Günümüzde göz tabipleri ve nörologların ortak takip ettikleri hastalıkların ve hastaların giderek artması ile, ‘nörooftalmoloji’ terimi sıkça kullanılır hale gelmiştir. Nörooftalmolojik hastalıklar konusunda farkındalığın artması ve artan bilimsel çalışmalar ile ‘nörooftalmoloji’nin tıp bilimleri içindeki kıymeti ortaya koyulmuştur.
Nörooftalmolojik hastalıklar, görme organı ile beyin ortasındaki ilişkilerde birincil olarak ortaya çıkan ya da bu bölgelerde sistemik hastalıklara bağlı oluşan meseleleri kapsamaktadır. Bu yazı ile klinikte en sık karşılaştığımız nörooftalmolojik sorunlar ve tahlilleri ile ilgili bilgi vermek, nörooftalmolojik muayenenin değerini vurgulamak amaçlanmıştır.
Nörooftalmoloji Nedir?
Göz ile beyin ortasındaki ilgiyi inceleyen, görme yolları ve hudut sisteminin ortak patolojilerini inceleyen ve tedavi eden bilim kısmına ‘Nörooftalmoloji’ ismi verilmektedir..
Görme yolları, göz küresinden başlar ve optik hudut ismi verilen görme sonu boyunca beyin dokusuna gerçek ilerler. Her iki gözden gelen görme yolakları, oksipital korteks (görme bölgesi) denen beyin bölgesinde sonlanır. Bu yollardaki sıkıntılar görme işlevi ya da göz hareketlerini etkileyebilir.
Göz küresi ve eklerinin, görme yollarının ve göz hareket merkezlerini de içeren çeşitli beyin-beyin sapı merkezlerinin hastalıkları nörooftalmolojinin en önemli mevzularını oluşturur. Hem göz tabiplerince, hem nörologlarca nörooftalmolojik hastalıklar konusunda teşhis ve tedavi planı yapılabilmektedir.
En sık görülen nörooftalmolojik hastalıklar nelerdir?
Nörooftalmoloji kapsamında teşhis koyulan ve takip edilen pek çok hastalık mevcuttur. Bu hastalıkların bir kısmı nöroloji doktorları tarafından teşhis ve tedavi edilmekte olan nörolojik hastalıklara ikincil olarak gelişmekte, göz küresi ve görme yollarını ikincil olarak etkilemektedir. Bir küme nörooftalmolojik hastalık ise göz doktorlarınca oftalmolojik inceleme sırasında teşhis almaktadır. Klinikte en sık karşımıza çıkan nörooftalmolojik hastalıklar şu formda listelenebilir:
Optik Nevrit (Görme sonu iltihabı)
Multiple Skleroz
İskemik Optik Nöropati
Optik Sona Bası Yapan Hipofiz Tümörleri
Baş İçi Basınç Artışı Sendromu
Göz kaslarının felçleri ve paralitik şaşılıklar
Diplopi (Çift Görme)
Kalıtımsal optik nöropatiler
Serebrovasküler Olaylar
Blefarospazm (Gözkapağı Spazmı)
Tiroid Orbitopati (Tiroid hastalılarına bağlı göz hastalığı)
Pupilla Anomalileri (Göz Bebeği şekil/fonksiyon bozuklukları)
Nörooftalmolojik hastalıklarda en sık belirtiler nelerdir?
Nörooftalmolojik hastalıklar, hastalığın etkilediği bölgeye ve hastalarda oluşturduğu işlev kaybına nazaran değişen şikayetlere neden olurlar. Nörooftalmolojik hastalıkların en sık belirtileri şunlardır:
Ani görme kaybı
Renkli görmede bozulma
Görme alanında daralma
Göz etrafında ya da göz hareketleri ile ağrı
Çift görme
Göz bebeklerinin büyüklüklerinin birbirinden farklı olması
Odaklama sırasında zorlanma
Yüzde yahut göz kapaklarında kasılmalar
Kulakta çınlama/mide bulantısı ile birlikte olan şiddetli baş ağrısı
Göz kapağı düşüklüğü
Ani başlayan şaşılık
Bu bulguların ani başlangıcı genelde durumun aciliyetini tabir etmektedir. Bu hastaların hem ayrıntılı göz muayenesinden, hem de nörolojik incelemeden geçmesi önerilir. Birçok nörooftalmolojik hastalıkta erken teşhis büyük kıymet taşıdından, vakit kaybetmeden tetkik basamağının başlaması gereklidir.
