Değerli anne adayı, idrar testinde silik çift çizgiyi gördünüz … tebrikler gebesiniz … neler hissetiniz? Heyecan , korku , mutluluk , endişe ,karmakarışık bir his hüzmesinin içindesiniz …. İçinizde yeni bir hayat filizleniyor , küçük bir insanın kalbi atmaya başladı bile , bebeğiniz şekilleniyor … Gebelik kelimesine en çok yakıştırdığım kavram mucizedir , iki hücrenin birleşmesiyle başlayan ve dış ortama tümüyle uyum sağlayabilecek kapasitedeki bebeğin doğumu ile sonlanan olaylar zincirindeki milyarlarca basamağın, her seferinde sorunsuzca tamamlanması hayatın mucizesidir çünkü … Kadın-doğum hekimi olarak görevimiz bu heyecanlı yolculukta anne sağlığını ve büyüyen bebeğin gelişimini yakından izlemek, riskli durumları belirlemek , anne ve bebeği olumsuz yönde etkileyecek hastalıkları erken tespit etmek , varsa olumsuz sonuçları engelleyecek tedavileri başlamak ve doğum sürecini yönetmektir …Bu bir hekimin , bir insanın yüklenebileceği en ağır sorumluluklardan biridir . Buna rağmen kadın doğum hekimliği çok ayrıcalıklı ve keyflidir, hayatın doğuşuna eşlik etmek kadar kutsal bir şey yoktur .
Her şey tozpembe değildir , gebelik sürecinde olumsuzluklar , acil durumlar , öngörülemez süreçler tabi ki mevcuttur .Bu durumlarda bilgi ve tecrübelerimize dayanarak ,siz hastalarımızı en doğru şekilde bilgilendirmek , karar süreçlerinizi kolaylaştırmak ve tedavileri yürütmek aşamlarında her zaman yanınızda olmayı umuyoruz .Karşılıklı güven ilişkisi bu sürecin olmazsa olmazıdır ve ortak hedefimizin sağlıklı bir annenin ,sağlıklı bebeğini kucağına alması olduğunu asla unutmayın . Peki gebelik takip sürecinde nelerle karşılaşacağız?
Gebeliğin ilk tespiti genellikle adet gecikmesinden sonraki ilk bir iki haftada gerçekleşir. Bu da gebeliğin 5. veya 6. haftasına denk gelmektedir . İlk gebelik vizitinde annenin bazal durumunu tespit etmeye yönelik muayenesi ve tetkikleri yanı sıra, fetüsün yerleşimi ve canlılığını tespitine yönelik ultrason muyanesi yapılır . İlk muaynemiz oldukça önemlidir annenin genel sağlığı , geçirdiği hastalıklar , kronik rahatsızlıkları , aldığı tedaviler, kullndığı ilaçlar değerlendirilir. Baz kilo ve tansiyon değerleri kaydeildir . Kan sayımı , karaciğer ve böbrek fonksiyon testleri , tiroit fonksiyonları , geçirmiş olduğu enfeksiyonlara karşı bağışıklık durumu , kan şekeri ve idrar tahlili değerlendirilir. Gebelik açısından risk oluşturabilecek şeker hastalığı , hipertansiyon , epilepsi , otoimmün hastalıklar , kronik kalp ve böbrek hastalıkları tespit edilir. Risk grubndaki hastalarda gebelik izleminin daha sık aralarla , farklı testlerden yararlanarak yapılması gerekli olabilir. İlk ultrason muayenesinde gebelik kesesi , kesenin yerleşimi , fetüs sayısı ve canlılığı değerlendirilir. Rahim dışı veya sezaryan skar bölgesine yerleşim gösteren anormal lokalizasyondaki gebeliklerin bu aşamada tespiti mümkündür . Yine rahim ve yumurtalıklara ait patolojiler ve doğumsal anomaliler bu dönemde daha rahat tespit edilebilirken , ilerleyen gebelik haftalarında bebeğin de büyümesi ile bu organları değerlendirmek zorlaşır. Gebelik birçok kadın için kadın-doğum hekimi ile ilk defa karşılaşması için bir sebeptir dolayısı ile daha önce smear testi ile rahim ağzı taraması yapılmadıysa ilk vizitte smear alınabilir. Meme muayenesi ile meme patolojileri değerlendirilmelidir. Anne kan grubunun RH negatif , baba kan grubunun RH + olduğu, RH uyuşmazlığı durumunda indirekt COOMBS testi uygulanır . Bu test anne kanında eritrosit yüzyinde bulunan rh antijenine karşı antikor bulunup bulunmadığını gösterir . Her gebemize bebekte omurga kapanma kusurlarını önlemek amacı ile günlük 400 microgram folik asit desteği başlanmalı . Yapılan test sonuçlarıne göre Dvitamini ve iyot takviyesine başlanabilir .
11-14.HAFTALAR:
Anne değerlendirmesinde genel durumu , beslenmesi , kilo artışı veya kaybı olup olmadığı , tansiyon değerleri gözden geçirilir. Birçok hasta için yorucu geçen ilk üçaydan sonra anne adayının kendini nispeten daha iyi hissettiği dönemdir . Genel yorgunluk hali,bulantı ve kusmalar azalır, tansiyon değerleri normale döner , iştah artışının başladığı dönemdir . Bu vizit fetüsün değerlendirilmesi açısından oldukça önemlidir .Gelişen bebeği hem anatomik olarak artık değerlendirmek mümkündür hem de bazı genetik hastalıkları açısından tarama testlerinin uygulandığı dönemdir . Bu haftada yapılan fetal muayende fetüsün canlılığı , gelişiminin haftasına göre uygunluğu ve anatomik değerlendimesi yapılır. Bazı santral sinir sistemi anomalileri , ekstremite anomalileri , karın ön duvarı kapanma defektleri bu dönemde saptanabilir. Ense saydamlığı ve burun kemiğinin oluşup oluşmadığına bakılır . Duktus venosus ve uterin artre doppler değerlendirmeleri yapılarbilir. Ailenin isteği doğrultusunda , bebekte kromozomal anomali riskini belirlemek amacı ile ikili tarama testi veya fetal DNA testleri yapılabilir. Kromozomal anomali riski yüksek tespit edilen hastalarda Koryon villüs biopsisi uygulanabilir .
