Son Konu

Türk Edebiyatının Çınarı Yaşar Kemal, Ölümünün 6. Yılında Anılıyor

morfeus

Yeni Üye
Katılım
12 Kas 2021
Mesajlar
378,918
Tepkime
0
Puanları
36
Yaş
45
Konum
Rusya
Credits
0
Geri Bildirim : 0 / 0 / 0
s-6785d2e3925dcdd5c3da16feb073027b23de94a3.jpg


İnce Memed, Ağrıdağı Efsanesi üzere birçok ölümsüz eser bırakan Türk edebiyatının çınarı Yaşar Kemal, vefatının 6 yılında anılıyor. 





Türkiye edebiyatına 26 roman, 11 deneme, 9 röportaj, 2 hikaye ve şiir alanında bir yapıtı miras bırakan, edebiyatın usta kalemi Yaşar Kemal'in vefatının akabinde 6 yıl geçti.

Yaşar Kemal, vefatının 6. yıldönümünde toplumsal medya paylaşımlarıyla anılıyor

YouTube'da Yaşar Kemal söyleşisi



Öte yandan bugün saat 18.00’de Yapı Kredi Kültür Sanat’ın (YKYKS) YouTube kanalından, herkesin iştirakine açık ve fiyatsız olarak canlı yayımlanacak söyleşide yine YKY’nin iki muharriri, Faruk Duman ve İnan Çetin, Yaşar Kemal’i konuşacak. 

Duman ve Çetin, Kemal’in yapıtlarında insan kadar kıymetli bir yer tutan tabiatla ve esinlendiği, tekrar yorumladığı masallarla kurduğu bağlantıyı tartışacaklar. İki müellif Yaşar Kemal’in kendileri üzerindeki tesirinden ve birbirlerinin metinleriyle Yaşar Kemal’in yapıtları ortasında gördükleri akrabalıktan bahsedecekler.

Yaşar Kemal’i kendi ağzından dinlemek isteyenler ise YKY’nin Samih Rifat direktörlüğünde hazırladığı “Simurg: Gerçeğin Peşinde Otuz Yolcu: Yaşar Kemal (1993)” dizisini tekrar YKYKS’nin fiyatsız ve herkese açık olan, YouTube kanalından izleyebilirler.

Yaşar Kemal’in hayatı



Gerçek ismi Kemal Sadık Gökçeli olan Yaşar Kemal, Nigar Hanım ile çiftçi Sadık Efendi’nin oğlu olarak, Adana sonları içerisindeki Osmaniye’de 6 Ekim 1923’te dünyaya geldi. Yaşar Kemal’in Van-Ercişli olan ailesi, 1. Dünya Savaşı yıllarında sırasıyla Diyarbakır, Urfa ve Antep’e gitti, son olarak da Adana’ya yerleşti.

Bir buçuk yıl süren göç esnasında Yusuf isimli yaralı bir çocuğu yanına alarak evlat edinen Sadık Efendi, şimdi 4 yaşındaki Yaşar Kemal’in gözleri önünde, Yusuf tarafından öldürüldü. Kemal, bu olaydan çok etkilendiğinden 12 yaşına kadar kekeme konuştu.

Yaşar Kemal, küçük yaşta bir kaza sonucu sağ gözünü kaybederken, 8 yaşındayken köye gelen bir tuhafiyecinin köy bayanlarının borcunu yazmasından etkilenip, yazmaya ilgi duydu. Küçük yaşta tabiata, insanlara ve topluma karşı ilgi duyarak yapıtlarının temelini oluşturan Yaşar Kemal, ilkokula gitmeden evvel “Aşık Kemal” mahlasıyla halk şiirlerine imza attı.

İlkokula 9 yaşında başlayan Kemal, okul arkadaşı Aşık Mecit ile aşıklarla atışacak derecede türküler söyleyip ağıtlar yakarken, annesinin pürüz olmasından ötürü saz çalmayı tam manasıyla başaramadı. 1938’de mezun oldu.

Birinci şiiri 1939’da basıldı

Kaleme aldığı birinci şiiri “Seyhan”, 1939’da Adana Halkevi Dergisi’nde yayımlandı.

Ortaokula 1941’de başlayan lakin son sınıfta hastalandığı ve kendini edebiyata verdiği için, yatılı öğrencilik hakkını kaybeden Kemal, ırgat katipliği, memurluk, ırgatlık, inşaat denetçiliği, öğretmen vekilliği ve arzuhalcilik üzere farklı işlerde çalıştı.

Kemal, hayatın zorluklarıyla olgunlaşırken, toplumun acılarını ve yaşadıklarını yapıtlarına yansıttı. Halk edebiyatına da ilgi duyan Kemal'in şiirleri 1940’lı yıllarda “Çığ”, “Ülke”, “Millet”, “Kovan” ve “Beşpınar” mecmualarında okurla buluştu.

Tıpkı yıllarda Pertev Naili Boratav, Nurullah Ataç, Güzin Dino, Arif Dino ve Abidin Dino ile tanışan Kemal, Abidin Dino vesilesiyle okuduğu “Don Kişot” yapıtından etkilenerek, Batı edebiyatı üzerine daha çok okuma yaptı.

