Crohn Hastalığı

[bilgiliadam]

Crohn Hastalığı CROHN HASTALIĞI 1 Crohn Hastalığı Nedir? Crohn hastalığı sindirim sistemini oluşturan yemek yemek borusu, mide, ince ve kalın barsaklardaki bir veya birkaç bölümü tutabilen, tutulan bölümde kalınlaşma, ülserler oluşturan bir hastalıktır Barsaktaki kalınlaşma bu bölgelerde darlıkların oluşmasına yol açabilir Hastalıklı bölgeler birkaç santimetre uzunlukta olabileceği gibi bir metreyi aşan uzunlukta da olabilir Rahatsızlık en çok “ileum denilen ince barsakların son kısmını tutmaktadır Kalın barsak ve anüs bölgesi de sıklıkla tutulabilmektedir Anüs bölgesinde “fissür denilen çatlaklar ve “fistül olarak isimlendirilen iltihapın aktığı delikler bulunabilir 2 Crohn Hastalığının Belirtileri Nelerdir? Crohn hastalığı tutulan bölgeye göre değişik bulgulara yol açabilir En sık olarak karın ağrısı ve ishal olur Barsakta önemli derecede daralmanın oluştuğu hastalarda karında şişlik, ağrı, kusma, kabızlık görülebilir Kalın barsağın tutulduğu hastalarda dışkı ile kan gelmesi de görülebilir Crohn hastalığının faal döneminde, hastalar dermansızlık, halsizlik hisseder ve ateşleri olabilir Anüs çevresinde çatlak, iltihaplı sızıntı yapan fistüller, apseler hastalığın diğer bulgusudur Başa Dön 3 Crohn Hastalığı Öteki Sistem ve Organları Etkiler mi? Crohn hastalırının bir kısmında gözler, deri, ağız ve eklemlerle ilişkili yakınmalar, bulgular olabilir Gözün dış tabakasının iltihaplanması (episklerit) ya da göz merceğini kaplayan tabakada iltihaplanma (iritis) gözle ilgili esas rahatsızlıklardır Ciltte en sık görülen problem, bilhassa diz altlarındaki bölgelerde ağrılı kırmızı şişliklerdir (Eritema nodosum) Daha arada bir ayak bileği yakınında ülserler oluşabilir (Pyoderma) Ağızda çoğunlukla alışılagelmiş kişilerde de görülebilen beyaz renkli minik yaralar (aft) görülebilir Eklemlerde, en sık olarak da dizlerde ağrılı şişmeler Crohn hastalığının faal dönemlerine eşlik edebilir Bazen şişlik olmadan da eklem ağrılarından yakınılabilir Kalça ve omurga eklemlerinde hastalık faal dönemde olmasa bile ağrılar olabilir 4 Crohn Hastalığı Hastanın Çocuğuna Geçer mi? Öteki bazı hastalıklarda olduğu değin ailesel geçiş yoktur Fakat Crohn’lu hastanın birinci derece yakınlarında Crohn hastalığı veya benzer bir hastalık olan ülseratif kolit açısından azda olsa risk artışı laf konusudur Bu tehlike fazla eksik olduğundan çocuk sahibi olmanız açısından engel oluşturmaz 5 Crohn Hastalığının Nedenleri Nedir? Fazla sayıda ve yoğun araştırmalara rağmen Crohn hastalığının nedeni halen bilinmemektedir Bulaşıcı rahatsızlık değildir, hastalıklı kişiden sağlam kişiye geçmemektedir Fakat virüs ya da bakteri türü bir infeksiyöz ajanın, kişinin savunma mekanizmalarındaki aşinalık durumlarına alt olarak hastalık oluşumunda rol oynadığı düşünülmektedir 6 Crohn Hastalığı stress veya üzüntüden etkilenir mi? Crohn hastalığının oluşumuna veya aktivasyonlarına bıkkınlık, üzüntünün niçin olduğunu gösterecek bulgu yoktur Doğal olarak tedirgin, depresif bir kişinin hastalığın bulguları ile başa çıkabilmesi daha baskı olacaktır Hastalığın yarattığı düşkünlük hali, sık sık tuvalete gitme gereksinimi, karın ağrıları kişinin kendini daha tedirgin, dayanıksız hissetmesine ve yakınları, çevresi ile ilişkilerinin olumsuzluğuna yol açabilir Stress ve endişe hastalığın nedeni değil, sonucu gibi görünmektedir 7 Diyetin Crohn hastalığı tedavisinde yeri var mıdır? Diyetin ve gıdaların korunmasında kullanılan katkı maddesi maddelerinin Crohn hastalığının