Yakın siyasi tarihimizde siyasi partiler için birçok kapatma davası açılırken 1963 yılından bu güne 25 siyasi parti kapatıldı. Siyaset HDP'nin kapatılıp kapatılmayacağını tartışıyor. Yargı süreci başladı. Pekala bundan sonra süreç nasıl işleyecek?
Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Bekir Şahin'in hazırladığı iddianame ile birlikte HDP hakkında kapatma davası açıldı. Yakın devir Türk siyasi tarihinde pek çok parti kapatıldı. Anayasa Mahkemesi’nin kurulduğu 1963 yılından bugüne 25 siyasi parti kapandı. AYM’nin kuruluşundan evvel ise 26 Ocak 1954’te Millet Partisi, 20 Haziran 1960’ta ise Demokrat Parti kapatılmıştı.
1963’ten 12 Eylül Askeri Darbesi’nin gerçekleştiği periyoda kadar toplamda 6 parti hakkında açılan kapatma davalarının hepsi kapatma kararı ile sonuçlandı. 12 Eylül 1980 darbesinin akabinde ise siyasi partilerin tekrar kurulmasına 1983’te müsaade verildi.
Devrin yüksek mahkemeleri ortalarında Yanlışsız Yol Partisi’nin de bulunduğu 16 siyasi partinin kapatılması davasını ise reddetti. Şu an siyaset arenasında olan ana muhalefet partisi CHP 1980 yılında yasaklandıktan sonra 1991 yılında tekrar kapatılmış 1992’de tekrar açılmıştı.
Haberglobal'in derlemesine nazaran bugüne kadar 13 parti bölücülük suçlaması ile, 5 parti laiklik aykırılığı sebebiyle, 6 parti ise yasal zorunlulukları yerine getirmemekten kapatıldı.
Bugüne kadar hangi partiler kapatıldı?
İşçi-Çiftçi Partisi (İÇP)-(1968)
Ulusal Nizam Partisi (MNP)-(20.5.1971)
Türkiye İleri Dava Partisi (TİÜP)-(24.6.1971)
Türkiye Personel Partisi (TİP)-(20.7.1971)
Büyük Anadolu Partisi (BAP)-(19.12.1972)
Türkiye İşçi Partisi (TEP)-(8.5.1980)
Büyük Anadolu Partisi (24 Kasım 1992)
Sosyalist Parti (10 Temmuz 1992)
Yeşiller Partisi (10.02.1994)
Halk Partisi (25.09.1991)
Türkiye Birleşik Komünist Partisi (16.07.991)
Halkın Emek Partisi (14.07.993)
Özgürlük Demokrasi Partisi (30 .04.1993)
Sosyalist Türkiye Partisi (30.11.1993)
Demokrasi Partisi (16.06.1994)
Demokrat Parti-2 (13.09.1994)
Demokrasi ve Değişim Partisi (19.03.1996)
Diriliş Partisi (1996)
Emek Partisi (1997)
Sosyalist Birlik Partisi (7.6.1994)
Refah Partisi (16.01.1998)
Demokratik Kitle Partisi (26.02.1999)
Fazilet Partisi (22.06.2001)
Halkın Demokrasi Partisi (13.03.2003)
Demokratik Toplum Partisi (11.12.2009)
3 Kasım 2002 tarihinden bu yana iktidarda olan AK Parti’ye 14 Mart 2008 tarihinde Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Abdurrahman Yalçınkaya tarafından kapatma davası açılmıştı. Anayasa Mahkemesi 6’ya karşı 5 oyla kapatma talebini reddetmişti.
HDP'ye kapatma davası: Yargıtay, açıklamasında 'Siyasi parti yönetici ve üyeleri demokratik unsurlar çerçevesinde faaliyetlerine devam etmeli, terör örgütleri ile irtibatlı ve iltisaklı olmamalı' dedi
Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Bekir Şahin dün Halkların Demokratik Partisi’nin (HDP) kapatılması istemiyle Anayasa Mahkemesi’ne dava açtı.
Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Şahin, yazılı açıklamasında, “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, terörün kınanmamasını dahi siyasi partilerin kapatılması için kâfi bir münasebet olarak kabul etmiştir. Siyasi parti yönetici ve üyeleri demokratik unsurlar çerçevesinde faaliyetlerine devam etmeli, terör örgütleri ile irtibatlı ve iltisaklı olmamalı, devletin ülkesi ve milletiyle ayrılamaz bütünlüğünü bozmayı ve ortadan kaldırmayı amaçlamamalıdır” tabirlerini kullandı.
Süreç nasıl işleyecek?
Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı HDP hakkında ‘kapatma’ istemiyle iddianame düzenleyerek Anayasa Mahkemesi’ne gönderdi. Anayasa Mahkemesi iddianameyi inceleyecek ve bunun üzerine bir Aziz Divan sıfatıyla bir yargılama yapılması bekleniyor.
Bu etaptan sonra Anayasa Mahkemesi Lideri Zühtü Arslan, raportör görevlendirecek. Liderin görevlendirdiği raportör birinci inceleme raporunu hazırlayarak Başkanlığa sunacak. Sonrasında kabulüne karar verilmesi halinde iddianame ve ekleri HDP'ye gönderilerek, tarz ve temele ait savunmaları alınacak.
