Oy kullanma hakkına sahip olan her Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı, eskiden sandığa gidip oy kullandığında bir elindeki parmağına mürekkep damlatılırdı. Bu mürekkep, son derecede zor temizlendiği için seçim günü aynı kişinin iki kez oy kullanması önlenirdi. Ayrıca sayılan oylara ait tutanaklar bir merkezde bir araya getirilir, her tutanak üzerindeki oy miktarı toplanır ve genel sonuca ulaşılırdı.
Bilişim sistemleri tüm bu süreci daha kolay ve zahmetsiz kıldı. Seçmenler, tıpkı tüketici elektroniği dünyasında da olduğu gibi, SEÇSİS isimli sistemle ilk kez 2005 yılında tanıştılar. Nitekim asıl çalışmalar Hacettepe Üniversitesi tarafından 1986’da başlatılmıştı. Sistemin internet ortamına sunulması 2000’li yılların ortasını, bugünkü haline gelmesi de 2010’lu yılların başını buldu.
[*]İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı Yenileme Seçimi sandık bilgisi için tıklayın.
SEÇSİS nedir?
Güncel verilere göre ülkemiz nüfusunun yaklaşık %70’i siyasi gündemle ilişki kurmak durumunda. En azından sandık başına gidip oy kullanma hakkına sahip olan vatandaşlarımızın oranı bu düzeyde. SEÇSİS’in temel amacı, Türkiye nüfusunun %70’ini seçimlerle ilgili her türlü veri ve belgeler aracılığıyla bilgilendirmek. Seçimlerle ilgili her türlü belgeye, rapora gerek kurumsal paydaşlar gerek vatandaşlar bu sistem üzerinden erişebiliyor.
YSK’ya göre SEÇSİS’in temel amacı şöyle:
“Yasalara uygun olarak seçmen vatandaşın eksiksiz belirlenmesi, mükerrer yazımın önlenmesi, listelerin hazırlanması, seçmenin kolay, hızlı oy vermesi, seçimin çabuk sonuçlanması, itirazların en aza indirilmesi, vatandaşlarımızın görev ve sorumluluk bilinci ile siyasal haklarını yüksek oranda kullanmasını sağlayacak düzenlemeler için gerekli bilginin; toplanması, bilgisayar ortamında doğru, güncel ve tutarlı bir bütün olarak saklanması, seçimlerde bu bilgilerin ve teknolojik olanakların kullanılarak seçim sonuçlarının ilçelerden güvenli ve hızlı bir şekilde merkeze aktaracak, internet üzerinden kolayca izlenebilecek yapının gerçekleştirilmesidir.”
SEÇSİS ne değildir?
Elektronik seçim uygulamaları dünya üzerinde farklı ülkeler tarafından kullanılıyor. Hatta bazı ülkelerde vatandaşlar hiç sandığa gitmeden, internet üzerinden oy kullanma işlemleri yapabiliyorlar. Böyle bir durumda bilişim güvenliği sistemlerinin çok iyi çalışması, oyların güvenli olarak kullanılıp paylaşılması gerekiyor. SEÇSİS ise bir e-seçim, e-sandık hizmeti sunmuyor.
YSK’ya göre SEÇSİS, Türkiye’de dijital seçimlere geçiş aşaması için de ön ayak oluşturan bir e-devlet kurumu olma yolunda ilerliyor. Kısaca SEÇSİS şimdilik bir elektronik seçim değil, elektronik seçim yönetimi ve bilgi portalı olarak çalışıyor.
- "SEÇSİS nasıl kullanılılır?" Sorusunun cevabı için içeriğin sonuna gözatabilirsiniz.
Askeri amaçlı yazılımlar da üreten HAVELSAN A.Ş. tarafından nihai sürüme ulaştırılan projedir. Yazılımsal sistemler ülkemizde özgüdür, ancak kullanılan donanımsal bileşenlerin büyük bir kısmı yabancı firmalar tarafından üretilmektedir.
SEÇSİS nasıl çalışıyor?
Bilgisayar Mühendisleri Odası tarafından SEÇSİS üzerine hazırlanan raporda yer olan bu şekil; SEÇSİS’in aslında sadece seçim sürecinde değil öncesinde ya da sonrasında da önemli görevleri olduğunu ortaya koyuyor.
Ülkemizde, bazıları düzenli olarak tekrarlanan 4 farklı seçim türü var:
- Halk oylaması (Referandum vb.)
- Ara seçimler,
- Milletvekili Genel Seçimler,
- Yerel Seçimler (Mahalli İdareler),
- Cumhurbaşkanlığı Seçimleri
SEÇSİS seçim öncesinde ne yapar?
- Seçime katılacak siyasi partilerin tespiti,
- Oy kullanma hakkına sahip vatandaşların adres ve kimlik bilgilerinin tespiti,
- Sandık seçmen listelerinin hazırlanması,
- Yurt dışı seçmen kütüklerinin oluşması,
- Oy kullanılacak sandık bölgelerinin belirlenmesi,
- Aday listelerinin hazırlanması,
SEÇSİS seçim sırasında ne yapar?
İlçe seçim kurumlarındaki bilgisayara girilen sandık sayım tutanakları, sayım döküm cetvelleri taratılarak SEÇSİS sistemine aktarılır. Bu aşamadan sonra SEÇSİS seçimlerle ilişkili verilerden sorumlu olan sistemdir. Tüm tutanaklar ve sayım döküm cetvelleri, merkezdeki veritabanına saklanır.