nedeni olarak gösterilmiş bir etkisi yoktur Crohn hastalığı olan şahısların arıtılmış şeker ve tahılı daha artı tükettikleri saptanmıştır Ama Crohn hastalığı geliştikten sonradan bu gıdaların diyetten çıkarılmasının tedaviye katkısı olmamaktadır Etkin ve ağır hastalığı olan kişilerde “elementer perhiz olarak isimlendirilen sıvı biçiminde diyet genel olarak hastane koşulları içinde bir süre uygulanabilir Diyetde bazı gıdalar hastalık oluşturabilmektedir Hastalık gösteren gıdanın türü kişiden kişiye değişebilmektedir, böylece cümbür cemaat için geçerli olan genel bir perhiz yoktur Hastanın hastalık yaratan gıdalardan kaçınması yerinde olur İshal yakınması şiddetli olan ve barsakların bir kısmının cerrahi olarak çıkarıldığı hastalarda diyetde yağ miktarının kısıtlanması ishalin azalmasını sağlayabilir 8 Fizik aktivite ya da meslek hayatı hastalığı kötü etkiler mi? id Hayır, fizik aktivite ve meslek hayatı hastalığı fena yönde etkilemez Hastalığın alevlenme dönemlerinde hastaneye yatırma veya bir vakit yatak istirahati gerekebilir Bu dönemler dışarıya hasta sporda dahil elde etmek üzere adi fizik aktivitesini ve iş hayatını sürdürme yönünde cesaretlendirilmelidir 9 Crohn Hastalığı barsak kanseri midir ya da barsakta kanser gelişmesine yol açar mı? Crohn hastalığı barsak kanseri değildir Düşük bir oranda ince veya kalın barsakta kanser gelişme riski olabilir Kontrollerinizde doktorunuz bu riski gözönüne alarak gerektiğinde ek çalışmalar yapabilir 10 Crohn Hastalığı nasıl tanı edilir? Sıklıkla haftalaraylar süren karın ağrısı, ishal, kilo kaybı yakınmaları olan genç hastada Crohn hastalığından şüphelenilir Kolay kan tetkikleri anemi ve iltihaplanmanın bazı bulgularını gösterebilir Daha ileri tetkikler ağız aracılığıyla bahşedilen ilacı (Baryum) takiben mide, ince barsak filmlerinin çekilmesi ya da anüsten benzer ilacın verilerek kalın barsak filmlerinin çekilmesidir Teşhis açısından en kayda değer tetkiklerden biri kolonoskop denilen bükülebilir cihazlarla kalın barsağın ve bazı durumlarda ince barsağın son bölümünün içeriden görülerek incelenmesidir Bu tahlil sırasında tanıda manâlı olabilecek biyopsiler alınarak patolojik çözümleme için gönderilebilir 11 Crohn Hastalığı tedavisinde hangi ilaçlar kullanılır? İshalin şiddetini azaltmak için, doktor uygun gördüğü taktirde diphenoxylate (Lomotil) ya da Loperamide (lopermid) gibi ilaçlar kullanılabilir Ama bu ilaçların hastalığa bir etkisi yoktur Sulphasalazine (Salozopyrin) kalın barsağı tutmuş olan Crohn hastalarında, Mesalamine (Salofalk) ince barsağı tutan Crohn hastalığında yararlıdır Salozopyrin alan bazı hastalarda bulantı, ciltte döküntü gibi bağlı etkiler görülebilir Salofalk ile emrindeki etkiler azdır Hastalığın etkin döneminde kortikosteroid ilaçlar (Deltakortril, Ultralan vb) iltihaplanmanın azalmasını sağlayarak karın ağrısının, ateşin, ishalin azalmasını, iştahın artmasını sağlarlar Kortikosteroidler fazla etkin olmakla birlikte yüksek dozlarda ve uzun süreli kullanıldığında yüzde şişme, kan basıncında çoğaltma, kan şekerinde çoğaltma, kemiklerde kalsiyum kaybı gibi gözden düşmüş emrindeki etkilere yol açmaktadır böylece ilacın olumlu etkisi sağlandıktan daha sonra ilaç dozu haftalaraylar içinde aşamalı olarak azaltılır ya da tamamen kesilir Bir Takım hastalarda düşük dozda aralıksız kortizon kullanımı gerekebilir Bağışıklık sistemini etkileyen Azathioprine (Imuran) gibi ilaçlar uzun dönemde hastalığın aktifleşmesini alıkoymak için kullanılmaktadır Azathioprine