Doğaya şöyle bir baktığımızda bitki örtüsü, havası, yaşayan canlıları ile oldukça göz kamaştırıcıdır. Sadece görsel güzellikleriyle yetinmeyip detaya indiğimizde ise birçok faydasının farkına varabiliriz. Öyle ki insanoğlu bununla yetinmeyip doğadaki sistemleri dikkatle incelemiş ve bunları taklit ederek birçok madde, alet, mekanizma ve sistem geliştirmişlerdir. İşte bu yazımızda da doğayı taklit ederek geliştirilen teknoloji olan ‘biyomimetik’ten bahsetmeye çalışacağız.
Biyomimetik; doğadaki modelleri inceleyen sonra bunları taklit ederek yaptıkları alet, mekanizma ve sistemlerin tümüne verilen isimdir.
İlk defa Montanalı bir yazar olan Janine M. Benyus tarafından ortaya atılmış olan bu terim Türkçe’de biyotaklit olarak bilinir ve sonradan pek çok kişi tarafından da uygulanmıştır.
Peki bu uygulamalar nelermiş, doğadan ilham alınarak neler yapılmış onlara bakalım. Fakat şunu söylemeden geçmeyelim burada yalnızca birkaç örnekten bahsedeceğiz, oysaki biyomimetiğin binlerce örneği var ve daha da artacağı kesin.
1- Örümcek ağının yapısından yararlanarak ip ve kumaş yapımı.
2- Kuşların enerji tasarrufu sağlamak amacıyla V şeklinde uçmaları uçak tasarımlarına ilham kaynağı olmuştur.
3- Balinaların geniş kuyruğu, yüzücülerin kullandığı iki ayağı birleştiren paletlerin kullanılmasına ipucu vermiştir. Bu hızlı dalış için oldukça önemlidir.
4- Uçak kanatları yapılırken yusufçuklardan ilham alınmıştır. Nasıl mı? Hava akımının neden olduğu titreşimler uçağa zarar vermesin diye uçak kanatlarının uçları tıpkı yusufçuğun kanatlarındaki hücrelerin yoğunlaştırılması gibi ağırlaştırılmıştır.
5- Dulavrat otu bitkisi kıyafetlere takılır ve bu bitkiden kıyafetleri ayırmak hiç kolay değildir. Giyim endüstrisinde yer çekimsiz ortamda kullanılmak amacıyla tasarlanan cırt cırt bant olarak bilinen velcro bantları bu bitkiden ilham alınarak tasarlanmıştır.
6- Hızlı treni tasarlayan mühendis balıkçıl kuşlardaki yöntemi fark ederek hızlı trene uygulamıştır. Bu kuşların gagaları sayesinde hızı artırdığı belirlenmiştir.
7- Termitlerin yuvalarında sıcaklığı istediği değerde tutabilmesi ilham alınarak birçok binada bu sayede enerji tasarrufu sağlanmıştır.
8- Ayçiçeğinin güneşi en iyi alabileceği açıyla durması güneş panellerinin yapılması fikrini uyandırmıştır. Bu panellere ayçiçeği gibi güneşi algılayan parçalar yerleştirilmiştir.
9- Görme yeteneği iyi olmayan yarasalardan ilham alınarak radar geliştirilmiştir. Şöyle ki yarasaların yaydığı titreşimler engellere çarparak geri döner bu hareket tarzlarını belirler radarlar da aynı şekilde çalışır.
10- Köpek balığı derisinden ilham alınarak aerodinamik yüzücü mayoları geliştirilmiştir.
11- Oldukça fazla titreşimli ses dalgaları yayan yunuslar cisimlerin şeklini, hızlarını bilirler Sonar sistem de bu prensibe göre geliştirilmiştir.
Saymakla bitirilemeyecek olan bu teknoloji doğa var olduğu sürece artarak devam edecektir. Nitekim bilim adamları da bu fikri o kadar benimsemişlerdir ki doğanın onlara sunduğu modelleri örnek alıp çalışmalarına hızlı bir şekilde devam etmektedirler. Çünkü bu teknolojinin artısı oldukça fazladır; çevre dostu olması, az enerji ile yüksek verim alınması, geri dönüşümlü ve uzun ömürlü olmaları vs.