Usta muharririn, 1940-1941 ortasında Çukurova ile Toroslar’dan derlediği ağıtları içeren “Ağıtlar” isimli birinci kitabı, 1943’te Adana Halkevi tarafından yayımlandı. 1946’da askerliğini yaptığı Kayseri’de birinci uzun kıssa kitabı “Pis Hikaye”yi kaleme aldı.

Yaşar kemal imzasını birinci kere 1951’de kullandı

İstanbul’a 1951’de taşınan Kemal, kısa bir müddet işsizlikten sonra “Yaşar Kemal” imzasıyla, Cumhuriyet gazetesinde, fıkra ve röportaj yazdı. Yazılarında Anadolu beşerinin iktisadi ve toplumsal meselelerini anlatmaya çalışan Kemal’in yeniden bu devirde yaptığı “Dünyanın En Büyük Çiftliğinde Yedi Gün” başlıklı röportajı, Gazeteciler Cemiyetince verilen “Özel Muvaffakiyet Armağanı”na kıymet görüldü.

1952’de Sultan 2. Abdülhamid’in baştabibi Jak Mandil Efendi’nin torunu Thilda Serrero ile evlendi. Türkçe, İngilizce, Fransızca ve İspanyolcayı uygun bilen Serrero, Kemal’in 7 yapıtını yabancı lisanlara çevirdi, çeşitli yayınevleriyle ilgiler kurarak, eşinin Avrupa’da daha çabuk tanınmasını sağladı. Raşit Gökçeli isimli bir oğlu olan çiftin evliliği, Serrero’nun vefat ettiği 17 Ocak 2001’e kadar devam etti. Usta muharrir, 2002’de Ayşe Semiha Baban ile evlendi.

“Bebek”, “Dükkancı” ve “Memet” isimli öykülerinin de içinde bulunduğu “Sarı Sıcak” kitabını 1952’de yazan Kemal, yoksulluk, şiddet, dayanışma, yozlaşma, tabiat tutkusu, insan-doğa çatışmasını yapıtında işledi.

İnce Memed geldi

Yaşar Kemal, “Sünger Avcıları” başlıklı röportaj dizisiyle okuyucuların beğenisini kazanırken, 1955’te Varlık mecmuasının “Roman Armağanı”nı kendisine kazandıran romanı “İnce Memed”i yayımladı. Müellifin, 1953-1954’te Cumhuriyet gazetesinde dizi olarak yayımlanan yazılarından oluşan eser, 40’tan fazla lisana çevrilerek, dünya çapında ilgi gördü.

Edebiyat hayatının yanı sıra, siyasi faaliyetlere devam eden Kemal, 1967’de çıkarmaya başladığı “Ant” isimli mecmuanın eklerinden biri sebebiyle 18 ay mahpusa mahkum oldu. Daha sonra bu karar, Yargıtay tarafından bozuldu.

Yazıları ve siyasi aktiflikleri hasebiyle birçok kere kovuşturmaya uğrayan Yaşar Kemal, 1974-1975’te Türkiye Muharrirler Sendikası’nda Genel Lider olarak misyon yaptı. Kemal, 1988’de kurulan PEN Muharrirler Derneği’nin de birinci lideri oldu.

Çukurova’nın yeri



Yapıtlarında sade ve akıcı bir üslup kullanmayı tercih eden ünlü müellif, roman ve hikayelerinde çoğunlukla Çukurova’da yaşanan insan dramlarını işledi. Kemal’in “İnce Memed”in de ortalarında bulunduğu 9 yapıtı de beyazperdeye aktarıldı ve birçok yapıtı tiyatroya uyarlandı. Kitaplarında Anadolu’nun efsane ve masallarından da yararlanan Kemal, 1970'ten sonra yazdığı romanlarında ise kent beşerinin hayatını ele aldı.

Birçok kere Nobel'e aday gösterildi

Birincisi 1973’te olmak üzere pek çok sefer Nobel’e aday gösterilmesine karşın bir türlü Nobel mükafatını alamadı. Nobel’e aday gösterilen birinci Türkiyeli olan Kemal, verdiği bir röportajda “Ölene kadar da aday olacağım ”formunda görüşlerini lisana getirdi.

Yakın dostu Zülfü Livaneli, Nobel ödülünün küçük hesaplar ve kıskançlıklar hasebiyle Yaşar Kemal’e verilmediğini, “Sevdalım Hayat” kitabında şu sözlerle aktardı:

“Bir seferinde Yaşar Kemal, Nobel Ödülü’ne çok yaklaşmıştı. En güçlü aday olarak ismi geçiyordu ve sonradan öğrendiğimize nazaran mükafatı kazanamaması için hiçbir neden yoktu. Tam o sırada birtakım Türkler ve Türkiyeli Kürtler devreye girerek, Yaşar Kemal aleyhine bir dedikodu çarkı çevirdiler. 

