Kadınlarda normal şartlarda 4852 yaşlarında başlaması gereken yumurta sayısındaki azalma 40 yaşa yakın dönemde azalmaya başlarsa bu duruma 'Erken Yumurtalık Yetmezliği' denir Yaklaşık yüzde 14 sıklıkta kadınlarda karşılaşılır Besin Danışmanı, Dinç Hayat ve Üreme Koçu Dr Murat Berksoy konu hakkında şu açıklamalarda bulundu:
*
Kolay bir testle anne olma şansınızı öğrenin
Doğal yollarla hamile kalamayan erken yumurtalık yetmezliği olan kadınlar tüp bebek tedavilerinde başarı edinmek de zorluk çekebilir Çiftlerin çocuk sahibi olma umudunu tüketen bu sorunun altında yatan nedenlerden biri de tedavide kullanılacak kalitede yumurta elde edilememesidir Bazen çok genç kadınlarda da yumurtalıklardan beklenilen cevap alınamamaktadır Fakat erken yumurtalık yetmezliği tanısı kanda AMH, FSH, LH ve E2 hormonlarının düzeyleri ile konur Ultrasonda da yumurtalıkta follikül adı bahşedilen ve yumurta üretim rezervini gösteren yapıların sayısında azalma olduğu görülür bunun dışında antimüllerian hormon adetin herhangi bir gününde yapılan bir kan testi yumurta rezervi hakkında bilgi verebilir Düşük AMH saptanan kadınlarda yumurtalıkların hamile kalma şansını arttırmak için uygulanan tedavilere yanıt istenilen düzeyde olmamaktadır*
*
Negatif tablodan korunmak mümkün
Yumurtalıkların fonksiyonlarını erken dönemde yitirmelerine niçin olan o kadar çok etmen bulunabilir Bunlar aralarında en önemlileri genetik nedenler ve beslenme ve hayat biçimini taşıyan çevresel faktörlerdir Erken yumurtalık yetmezliği olan kadınlar yaşam süreleri boyunca gelişebilecek bütün olumsuz koşullardan gerçekten korunabilir Bunun için yaşam tarzlarını düzenlemeleri ve zorunlu tetkikleri yaptırarak uygun tedavileri uygulamaları konusunda desteklenmeleri büyük tartma taşımaktadır Aşırı Içki, sigara, kafein kullanımı, şişmanlık, fazla zayıflık, dolu hayvansal gıdaların fazla tüketimi *gibi çevresel etkenler de menopoz yaşını etkileyebilir Gebeliğin 20 haftasında her kız çocuğunda yumurtalıkta 35 milyon yumurta bulunurken doğumda bu rakam her yumurtalıkta 1 milyona, ergenlik döneminde 300 bin ve 40 yaşında 10 bine düşer Üreme çağı her tarafında yalnızca 500 dolayında yumurta gebelikle sonuçlanabilecek ışık halkası kazanç Kırk yaşından sonra yumurtaların kaybında bir hızlanma izlenir
*
Erken yumurta yetmezliğinin nedenleri*
Kemoterapi ve radyoterapiye maruz kalma açık havada bağışıklık sistemine ait bozukluklar; yumurtalıklara karşısında antikorlar sentezlenir ve yumurtalık dokusunun tahrip olmasına niçin olur Beraberinde tiroid, paratiroid ve böbreküstü bezi bozuklukları, bazı romatizmal hastalıklar, bir takım kan hastalıkları ve şeker hastalığı olarak ortaya çıkabilir
*
Erken yumurtalık yetmezliğini değerlendirirken kalsiyum, fosfor, istek kan şekeri, arzu kortizol düzeyi, bağımsızlık tiroid hormonları, TSH, tiroid antikorlar, kan sayımı, sedimentasyon hızı, total proteinglobulin, romatoid etken, ANA gibi testler yapılır Keza hasta 30 yaşın altında ise mutlaka kromozom analizi yapılmalıdır
*
Öncellikle bu hastaların yüzde 10 – 20 ’sinde kendiliğinden geri dönüş olabileceğini göz önünde bulundurmak ve böylece açıklanmış aralıklarla hormon değerlerine bakmak gerekir Genç hasta grubunda eksik yumurta elde edilmesine rağmen kayda değer ölçüde başarı elde edilir
*
Belirtiler:*
Adet düzensizliği, adet gecikmeleri, sıcak basmaları, gece terlemeleri, uyku sorunları, şehvetli dalgalanmalar, vajinal kuruluk, enerji kaybı, libido azalması, ağrılı cinsel ilişki ve mesane kontrol bozuklukları
