Geleneksel Turk Muziği Makamları nedir
Turk Muziğinde Makamlar
Geleneksel Turk Sanat Muziğinde makamlar 3e ayrılır Bunlar;
Basit Makamlar
Bileşik Makamlar
Gocurulmuş (başka ses uzerine aktarılmış) Makamlar
A)Basit Makamlar
Bir tam dortlu ve bir tam beşlinin birleşmesinden basit makamların dizileri meydana gelir Bu makamlarda guclu, dortlu ile beşlinin birleştiği sestir Geleneksel Turk Sanat Muziğinde 13 adet basit makam bulunmaktadır
B)Bileşik Makamlar
Yapısında birden fazla makam dizisi bulunduran makamlara Bileşik Makamlar denir Bunlara Murekkep Makamlar da denir
C)Gocurulmuş Makamlar
Basit makam dizilerinin, başka perde uzerine aktarılmasıyla gocurulmuş makamlar meydana gelir Bunlar;
1Hicaz Makamı
Kelime anlamı ile Arabistandaki bir ilin adıdır İlk defa 14yy da Urmevinin eserlerinde rastlanılmaktadır Yerinde Hicaz dortlusune, Neva perdesinde Rast beşlisinin eklenmesinden meydana gelir
Hicaz Makamı kendi icerisinde Hicaz, Humayun, Uzzal ve Zirguleli Hicaz olmak uzere dorde ayrılmaktadır
2Nihavent Makamı
Kelime anlamı İranda Luristan Eyaletinde Hamedanın guneyinde tarihi bir şehrin adıdır İlk defa II Mehmete ait eserlerde gorulmektedir
Rast perdesi uzerinde Buselik beşlisine, Neva perdesinde Kurdi veya Hicaz dortlusunun eklenmesiyle meydana gelir Seyri inicicıkıcıdır
3Huzzam Makamı
Kelime anlamı koyu huzun anlamındadır İlk defa Kantemura ait eserlerde rastlanmaktadır Yerinde Huzzam beşlisine, Evic perdesinde Hicaz dortlusunun eklenmesiyle meydana gelmiştir Ayrıca, Neva perdesi uzerindeki Hicaz dortlusunun Humayun dizisi halinde uzantısıyla da, Gerdaniye perdesi uzerinde Buselik beşlisi meydana getirir Seyri inicicıkıcıdır
4Kurdilihicazkar Makamı
İlk defa 1855 yılında Hacı Arif Bey tarafından kullanılmıştır En cok şarkı formundaki eserlerde kullanılır Rast perdesi uzerinde bir Kurdi dortlusune, Cargah perdesi uzerinde bir Buselik beşlisinin eklenmesiyle meydana gelir Kurdi etkilerinin ve Buselik etkilerinin duyulduğu bir makamdır Seyri inicidir
5Rast Makamı
Farsca doğru dosdoğru ve gercek anlamındadır İlk defa 14yy da Safiyuddun Abdulmuminin eserlerinde rastlanılmaktadır Yerinde Rast beşlisine, Neva Rast dortlusunun eklenmesiyle meydana gelir Seyri cıkıcıdır
6Uşşak Makamı
Arapca, aşıklar anlamına gelmektedir İlk defa 14 yyda Safiyuddun Abdulmuminin eserlerinde rastlanılmaktadır Yerinde Uşşak dortlusune, Neva perdesinde Buselik beşlisinin eklenmesiyle meydana gelir Seyri cıkıcıdır
7Huseyni Makamı
Huseyine ait anlamındadır İlk defa 14yy da Safiyuddun Abdulmuminin eserlerinde rastlanılmaktadır Yerinde Huseyni beşlisine, Huseyni perdesinde Uşşak dortlusunun eklenmesiyle meydana gelir Seyri cıkıcıdır
8Muhayyer Makamı
Serbest, takdir ve beğenişe kalan anlamındadır İlk defa 14yy da II Mehmete ait eserlerde gorulmektedir Yerinde Huseyni beşlisine, Huseyni perdesi uzerinde Uşşak dortlusunun eklenmesiyle meydana gelir Seyri inicidir
