."
Biyolog Gökalp de bu biçimde bir temizleme çalışmasının gerçekçi olmadığını söylüyor:
"İnsan müdahalesi her vakit sakıncalıdır. Şu noktada atıkları düzenlemekten öteki bir deva yok." ÇMO Lideri Kahraman'a nazaran Marmara Denizi'ni korumak için daha fazla yapılaşmanın önüne geçilmesi gerekiyor:
"Kanal İstanbul'dan ve onun yanı başında yapılacak yeşil sermaye gettosu çılgın projelerinden vazgeçmeleri lazım."