HDP'nin yasal müddet içinde ön savunmasını vermesi gerekiyor. Bu müddetin uzatılması için yapılabilecek başvuruyu Anayasa Mahkemesi karara bağlayacak.
HDP kelamlı savunma yapacak
Ön savunmanın akabinde Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Bekir Şahin, temel hakkındaki görüşünü sunacak. Bu görüş HDP'ye gönderilecek. Daha sonra belirlenecek bir tarihte Başsavcı Şahin kelamlı açıklama, HDP yetkilileri de kelamlı savunma yapacak.
Bütün bu sürecin akabinde davaya ait bilgi, dokümanları toplayacak raportör temel hakkındaki raporunu hazırlayacak. Bu süreçler sürerken, gerek Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı gerekse davalı HDP ek kanıt yahut yazılı ek savunma verebilecek.
Raporun Anayasa Mahkemesi üyelerine dağıtılmasının akabinde Lider Zühtü Arslan toplantı için bir gün belirleyecek, üyeler belirlenen günde bir ortaya gelerek kapatma istemini asıldan görüşmeye başlayacak.
HDP hakkındaki kapatma davasını 15 şahıstan oluşan Anayasa Mahkemesi Heyeti karara bağlayacak. Mahkemenin, kararını toplantıya katılan üyelerin üçte ikisinin oyuyla alması gerekiyor. Yani 15 üyenin 10'unun oyuyla karar verebiliyor.
Siyasi parti kapatma davası sonucunda verilen karar, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı ile ilgili siyasi partiye bildirim edilecek ve Resmi Gazetede yayımlanacak.
Mahkeme ne kadar verebilir?
Geçmiş kapatma davaları örnekleri göz önünde bulundurulduğu vakit Anayasa Mahkemesi, temelli kapatma yerine, dava konusu fiillerin yüküne nazaran ilgili siyasi partinin devlet yardımından kısmen yahut büsbütün mahrum bırakılmasına karar verebiliyor.
Öte yandan Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Bekir Şahin'in, HDP'nin kapatılması istemiyle açtığı davanın iddianamesinde, 600'ün üzerinde HDP'li hakkında siyasi yasak istendi. Anayasa Mahkemesi'nin, siyasi yasak istenen kurucuları dahil partililerin, beyan ve hareketleriyle partinin temelli kapatılmasına neden olduğunu belirlemesi halinde, bu şahıslar Anayasa Mahkemesi'nin temelli kapatmaya ait kesin kararının Resmi Gazetede gerekçeli olarak yayımlanmasından başlayarak, 5 yıl mühletle bir öbür partinin kurucusu, üyesi, yöneticisi ve deneticisi olamıyor.
Kapatma davasıyla ilgili kim ne diyor?
Dün akşam Haber Küresel ekranlarında Saynur Tezel ile "Kayıt Altında" programında HDP’nin kapatılma süreciyle ilgili görüşler paylaşıldı.
CHP Aydın Milletvekili Bülent Tezcan: Biz parti kapatma konusunda hiç fakir bir ülke değiliz. İdeolojik yelpazenin çabucak hemen her yerindeki partiler kapatılmıştır. Darbeler gelmiştir hepsini kapatmıştır. Hiçbir kapatma davası ne o ideolojik akımı yok edebilmiştir ne onun yerine yeni bir parti çıkmasını engelleyebilmiştir ne de siyaseten o hareketlerin zayıflamasına neden olmuştur. Tam bilakis o hareketler belirli bir mühlet sonra tekrar ortaya çıkmıştır.
UYGUN Parti Genel Lider Yardımcı Prof. Dr. Bahadır Fazilet: Hazırlanan iddianamenin mahkemeye sunulduğu tarih manidar. MHP’nin büyük kongresi var. Ömer Faruk Gergerlioğlu’nun kararının okunduğu tarih de manidar. Yarınki kongre öncesinde Cumhur İttifakı çatlamasın diye ikisi birden birebir tarihte tıpkı tarihte ortaya çıktı. Zamanlama manidar.
Hukukçu Fatih Atalay: Bu kadar istismara müsait, bu kadar teröre angaje olmuş bir siyasi partinin bizim mevcut mevzuatımız gereği kapatma davasına muhatap olmaması mümkün değildir. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı şayet HDP’nin terörle hareketlerinin odağı haline gelmiş olduğuna inanmasa bu dava aslında açılmazdı.
Kenan Alpay Yeni Akit Gazetesi Müellifi: HDP’nin kapatılmasıyla Türkiye Cumhuriyeti PKK’ya nasıl bir darbe vurmuş olacak? Nitekim PKK açısından partilerin kapatılması, gazetelerin kapatılması, mecmuaların kapatılması gerçekten sevindirici bir olaydır. Sevindirmeyelim diye kendimizi inkar edecek bir durumda değiliz. Lakin bunu hesaba katmak durumundayız. Yargı yalnızca önündeki metne bakmak demek değildir. Bu metni yorumlarken “toplum ne durumda, ülke nereye gidiyor, siyasi manada biz neredeyiz?” sorusuna da karşılık bulmak zorundadır.