9Mahur Makamı
Hindistanın Haydarabat Nizamlığında bir şehrin adıdır İlk defa 14yy da II Mehmete ait eserlerde gorulmektedir Rast perdesi uzerinde Cargah beşlisine, Neva perdesinde Cargah dortlusunun eklenmesiyle meydana gelir Seyri inicidir
10Hicazkar Makamı
Zarafet ve hayal gucu anlamına gelmektedir 18yyın ikinci yarısında Abdulbaki Nasır Dedede rastlanılmaktadır Rast perdesinde Hicaz beşlisine, Neva perdesi uzerinde Hicaz dortlusunun eklenmesiyle meydana gelir Seyri inicidir
11Karcığar Makamı
Turkce, yırtıcı kuş anlamına gelmektedir İlk defa 15yy da Kırşehirli Nizamoğlu Yusufa ait kuramlarda rastlanılmaktadır Yerinde Uşşak Dortlusune, Neva perdesinde Hicaz beşlisinin eklenmesiyle oluşur Dizisi inicicıkıcıdır
12Suznak Makamı
Yakıcı anlamındadır 1785 yılında tahminen Vardokosta Seyfi Ahmet Ağaya ait eserlerde rastlanılmaktadır Yerinde Rast beşlisine, Neva perdesi uzerinde Hicaz dortlusunun eklenmesiyle meydana gelir Seyri inicicıkıcıdır
13Muhayyer Kurdi Makamı
İlk defa 19yy da Muezzinbaşı Rıfat tarafından bulunduğu ve II Mahmuta ait eserlerde gorulmektedir Yerinde Muhayyer Makamı dizisi ve yerinde Kurdi Makamı dizisinin karışımından meydana gelmiştir Seyri inicidir
14Acem Kurdi Makamı
İlk defa Kavaidi Tanbur adlı yayında rastlanılmaktadır Esas olarak Acem Makamını meydana getiren dizi ve ceşnilere yerinde Kurdi dortlu veya beşlisinin eklenmesiyle meydana gelir Seyri inicidir
Turk Muziğinde Makamlar
Geleneksel Turk Sanat Muziğinde makamlar 3e ayrılır Bunlar;
Basit Makamlar
Bileşik Makamlar
Gocurulmuş (başka ses uzerine aktarılmış) Makamlar
A)Basit Makamlar
Bir tam dortlu ve bir tam beşlinin birleşmesinden basit makamların dizileri meydana gelir Bu makamlarda guclu, dortlu ile beşlinin birleştiği sestir Geleneksel Turk Sanat Muziğinde 13 adet basit makam bulunmaktadır
B)Bileşik Makamlar
Yapısında birden fazla makam dizisi bulunduran makamlara Bileşik Makamlar denir Bunlara Murekkep Makamlar da denir
C)Gocurulmuş Makamlar
Basit makam dizilerinin, başka perde uzerine aktarılmasıyla gocurulmuş makamlar meydana gelir Bunlar;
1Hicaz Makamı
Kelime anlamı ile Arabistandaki bir ilin adıdır İlk defa 14yy da Urmevinin eserlerinde rastlanılmaktadır Yerinde Hicaz dortlusune, Neva perdesinde Rast beşlisinin eklenmesinden meydana gelir
Hicaz Makamı kendi icerisinde Hicaz, Humayun, Uzzal ve Zirguleli Hicaz olmak uzere dorde ayrılmaktadır
2Nihavent Makamı
Kelime anlamı İranda Luristan Eyaletinde Hamedanın guneyinde tarihi bir şehrin adıdır İlk defa II Mehmete ait eserlerde gorulmektedir
Rast perdesi uzerinde Buselik beşlisine, Neva perdesinde Kurdi veya Hicaz dortlusunun eklenmesiyle meydana gelir Seyri inicicıkıcıdır
3Huzzam Makamı