kemik iliğinde kan hücrelerinin yapımını engellediğinden kan sayımının düzenli izlenmesi gerekir (Crohn hastalığında düşük dozda azathioprine kullanıldığı için kan hücrelerine etkisi azdır) Bulantı, kırgınlık, deri döküntüleri fazla eksik sayıda hastada olabilir Antibiyotiklerin Crohn hastalığındaki rolü keskin değildir Çıban, anüs çevresinde iltihaplanma gibi durumlarda antibiyotikler gerekebilir Demir, folik asit veya vitamin B12 gibi mineral ve vitamin desteğine kansızlığı olan hastalarda gereksinim olabilir 12 Crohn Hastalığı ayrıntılarıyla iyileşir mi? Malesef, günümüzdeki ne tıbbi ne de cerrahi tedavilerin Crohn hastalığını adamakıllı ve kalıcı olarak iyileştirdiğini söylemek mümkün değildir Ama bu günümüzde uygulanan tedavilerin başarısız olduğu anlamına da gelmez, tedavi ile hastalığın uzun süreli yatıştırılması, atakların önlenmesi, yakınmaların düzelmesi sağlanabilmektedir 13 Crohn Hastalığında ameliyat hangi hallerde yapılır? Anüs çevresindeki apse, fistül gibi rahatsızlıklarda, bu bölgeye karşın yerel bazı girişimler yapılabilir Bir Takım hastalarda iltihabi barsak bölümünün çıkarılıp, açıkta kalan barsak uçlarının uçuca birleştirilmesi gibi daha büyük operasyonlarda gerekibilir Crohn hastalığı barsakta atlayan bölümler biçiminde birkaç alanı tutmaktadır bu nedenle hastalıklı alanın en ince ayrıntısına kadar çıkartılması, barsakların önemli bir kısmının kaybedilmesine ve buna alt sorunların oluşmasına yol açar Yaygın hastalığı olmayan, sınırlı barsak çıkartılması uygulanan hastalarda bile bu şekilde daimi iyilik sağlanamayabilir Ameliyat geçiren Crohn hastalarının yarıya yakın bir kısmında ameliyat yapılan bölümde ya da daha önce sağlam olan barsak bölümünde hastalığın tekrarlaması laf konusudur böylece tekrarlayan operasyonlar gerekebilir Ameliyatın daimi bir çözüm getirmemesi ve barsak bölümlerinin her ameliyatta daha da kısalacağını gözönünde tutarak, Crohn hastalığında cerrahi çare ancak çok gerekli durumlarda yapılmalıdır Barsaktaki darlık nedeniyle operasyon mecburi olduğunda barsak bölümünün çıkartılmadan, yalnızca darlığın genişletilmesine karşın sınırlı operasyonlar tercih edilmektedir 14 Crohn Hastalığı hamile kalmaya engel midir, gebeliği engeller mi? Crohn hastası kadınlarda normale göre hamile kalma olasılığı eksik da olsa düşüktür Bunun nedeni yumurtlama dönemlerindeki düzensizlikler, hastalıklı barsak bölümünün komşu olduğu yumurtalık tüplerini etkilemesi olabilir Hastalığın aktif olduğu dönemde gebelikten kaçınılmalıdır İshal şiddetli olmadığı sürece gebeliği önleyici ilaçlar güvenle kullanılabilir Hastalık hafif etkin veya sessiz döneminde ise gebe kalmak için engel bir durum bulunmamaktadır Kullanılmakta olan ilaçların çoğu gebelik döneminde de kullanılabilir Her ne kadar şu ana kadar kayda değer bir olumsuz tesir belirlenmediyse de Azothioprin (Imuran) kullanımından kaçınılmalıdır Hamilelik sırasında genelde aktivasyon görülmemekte, hatta yakınmalarda azalma olabilmektedir Crohn hastalığı bebek açısından özel bir tehlike oluşturmaz Annenin yiyecek ve özellikle demir alımının tatmin edici olmasına dikkat edilmelidir 15 Crohn Hastalığı konusunda yeni gelişmeler, çalışmalar sürmekte mi? Evet Crohn hastalığı ve benzer bir hastalık olan ülseratif kolitin nedenleri, tedavisi konusunda durmadan çok sayıda araştırma yapılmaktadır Bilmecenin parçaları küçük küçük tamamlanmakta, gelecekte daha etkin tedavilerin yapılabilmesi ve sonuçta bu hastalıkların ayrıntılarıyla iyileştirilmesi muhtemel görünmektedir