Tüp Bebek Tedavisi öncesi dinç gıda, uyumlu çalışma, stres kontrolü ve belirlenen sorunlara karşın tıbbi tedaviler ve tezgâhtar yardım ürünler kullanılır
Fazla kilo östrojen seviyesini yükseltir hipofiz bezini baskılar yumurtlama olmaz
Fazla zayıflık östrojen seviyesini düşürür yumurtlama ve rahim salgısı bozulur
Aşırı buğday tüketimi, tarım ilaçlarına tabi olarak yemle beslenen hayvanların batmış yağlarının sık tüketilmesi, plastik kaplarla su tüketimi, besinlerde a,d,c,b6,b12 vitamini eksiklikleri erken yumurtalık yetmezliğinin ortaya çıkışını kolaylaştırır*
*
Tedavisi
AMH düşüklüğü veya erken yumurtalık yetmezliği olan kadınlar başvurduğunda öncelikli hormonal ve metabolik testleri yapılmalıdır Sonradan beslenme ve yaşam biçimleri yoklama altına almalarında danışmanlık yaparak, yaşam kaliteleri arttırılır ve çocuk sahibi olmalarına muavin olunur Kanserli hastalar haricen ülkemizde yumurta saklanmasına izin verilmemektedir Gelenek görenek ve inançlarımıza yerinde çare seçenekleri için yumurtalık yetmezliği erken ayrım edilmeli ve özellikle boşanmaları durdurmak, aile bütünlüğünün korunması amacıyla erken yumurtalık yetmezliği olan kadınların tespiti ve danışmanlığı ülkemizde büyük ağırlık taşımaktadır*
*
Öneriler
*Baklagiller ve lahanagilleri daha fazla harcamak anne ve baba adaylarında yumurta ve sperm kalitesini arttırabilir
*Tarım ilaçlarına maruz kalan besinler yerine organik gıdalar tüketilmeli*
*Hormon bozucu kimyasalların etkisini eksilmek için plastik kaplar özellikle su şişeleri yerine cam ya da porselen kaplar kullanılmalı
*Bitmiş gıdalar ve doymuş hayvan yağları azaltılmalı, yeterince*
lifli gıdalar eklenmeli
*Özellikle B6, B12, C vitamini, kefir gibi probiyotikler, selenyum, çinko destekleri kan seviyelerine tarafından desteklenmeli
*Düzenli alıştırma, gerginlik kontrolü ve nitelikli uykuda hayat biçimlerinde danışmanlık edilen önemli konular arasındadır Anne ve baba adayları 7090 gün içinde bu danışmanlıktan fayda görmeye başlar
*
*
*
Kolay bir testle anne olma şansınızı öğrenin
Doğal yollarla hamile kalamayan erken yumurtalık yetmezliği olan kadınlar tüp bebek tedavilerinde başarı edinmek de zorluk çekebilir Çiftlerin çocuk sahibi olma umudunu tüketen bu sorunun altında yatan nedenlerden biri de tedavide kullanılacak kalitede yumurta elde edilememesidir Bazen çok genç kadınlarda da yumurtalıklardan beklenilen cevap alınamamaktadır Fakat erken yumurtalık yetmezliği tanısı kanda AMH, FSH, LH ve E2 hormonlarının düzeyleri ile konur Ultrasonda da yumurtalıkta follikül adı bahşedilen ve yumurta üretim rezervini gösteren yapıların sayısında azalma olduğu görülür bunun dışında antimüllerian hormon adetin herhangi bir gününde yapılan bir kan testi yumurta rezervi hakkında bilgi verebilir Düşük AMH saptanan kadınlarda yumurtalıkların hamile kalma şansını arttırmak için uygulanan tedavilere yanıt istenilen düzeyde olmamaktadır*
*
Negatif tablodan korunmak mümkün
Yumurtalıkların fonksiyonlarını erken dönemde yitirmelerine niçin olan o kadar çok etmen bulunabilir Bunlar aralarında en önemlileri genetik nedenler ve beslenme ve hayat biçimini taşıyan çevresel faktörlerdir Erken yumurtalık yetmezliği olan kadınlar yaşam süreleri boyunca gelişebilecek bütün olumsuz koşullardan gerçekten korunabilir Bunun için yaşam tarzlarını düzenlemeleri ve zorunlu tetkikleri yaptırarak uygun tedavileri uygulamaları konusunda desteklenmeleri büyük tartma taşımaktadır Aşırı Içki, sigara, kafein kullanımı, şişmanlık, fazla zayıflık, dolu hayvansal gıdaların fazla tüketimi *gibi çevresel etkenler de menopoz yaşını etkileyebilir Gebeliğin 20 haftasında her kız çocuğunda yumurtalıkta 35 milyon yumurta bulunurken doğumda bu rakam her yumurtalıkta 1 milyona, ergenlik döneminde 300 bin ve 40 yaşında 10 bine düşer Üreme çağı her tarafında yalnızca 500 dolayında yumurta gebelikle sonuçlanabilecek ışık halkası kazanç Kırk yaşından sonra yumurtaların kaybında bir hızlanma izlenir