Tüm tutanaklar ve sandıklara ilişkin evraklar, yaklaşık 2 dakika içerisinde vatandaşın erişimine açılacak portal sistemindeki ayrı bir veri tabanında toplanır. Sayım sonuçlarına dair tüm görsellere SEÇSİS’in bir yan uzantısı olan Sandık Sonuçları Paylaşım Sistemi ile tüm siyasi partilere dağıtılır.
Televizyon kanallarında ve internet sitelerinde gördüğümüz Türkiye haritası, üzerindeki oy dağılımına ilişkin verilerin hepsi aslında SEÇSİS’in Kokpit adı verilen hizmetidir. Kokpit, seçim sırasında haritalandırılmış tüm sonuçları anlık olarak basın yayın kuruluşlarına gönderir. Seçim sonuçlarının kesinleşmesini sağlayan ıslak imzalı ilçe birleştirme tutanakları taratılarak SEÇSİS’e aktarılır. Ardından tüm birleştirme tutanakları sistem üzerinden siyasi partilere dağıtılır.
SEÇSİS seçim sonrasında ne yapar?
Eğer bir itiraz yapılırsa, itirazın yapıldığı ilçe seçim kurulunun veri girişleri kontrol edilir. Bu kontroller için bir denetim tutanağı hazırlanır, siyasi partilerle de paylaşılır.
Sandıklardaki oy sayım süreçlerinin ardından yasal olarak tanımlanmış düzenlemelerle önce geçici, ardından da kesin seçim sonuçları belirlenir, bu sonuçlara göre seçimi kazanan adaylar tespit edilir.
Geçici seçim sonuçları SSPS sistemi üzerinden siyasi partilerle paylaşılır. Resmi itiraz sürecinin ardından kesim seçim sonuçları SSPS uygulaması üzerinden yurttaşların erişimine açılır.
SEÇSİS’in Sistem Mimarisi nasıl çalışır?
SEÇSİS’in iki temel sistemden oluşmaktadır. Bunlar SEÇSİS uygulama sistemi ve SEÇSİS portal sistemidir.
- SEÇSİS Uygulama Sistemi: YSK merkezi ile il ve ilçe seçim kurulları arasındaki haberleşmeyi sağlayan, Ulusal Yargı Ağı Projesi (UYAP) ağ altyapısı kullanılarak sistemdir.
- SEÇSİS Portal Sistemi: İnternet üzerinden siyasi partilerin ve vatandaşların seçmen bilgilerini, seçim sonuçlarını, sandık tutanaklarını, seçim istatistiklerini gördükleri sistemdir.
SEÇSİS Uygulama Sisteminin kullandığı kurum ağı (intranet) ve SEÇSİS Portal Sisteminin ağı birbirlerinden bağımsız olarak çalışıyor. Fiziksel ve yazılımsal olarak bu sistemler ayrıştığı için internet üzerinden gelecek tehditlere karşı temel bir güvenlik önlemi alınmış oluyor.
SEÇSİS’de SSPS sistemi üzerinden siyasi partilere ve basın kuruluşlarına yapılan veri akışı, vatandaşlara internet üzerinden yapılan veri akışından farklı bir mantığa sahip. Siyasi partiler ve basın kuruluşlarının aldıkları veri salt okunur şekilde, tek yönlü olarak disk sistemleri üzerinden kurulan özel bir bağlantı ile gerçekleştiriliyor. Bu veri aktarımı ortalama 2 dakika sürüyor. Aktarım sırasında sistem bir başka ağa bağlı olmuyor. Dolayısıyla internet üzerinden gelecek tehditlere karşı önemli bir güvenlik önlemi alınmış oluyor.
Bir diğer güvenlik önlemi ise YSK verilerinin tamamen özel VPN tünelleri ile aktarılıyor olması. Ancak bu VPN bildiğimiz, son kullanıcıya açık VPN hizmetlerinden farklı olarak, SEÇSİS için özel olarak geliştirilen yüksek güvenlikli karşılıklı 2 ağ tüneli içeriyor. Dolayısıyla veri aktarımları sırasında veriye ya da sistemin işlerliğine karşı bir müdehale de önlenmiş oluyor.
SEÇSİS nasıl kullanılır?
YSK bilgileri ile SEÇSİS sistemindeki bilgiler ayrı yerlerde tutulurlar. SEÇSİS sistemi üzerinden seçim sonuçlarına ilişkin verileri istediğiniz zaman ulaşabilirsiniz. Bunun için yapmanız gereken birkaç basit işlem var:
SEÇSİS sistemine giriş yapmak için tıklayın.
Sisteme giriş yapmak için 3 farklı seçenek karşınıza çıkacak:
- TC kimlik no ile sorgulama: 2010 yılı ve sonrasındaki tüm seçimlerde, oy kullandığınız tüm sandıkların raporlarına ulaşabilirisiniz.
- Yerleşim yeri ile sorgulama: Kontrol etmek istediğiniz sandıklara olursa, buradan ilgili yerleşim yerini aratarak sandık bilgilerine ulaşabilirsiniz.
- Seçim adı ile sorgulama: Spesifik olarak, 2009'dan sonra yapılmış herhangi bir seçimle ilgili kesin seçim sonuçlarına buradan ulaşabilirsiniz.