Nörooftalmolojik Hastalıkların Teşhisi
Birden fazla hastalıkta olduğu üzere, nörooftalmolojik hastalıklarda da erken teşhis büyük ehemmiyet taşır. Nörooftalmolojik hastalıkların belirtilerini taşıyan hastalar, şikayetin birincil olarak etkilediği işleve nazaran, göz hastalıkları ya da nöroloji kliniklerine başvurmaktadır. Bu hastalara; özellikli bir grup testleri içeren nörooftalmolojik muayene uygulanır ve çeşitli radyolojik görüntüleme sistemlerinden yardım alınır. Nörooftalmolojik muayene göz doktorları ve nörologlar tarafından yapılabilir. Fakat teşhiste çeşitli kan testleri, Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG) ve Bilgisayarlı Tomografi (BT) başta olmak üzere nörogörüntüleme testleri de gereklidir.
Nörooftalmolojik Hastalıkların Tedavisi
Birden fazla nörooftalmolojik hastalıkta tedavi, altta yatan nörolojik ya da sistemik hastalığın tedavisine bağlıdır. Öncelikle göz ve görme sisteminin etkilendiği nörolojik hastalığın teşhisinin koyulması kuraldır, akabinde hastalığın ortaya çıkma nedenine nazaran tedavi planı oluşturulmaktadır. Örneğin;
Multiple Skleroz hastalığında olduğu üzere, hastalığın otoimmun olarak isimlendirilen bir yeri varsa, yani bağışıklık sisteminin fazla çalışması kelam konusu ise göz tutulumu olan durumlarda da tedavi öncelikle bu düzeneğe yönelik planlanmaktadır.
Baş içi basınç artışı ve buna bağlı bir göz kası felci varlığında, birinci evre baş içi basınç artışı sebebine yönelik araştırmaların yapılmasıdır. Göz kası felci, lakin artan baş içi basıncın düzenlenmesi ile tedavi edilebilir.
Nörooftalmolojik Hastalıklar Hangi Uzmanlar Tarafından Tedavi Edilir?
Nörooftalmolojik hastalıklarda gerçek teşhis, yanlışsız tedavinin planlanmasında altın basamaktır. Bu hastalıkların teşhis ve tedavisinde, bilhassa nörooftalmoloji konusunda çalışan nörologlar ve göz hastalıkları uzmanları faal teşhis testleri ve tedavi düzenlemeleri yapmaktadır. Bu hastalıkların idaresinde bu iki branşın entegre olarak çalışması değerlidir.
Nörooftalmolojik Hastalıkların Tedavileri Konusunda Dikkat Edilmesi Gerekenler
Nörooftalmolojik rahatsızlıklar; kimileri körlük ile sonlanabilen, önemli göz hastalıklarını içermektedir. Bu hastalıklarda tedavinin aktifliği için erken teşhis kaidedir. Nörooftalmolojik meselelerde tedavi süreçleri dikkat ve itinayla, multidisipliner olarak yürütülmelidir. Bu hastalıkların idaresinde bir göz doktoru ile birlikte en sık erişkin ya da çocuk nöroloji uzmanı vazife almaktadır. Tedavi sürecine sıkça bir endokrinolog/enfeksiyon hastalıkları uzmanı/ pediatrist/radyoloji uzmanı/beyin cerrahisi uzmanı dahil edilmektedir.
Nörooftalmolojik hastalıklar kolay tıbbi tedavilerden, cerrahi müdahalelere kadar değişebilen bir tedavi spektrumuna sahiptir. Tedavi etkinliğindeki en değerli öge, hastalığın erken teşhis alması ve uygun tedavi seçeneğinin gerçek vakitte uygulanmasıdır.