Kelime anlamı koyu huzun anlamındadır İlk defa Kantemura ait eserlerde rastlanmaktadır Yerinde Huzzam beşlisine, Evic perdesinde Hicaz dortlusunun eklenmesiyle meydana gelmiştir Ayrıca, Neva perdesi uzerindeki Hicaz dortlusunun Humayun dizisi halinde uzantısıyla da, Gerdaniye perdesi uzerinde Buselik beşlisi meydana getirir Seyri inicicıkıcıdır
4Kurdilihicazkar Makamı
İlk defa 1855 yılında Hacı Arif Bey tarafından kullanılmıştır En cok şarkı formundaki eserlerde kullanılır Rast perdesi uzerinde bir Kurdi dortlusune, Cargah perdesi uzerinde bir Buselik beşlisinin eklenmesiyle meydana gelir Kurdi etkilerinin ve Buselik etkilerinin duyulduğu bir makamdır Seyri inicidir
5Rast Makamı
Farsca doğru dosdoğru ve gercek anlamındadır İlk defa 14yy da Safiyuddun Abdulmuminin eserlerinde rastlanılmaktadır Yerinde Rast beşlisine, Neva Rast dortlusunun eklenmesiyle meydana gelir Seyri cıkıcıdır
6Uşşak Makamı
Arapca, aşıklar anlamına gelmektedir İlk defa 14 yyda Safiyuddun Abdulmuminin eserlerinde rastlanılmaktadır Yerinde Uşşak dortlusune, Neva perdesinde Buselik beşlisinin eklenmesiyle meydana gelir Seyri cıkıcıdır
7Huseyni Makamı
Huseyine ait anlamındadır İlk defa 14yy da Safiyuddun Abdulmuminin eserlerinde rastlanılmaktadır Yerinde Huseyni beşlisine, Huseyni perdesinde Uşşak dortlusunun eklenmesiyle meydana gelir Seyri cıkıcıdır
8Muhayyer Makamı
Serbest, takdir ve beğenişe kalan anlamındadır İlk defa 14yy da II Mehmete ait eserlerde gorulmektedir Yerinde Huseyni beşlisine, Huseyni perdesi uzerinde Uşşak dortlusunun eklenmesiyle meydana gelir Seyri inicidir
9Mahur Makamı
Hindistanın Haydarabat Nizamlığında bir şehrin adıdır İlk defa 14yy da II Mehmete ait eserlerde gorulmektedir Rast perdesi uzerinde Cargah beşlisine, Neva perdesinde Cargah dortlusunun eklenmesiyle meydana gelir Seyri inicidir
10Hicazkar Makamı
Zarafet ve hayal gucu anlamına gelmektedir 18yyın ikinci yarısında Abdulbaki Nasır Dedede rastlanılmaktadır Rast perdesinde Hicaz beşlisine, Neva perdesi uzerinde Hicaz dortlusunun eklenmesiyle meydana gelir Seyri inicidir
11Karcığar Makamı
Turkce, yırtıcı kuş anlamına gelmektedir İlk defa 15yy da Kırşehirli Nizamoğlu Yusufa ait kuramlarda rastlanılmaktadır Yerinde Uşşak Dortlusune, Neva perdesinde Hicaz beşlisinin eklenmesiyle oluşur Dizisi inicicıkıcıdır
12Suznak Makamı
Yakıcı anlamındadır 1785 yılında tahminen Vardokosta Seyfi Ahmet Ağaya ait eserlerde rastlanılmaktadır Yerinde Rast beşlisine, Neva perdesi uzerinde Hicaz dortlusunun eklenmesiyle meydana gelir Seyri inicicıkıcıdır
13Muhayyer Kurdi Makamı
İlk defa 19yy da Muezzinbaşı Rıfat tarafından bulunduğu ve II Mahmuta ait eserlerde gorulmektedir Yerinde Muhayyer Makamı dizisi ve yerinde Kurdi Makamı dizisinin karışımından meydana gelmiştir Seyri inicidir
14Acem Kurdi Makamı
İlk defa Kavaidi Tanbur adlı yayında rastlanılmaktadır Esas olarak Acem Makamını meydana getiren dizi ve ceşnilere yerinde Kurdi dortlu veya beşlisinin eklenmesiyle meydana gelir Seyri inicidir