Mars'taki kayaçlar, gezegenin geçmişini aydınlatabilecek, fosilleşmiş ispatlar barındırıyor. Fakat NASA'nın Curiosity isimli uzay aracının şaşırtan keşfi, geçmişin izlerinin kimi kaya modüllerinden büsbütün silindiğini gösteriyor.
Independent Türkçe'den Çağla Üren'in derlediği habere nazaran, uzay ajansının 2011'de Mars'a gitmesi için fırlattığı Curiosity, Kızıl Gezegen'deki Gale kraterinde araştırmalar yapıyor. Bu araştırmalar, Mars'ın yaşanabilirlik potansiyelini ortaya çıkarmayı hedefliyor.
Bu hedefle Curiosity, Gale kraterindeki kil mineralleriyle dolu tortul kayaçları inceliyor. Çünkü kil, ömür için değerli bir bileşen olan sıvı suyun geçmişte var olduğu manasına gelebilir. Bu da yaşanabilirliğin değerli bir göstergesi.
Uzay aracının 2019'da Vera Rubin sırtında çizdiği rastlantısal bir rota, yaklaşık 3,5 milyar yıl evvel bir gölde oluşan çamurtaşı katmanını incelemesini mümkün kıldı.
Curiosity, ortalarında 400 metreden daha az ara bulunan iki alandan toprak örnekleri topladı.
Her iki alandaki çamurtaşları da tıpkı vakte ve birebir bölgeye aitti. Bu nedenle benzeri ölçülerde kil minerali içermesi bekleniyordu. Fakat bir kısımdaki toprak modülü, beklenen mineral ölçüsünün yalnızca yarısını barındırıyordu.
Bu şaşırtan müşahede, NASA'nın Ames Araştırma Merkezi'nden Tom Bristow liderliğindeki araştırmacıların kayıp kile açıklama getirmesini gerektirdi.
Takım en muhtemel açıklamanın, üstte bulunan bir sülfat tortusundan kil katmanına su sızması olduğunu lisana getirdi. Buna nazaran son derece tuzlu su, eski gölün tabanındaki kum tanelerinin ortasından sızmış ve aşağıdaki mineral bakımından güçlü katmanları değiştirmişti.
Bristow, "Eskiden, Gale Krateri'nde gölün tabanında oluşan bu kil mineral katmanlarının, o formda kaldıklarını ve oluştukları andaki şartları milyarlarca yıl boyunca koruduklarını düşünürdük" diye konuştu:
"Fakat daha sonra tuzlu sular kimi yerlerde bu kil minerallerini bozmuş ve esasen kayaçlardaki kayıtları sıfırlamış."
Araştırmacılara nazaran göl kuruduktan sonr ada Gale kraterindeki yeraltı suyu yüzeyin altında kimyasalları taşımaya ve çözmeye devam etti.
Sonuçta kimi çamurtaşı bölgeleri farklı şartlara maruz kaldı.
Tuzlu suya maruz kalan bu bölgeler, değişen mineralojinin jeolojik ve muhtemelen biyolojik kaydı sildiği "diyajenez" adı verilen süreçten geçti. Diyajenez, sıcaklık ve basıncın tesiriyle tortul kayaçların, başkalaşımı farklı tortul kayaçlara dönüşümü manasına geliyor.
Öte yandan Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü'nde jeoloji profesörü ve araştırmanın ortak muharriri John Grotzinger'e nazaran diyajenez, potansiyel hayat delillerini silmiş olsa da mikroskobik canlılara dost ortamlar yaratabilir.
Grotzinger, yaptığı açıklamada, "Bunlar, eski hayatın delillerini aramak ve yaşanabilirliği ölçmek için eksiksiz yerler" dedi.
"Diyajenez, yepyeni göldeki ömür belirtilerini silebilir fakat yeraltı ömrünü desteklemek için gerekli kimyasal gradyanları da yaratır. Bu yüzden bunu keşfettiğimiz için nitekim heyecanlıyız."