Einstein yanıldı

[bilgiliadam]

Albert Einstein, kara deliklerin gerçek olamayacak kadar boş bir us olduğunu düşünürdü Yıldızlar açısından bakıldığında, güneş sadece ortalama bir kütleye sahip ve takriben beş milyar yıl içinde son hidrojen yakıtını da tüketince, dış katmanları uzaya fırlatılacak; çekirdeği zamanla sıkışıp beyaz cüceye, yani evrende Dünya büyüklüğünde bir kor parçasına dönüşecek Güneş ’cilt 10 kat büyük bir yıldızın ölümü ise fazla daha dramatik bir olay Böylesi büyük kütleye sahip bir yıldızın dış katmanları, birkaç hafta baştan başa, evrendeki en parlak cisimlerden biri olan bir süpernova patlamasıyla uzaya fırlatılır Çekirdeğiyse, kütle çekim sıkıştırmasıyla, çapı yaklaşık 20 kilometreyi bulan ve kendi çevresinde dönen bir topa, nötron yıldızına dönüşür Nötron yıldızının küp şeker büyüklüğünde bir parçası, Dünya üzerinde olduğu varsayıldığında, bir milyar ton siklet anlamına kazanç Ve nötron yıldızlarının kütle çekim gücü öyle büyüktür ancak, üstüne bir tutam lokum bırakmanız halinde dahi bir atom bombasınınkine eşit bir enerji ortaya çıkar Ancak bu misal bile, Güneş ’in kütlesinin 20 katı büyüklükte bir yıldızın can çekişmesiyle kıyaslanamaz Evrenin bütün ömrü her tarafında, her milisaniyede bir, Hiroşima ’ya atılanın yarı bir bomba patlatsanız deha, bu, bir dev yıldızın çöküşünün son anlarında ortaya meydana çıkan enerjiyle tepe ölçüşemez Yıldızın çekirdeği içeriye doğru çöker Sıcaklık 55 milyar dereceye ulaşır Kütle çekiminin ezici gücüne hiçbir şey engel olamaz Everest Dağı ’ndan daha büyük demir kütleleri sıkışıp, adeta bir anda, birer kum tanesi dönüşür Atomlar elektron, proton, nötronlarına parçalanır Bu küçücük parçalar kuark, lepton ve gluonlara ayrılır Her şey artan bir şekilde daha da ufalır, daha da yoğunlaşır, daha sonra da Sonrasını kimse bilmiyor Böylesi büyük bir olayı açıklamaya çalışırken, evrenin nasıl işlediğine dair önde gelen iki kuram –genel görelilik ve Kuantum mekaniği– aynen döne döne düşen bir uçağın göstergelerinin kontrolden çıkması örneğinde olduğu gibi sapıtıyor YILDIZ KARA DELİĞE DÖNÜŞÜYOR Kara deliği evrendeki en karanlık uçurum yapan şey, kara deliğin kütle çekimsel gücünden kaçmak için gereken sürat Dünya ’nın kıskacından kurtulabilmek için saniyede yaklaşık 11 kilometre gibi bir hıza gelmek gerekiyor Bu epeyce yüksek bir hız –bir mermiden altı kat daha seri Ve insan yapımı roketler, 1959 yılından bu yanlamasına bu kaçış hızına ulaşıyor Evrensel hız sınırı ise saniyede 299 bin 792 kilometre, yani ışık hızı Fakat bu sürat dahi kara deliğin çekim gücünün üstesinden gelmeye yetmiyor İşte böylece kara deliğin içinde ne varsa, bu bir ışık huzmesi bile olsa, dışarı çıkamıyor öte taraftan, fazla kütle çekiminin çok acayip bir takım etkileri nedeniyle, kara deliğin içine bakmak da olanaksız Kara delik, evrenin geri kalanından sürülmüş bir yer Kara deliğin içi ve dışını ayıran çizgi, olay ufku olarak adlandırılıyor Olay ufkunu geçen her şey –bir yıldız, bir gezegen veya bir insan olabilir– sonsuza dek kayboluyor Fizik tarihinin düş gücü en kaslı düşünürlerinden biri olan Albert Einstein, kara