Sonuç olarak doğada hayranlık uyandıran biyomimetik tasarımlar ile teknolojinin birçok alanı zenginleşecektir. Bize düşen ise çevremize dikkatli bakmak ve bazı şeylerin farkına varabilmek.
Biyomimetik; doğadaki modelleri inceleyen sonra bunları taklit ederek yaptıkları alet, mekanizma ve sistemlerin tümüne verilen isimdir.
İlk defa Montanalı bir yazar olan Janine M. Benyus tarafından ortaya atılmış olan bu terim Türkçe’de biyotaklit olarak bilinir ve sonradan pek çok kişi tarafından da uygulanmıştır.
Peki bu uygulamalar nelermiş, doğadan ilham alınarak neler yapılmış onlara bakalım. Fakat şunu söylemeden geçmeyelim burada yalnızca birkaç örnekten bahsedeceğiz, oysaki biyomimetiğin binlerce örneği var ve daha da artacağı kesin.
1- Örümcek ağının yapısından yararlanarak ip ve kumaş yapımı.
2- Kuşların enerji tasarrufu sağlamak amacıyla V şeklinde uçmaları uçak tasarımlarına ilham kaynağı olmuştur.
3- Balinaların geniş kuyruğu, yüzücülerin kullandığı iki ayağı birleştiren paletlerin kullanılmasına ipucu vermiştir. Bu hızlı dalış için oldukça önemlidir.
4- Uçak kanatları yapılırken yusufçuklardan ilham alınmıştır. Nasıl mı? Hava akımının neden olduğu titreşimler uçağa zarar vermesin diye uçak kanatlarının uçları tıpkı yusufçuğun kanatlarındaki hücrelerin yoğunlaştırılması gibi ağırlaştırılmıştır.
5- Dulavrat otu bitkisi kıyafetlere takılır ve bu bitkiden kıyafetleri ayırmak hiç kolay değildir. Giyim endüstrisinde yer çekimsiz ortamda kullanılmak amacıyla tasarlanan cırt cırt bant olarak bilinen velcro bantları bu bitkiden ilham alınarak tasarlanmıştır.
6- Hızlı treni tasarlayan mühendis balıkçıl kuşlardaki yöntemi fark ederek hızlı trene uygulamıştır. Bu kuşların gagaları sayesinde hızı artırdığı belirlenmiştir.
7- Termitlerin yuvalarında sıcaklığı istediği değerde tutabilmesi ilham alınarak birçok binada bu sayede enerji tasarrufu sağlanmıştır.
8- Ayçiçeğinin güneşi en iyi alabileceği açıyla durması güneş panellerinin yapılması fikrini uyandırmıştır. Bu panellere ayçiçeği gibi güneşi algılayan parçalar yerleştirilmiştir.
9- Görme yeteneği iyi olmayan yarasalardan ilham alınarak radar geliştirilmiştir. Şöyle ki yarasaların yaydığı titreşimler engellere çarparak geri döner bu hareket tarzlarını belirler radarlar da aynı şekilde çalışır.
10- Köpek balığı derisinden ilham alınarak aerodinamik yüzücü mayoları geliştirilmiştir.
11- Oldukça fazla titreşimli ses dalgaları yayan yunuslar cisimlerin şeklini, hızlarını bilirler Sonar sistem de bu prensibe göre geliştirilmiştir.
Saymakla bitirilemeyecek olan bu teknoloji doğa var olduğu sürece artarak devam edecektir. Nitekim bilim adamları da bu fikri o kadar benimsemişlerdir ki doğanın onlara sunduğu modelleri örnek alıp çalışmalarına hızlı bir şekilde devam etmektedirler. Çünkü bu teknolojinin artısı oldukça fazladır; çevre dostu olması, az enerji ile yüksek verim alınması, geri dönüşümlü ve uzun ömürlü olmaları vs.
Sonuç olarak doğada hayranlık uyandıran biyomimetik tasarımlar ile teknolojinin birçok alanı zenginleşecektir. Bize düşen ise çevremize dikkatli bakmak ve bazı şeylerin farkına varabilmek.