16-18 HAFTALAR
Anne adayımız artık bebeğin ilk hareketlerini hissetmeye başlayabilir ( ilk gebeliklerde genellikle 19-20. Haftalarda ) . Gebemizin genel durumu , tansiyon değerleri kilo artışı değerlendirilir.Bu haftada demir ve d vitamini desteğine başlanabilir . Kromozomal anomali tarma testlerinden üçlü / dörtlü test yapılabilir . Fetal büyüme ve anatomi bu dönemde daha net değerlendirilebilir , risk grubundaki hastalarda rahim ağzı uzunluğuna bakılarak erken doğum açısından risk olup olmadığı tespit edilebilir. Tarama testlerinde kromozomal anomali açısından yüksek risk tespit edilen hastalarda , fetal anomali varlığında , intrauterin enfeksiyon şüphesi veya bazı kalıtsal hastalıkların tespiti için amniosentez gerektiğinde bu dönemde uygulanır.
20-22 HAFTALAR
Fetal anatominin en iyi değerlendirildiği dönem olup ayrıntı ultrasonografi yapılır . Santral sinir sistemi , omurga ,yüz, ekstremiteler , kalp , akciğer , gastrointestinal ve genitoüriner sistemler değerlendirilr. Anne adayı genel durum ve tansiyon ölçümü ile değerlendirilir. Demir eksikliği ve idrar yolu enfeksiyonu açısından kan sayımı ve idrar tahlilleri tekrar edilir. Tetanoz aşısı uygulanır .
24-28 HAFTALAR
Plasentadan salgılanan hormonlar glukoz metabolizmasını değiştirerek bazı hastalarda gebelik şekeri olarak bilinen duruma yol açabilir . Kontrol altına alınmadığında gebelik şekeri erken doğum , ölü doğum , iri bebek , doğum travması , omuz takılması ve brakial pleksus hasarı (kola giden sinirlerde zedelneme) gibi kötü sonuçlardan sorumludur. Bu amaçla gebelik şekerini tespit etmeye yönelik tüm gebelere Şeker Yükleme Testi yaptırmalarını tavsiye ediyoruz . Yüksek kan şekeri değerleri tespit eidildiğinde düzenli egzersiz ve diyabetik beslenme programı uygulanır ve kan şekeri takip edilir . Fetal değerlendirmede bebeğin haftasına göre gelişimi , amnion sıvı miktarı, plasnta lokalizasyonu , rahim ağzı uzunluğu değerlendirilir. Risk grubundaki hastalara fetal doppler uygulanabilir. RH uygunsuzluğu olan hastalarda indirekt coombs testi tekrar eidilir. Negatif ise ANTİ-d (annede antikor oluşturmayı engelleyen immünglobülin) uygulanır .
32-36. HAFTALAR
Bu haftadan sonra anne ve bebğin değerlendirmesi 2 haftada bir yapılır. Risk grubundaki hastalar daha sık aralarla değerlendirilebilir . Genel durum ,tansiyon ve ödem değerlendirmeleri oldukça önemlidir . Preeklampsi ( gebelik zehirlenmesi ) olarak bilinen hipertansiyon, idrarda protein kaçağı ve ödem ile seyreden patolojik süreç genellikle bu haftalarda bulgu verir ve anne – bebek sağlığını ciddi bir şekilde tehtid eden bir patolojidir. İdrar yolu enfeksiyonu ve protein tespiti açısından idrar tahlili tekrar edilir . Gebelikte fizyolojik kasızılık durumunun derinleştiği dönemdir . Kan sayımı tekrar edilir. Ultrason ile fetal pozisyon , büyüme, hareket , mnion sıvısı miktarıi plasneta pozisyonu ve yapısı , gereğinde fetal doppler yapılır. Risk grubundaki hastalarda NST fetüsün iyilik hali değerlendirilir.
36-40 HAFTALAR: son dönemeç , bebeğimiz dış ortamla buluşmaya nerdeyse hazır .Bu dönemde fetal pozisyon , tahmini fetal ağrırlık , gelen kısım , amnion sıvısı miktarı , plasenta lokalizasyonu ve yapısına bakılır. Normal doğuma uygunluk açısından, vajinal muayene ile anne pelvisi değerlendirilir . Doğum şekli belirlenir . Nst ile fetal iyilik hali değerlendirilir.
Fetal hareket bebeğin iyilik halini gösteren en iyi belirteçlerden biridir. Bu konuda fikir birliği olmasa da birçok bebek 2 saatte 10 hareketi tamamlar . Anne adayımızın bebek hareketlerini saymasını ve doğum belirtileri açısından takipte olması gerekmektedir . Vajinal kanama , su gelişi , bebek hareketlerinde azalma fark ettiğinde doktoru ile ile iletişime geçmesi önemlidir.
40-41. Haftalar
Gün aşımı olarak bilinen bu durumda takip sıklığı artmaktadır . Gereğinde değerlendirmeler haftada iki kez yapılabilir . 41. Haftanın sonunda veya fetal iyilik halinin değerlendimesinde bir anormallik tepit edildiğinde doğum başlatılabilir.