*
Erken yumurta yetmezliğinin nedenleri*
Kemoterapi ve radyoterapiye maruz kalma açık havada bağışıklık sistemine ait bozukluklar; yumurtalıklara karşısında antikorlar sentezlenir ve yumurtalık dokusunun tahrip olmasına niçin olur Beraberinde tiroid, paratiroid ve böbreküstü bezi bozuklukları, bazı romatizmal hastalıklar, bir takım kan hastalıkları ve şeker hastalığı olarak ortaya çıkabilir
*
Erken yumurtalık yetmezliğini değerlendirirken kalsiyum, fosfor, istek kan şekeri, arzu kortizol düzeyi, bağımsızlık tiroid hormonları, TSH, tiroid antikorlar, kan sayımı, sedimentasyon hızı, total proteinglobulin, romatoid etken, ANA gibi testler yapılır Keza hasta 30 yaşın altında ise mutlaka kromozom analizi yapılmalıdır
*
Öncellikle bu hastaların yüzde 10 – 20 ’sinde kendiliğinden geri dönüş olabileceğini göz önünde bulundurmak ve böylece açıklanmış aralıklarla hormon değerlerine bakmak gerekir Genç hasta grubunda eksik yumurta elde edilmesine rağmen kayda değer ölçüde başarı elde edilir
*
Belirtiler:*
Adet düzensizliği, adet gecikmeleri, sıcak basmaları, gece terlemeleri, uyku sorunları, şehvetli dalgalanmalar, vajinal kuruluk, enerji kaybı, libido azalması, ağrılı cinsel ilişki ve mesane kontrol bozuklukları
Tüp Bebek Tedavisi öncesi dinç gıda, uyumlu çalışma, stres kontrolü ve belirlenen sorunlara karşın tıbbi tedaviler ve tezgâhtar yardım ürünler kullanılır
Fazla kilo östrojen seviyesini yükseltir hipofiz bezini baskılar yumurtlama olmaz
Fazla zayıflık östrojen seviyesini düşürür yumurtlama ve rahim salgısı bozulur
Aşırı buğday tüketimi, tarım ilaçlarına tabi olarak yemle beslenen hayvanların batmış yağlarının sık tüketilmesi, plastik kaplarla su tüketimi, besinlerde a,d,c,b6,b12 vitamini eksiklikleri erken yumurtalık yetmezliğinin ortaya çıkışını kolaylaştırır*
*
Tedavisi
AMH düşüklüğü veya erken yumurtalık yetmezliği olan kadınlar başvurduğunda öncelikli hormonal ve metabolik testleri yapılmalıdır Sonradan beslenme ve yaşam biçimleri yoklama altına almalarında danışmanlık yaparak, yaşam kaliteleri arttırılır ve çocuk sahibi olmalarına muavin olunur Kanserli hastalar haricen ülkemizde yumurta saklanmasına izin verilmemektedir Gelenek görenek ve inançlarımıza yerinde çare seçenekleri için yumurtalık yetmezliği erken ayrım edilmeli ve özellikle boşanmaları durdurmak, aile bütünlüğünün korunması amacıyla erken yumurtalık yetmezliği olan kadınların tespiti ve danışmanlığı ülkemizde büyük ağırlık taşımaktadır*
*
Öneriler
*Baklagiller ve lahanagilleri daha fazla harcamak anne ve baba adaylarında yumurta ve sperm kalitesini arttırabilir
*Tarım ilaçlarına maruz kalan besinler yerine organik gıdalar tüketilmeli*
*Hormon bozucu kimyasalların etkisini eksilmek için plastik kaplar özellikle su şişeleri yerine cam ya da porselen kaplar kullanılmalı
*Bitmiş gıdalar ve doymuş hayvan yağları azaltılmalı, yeterince*
lifli gıdalar eklenmeli
*Özellikle B6, B12, C vitamini, kefir gibi probiyotikler, selenyum, çinko destekleri kan seviyelerine tarafından desteklenmeli
*Düzenli alıştırma, gerginlik kontrolü ve nitelikli uykuda hayat biçimlerinde danışmanlık edilen önemli konular arasındadır Anne ve baba adayları 7090 gün içinde bu danışmanlıktan fayda görmeye başlar
*
*