deliklerin reel olduğuna hiçbir zaman inanmadı Geliştirdiği formüllere göre varlıkları muhtemel olsa da, doğanın böylesi cisimlere izin vermeyeceği görüşündeydi Kendisine en tutarsız gelen şeyse, kütle çekimin elektromanyetik veya nükleer gibi daha büyük güçleri alt edip, heybetli bir yıldızın çekirdeğinin evrenden yok olmasına yol açabileceği fikriydi Diğer Taraftan Einstein bu konuda yalnız değildi Yirminci yüzyılın birincil yarısında, çoğu fizikçi, bir cismin ışığı yutacak dek yoğunlaşabileceği görüşünü reddetmekteydi Fakat gerçi bilim insanları, 18 asır gibi erken sayılabilecek bir tarihten itibaren, kara deliklerin muhtemel olup olmadığı konusu üstünde düşünüyordu İngiliz filozof John Michell, 1783 yılında Londra Kraliyet Topluluğu ’na verdiği bir raporda bu fikirden laf etmiş, Fransız matematikçi Pierre–Simon Laplace da, 1796 yılında yayımlanan bir kitapta var oldukları görüşünü öne sürmüştü Ancak o dönemde hiç kimse bu süper yoğun olağandışı şeyleri kara delik olarak adlandırmıyordu Donmuş yıldız, kara yıldız, çökmüş yıldız veya –bu konuda öyle fazla teorik denklemi çözen Alman astronomdan hareketle– Schwarzschild tekilliği olarak anılıyorlardı “Kara delik adlandırmasıysa başlangıçta 1967 yılında, Amerikalı fizikçi John Wheeler ’ın Columbia Üniversitesi ’ndeki (New York) bir konuşmasında kullanılmıştı az kalsın yine aynı dönemde, büyük oranda da uzaya bakma konusunda yeni yolların icat edilmesi bir uçtan bir uca, kara deliklere dair görüşlerde radikal bir metamorfoz yaşanıyordu İnsanlığın doğuşundan başlayarak görünür ışık tayfıyla kısıtlı kalmıştık Ancak 1960 ’larda x–ışını ve radyo teleskoplarının kullanımı gitgide artarak yaygınlaşmaya başladı Bu sayılanlar gökbilimcilerin ışığı yıldızlararası tozdan etkilenmeyen dalga boylarında toplamasına ve –tıpkı bir röntgen filmi gibi– galaksilerin içindeki “kemikleri görmemize olanak verdi Bilim insanlarının bulduğu şaşırtıcı nokta, çoğu galaksinin merkezinin kabarık bölgesindeki yıldızların, gaz ve tozla tıklım tıklım dolu oluşuydu –oysa evrende 100 milyarın üstünde galaksi bulunuyor Kendi galaksimiz samanyolu dahil olmak üzere bakılan az kalsın her galakside, bu kaotik şişkinliğin de tam ortasında o kadar ağır, o kadar yoğun, kütle çekim gücü pek dinç bir karoser var ancak, görüş açınız ne olursa olsun, sadece tek bir tanımlama olası: Bu bir kara delik olmalı Ve bu delikler devasa Örneğin, Samanyolu ’nun merkezindeki delik, Güneş ’ten 4,3 milyon kat daha ağır Komşu Andromeda galaksisinde de 100 milyon Güneş ’in kütlesine eşit bir kara delik var Öteki galaksilerde bir milyar Güneş ’e, hatta bazılarında da 10 milyar Güneş ’e eşdeğer kara delikler olduğu düşünülüyor (Bu delikler hayata bu kadar büyük olarak başlamamış, hepimiz gibi, onlar da yedikleri her bir öğünle giderek ağırlaşmış) Kara delikler, sadece bir tür içinde, fizikçiler aralarında az kalsın alay konusu bir manzara olmaktan çıktı ve geniş bir kitle göre kabul gören bir olguya dönüştü; kara delikler gayet yaygındı Diğer Taraftan de evrende büyük olasılıkla trilyonlarcası vardı sizlere bilgilihocamcom farkıyla sunulmuştur