“İsveç akademisine, Türk edebiyatını âlâ bilmediklerini, aslında Yaşar Kemal’in Türkiye’de beşinci sınıf bir muharrir olduğunu, yalnızca o çevrilmiş olduğu için mükafatı ona vermenin haksızlık olacağını söylemişler. Bu ortada birtakım Kürtler de Yaşar Kemal’in Kürt olduğu halde Türkçe yazmasının Kürt kimliğini inkar etme manasına geldiğini öne süren bir kampanya başlattılar. 

“Onlara nazaran Yaşar Kemal, Kürt halkının masallarını alıp Türklere mal etmekle misyonlu bir devlet yazarıydı. Lars Gustafson isimli İsveçli romancı Avusturya’da tanıştığı Diana Canetti isimli Türkiyeli bir müellifin Türkiye’de Yaşar Kemal’den daha ünlü olduğunu yazınca dayanamadım ve yazının yayımlandığı Expressen gazetesine bir açıklama gönderdim. Bu tartışmalar, aslında kıl hissesi istikrarlar üstünde duran İsveç akademisini ürküttü ve Yaşar Kemal'e verecekleri mükafatı ertelemeyi uygun görüp Patrick White'a verdiler.”

Mükafatları

Adana Çukurova’da yazı hayatına başlayan Yaşar Kemal’e, 1993’te Kültür ve Turizm Bakanlığı Büyük Mükafatı, 2008’de ise edebiyat kolunda “Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü” takdim edildi. Mükafatı devrin Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'ün elinden alan Kemal, ödül konuşmasında “Anadolu sayesinde dünya kültürüne katkı sağlayacağız. Kitaplarımı okuyanlar barışçı olsunlar. Yoksa zahmet etmesinler” sözlerini kullanmıştı.

Yurt dışında da birçok mükafata layık görülen Kemal, “Uluslararası Cino del Duca ödülü”, “Legion d'Honneur nişanı”, “Commandeur payesi”, “Fransız Kültür Bakanlığı Commandeur des Arts et des Lettres Nişanı”, “Premi Internacional Catalunya”, Fransa tarafından verilen “Legion d'Honneur Grand Officier rütbesi”, Alman Kitapçılar Birliği’nin verdiği “Frankfurt Kitap Fuarı Barış Ödülü”nün de bulunduğu 20’yi aşkın ödül, ikisi yurt dışında olmak üzere, 7 fahri doktorluk payesi aldı.

92 yaşında hayatını kaybetti

Hayatı boyunca şiir, hikaye, roman, anı, röportaj, derleme, söyleşi, deneme, oyun, fıkra, makale ve senaryo üzere birçok edebi tıpta eser kaleme alan usta muharrir, Türk edebiyatına 26 roman, 11 deneme, 9 röportaj, 2 hikaye ve şiir alanında bir yapıtı miras bıraktı.

Teneffüs yetmezliği şikayetiyle tedavi gördüğü hastanede, çoklu organ yetersizliği ve kalp ritim bozukluğu sebebiyle 28 Şubat 2015’te 92 yaşında vefat etti ve Zincirlikuyu Mezarlığı’na defnedildi.

Kimi roman ve yapıtları

  • “Demirciler Çarşısı Cinayeti (1974)”, 

  • “Yusufçuk Yusuf (1975)”, 

  • “Yılanı Öldürseler (1976)”, 

  • “Al Gözüm Seyreyle Salih (1976)”, 

  • “Kuşlar da Gitti (1978)”, 

  • “Deniz Küstü (1978)”, 

  • “Yağmurcuk Kuşu (1980)”, 

  • “Kale Kapısı (1985)”, 

  • “Kanın Sesi (1991)”, 

  • “Fırat Suyu Kan Akıyor Baksana (1997)”, 

  • “Karıncanın Su İçtiği (2002)”, 

  • “Tanyeri Horozları (2002)”, 

  • “Çıplak Deniz Çıplak Ada / Bir Ada Hikayesi”, 

  • “Tek Kanatlı Bir Kuş, 2013”, çocuk romanı 

  • “Filler Sultanı ile Kırmızı Sakallı Topal Karınca (1977)” destansı roman 

  • “Üç Anadolu Efsanesi (1967)”, 

  • “Ağrıdağı Efsanesi (1970)”, 

  • “Binboğalar Efsanesi (1971)”, 

  • “Çakırcalı Efe (1972)”
Röportaj ve denemeleri

  • “Yanan Ormanlarda Elli Gün”, 

  • “Çukurova Yana Yana”, 

  • “Peri Bacaları”, 

  • “Bunların hepsini Bu Diyar Baştan Başa”, 

  • “Allah'ın Askerleri”, 

  • “Röportaj Yazarlığında”, 

  • “Çocuklar İnsandır”, 

  • “Ağıtlar”, “Taş Çatlasa”, 

  • “Baldaki Tuz”, 

  • “Gökyüzü Mavi Kaldı”, 

  • “Ağacın Çürüğü”, 

  • “Sarı Defterdekiler”, 

  • “Ustadır Arı”, 

  • “Zulmün Artsın”
 
Üst Alt