Bel ağrısı nedeni ile doktora başvuran hastaların yaklaşık % 5’inde bel kayması olduğu saptanmıştır.
Bel kayması, omurga kemiklerinin birbirleri üzerinde öne ya da arkaya doğru kaymış olmasıdır. Tıp dilinde bel kayması için spondylolisthesis terimi kullanılmaktadır.
Nasıl bir kolye ya da bir tesbih üzerinde bulunan boncuklar, ip ya da zincir sayesinde art arda belirli bir düzen içinde, çizgi halinde sıralanmışlarsa, omurga kemikleri de üst üste belirli bir düzen içinde dizilmişlerdir. Omurga kemiklerinin birbirleri üzerinde düzgün bir şekilde dizilmelerini, kemikler arasında bulunan eklemler ve bağlar sağlarlar.
Bel kayması olması durumunda omurga kanalı içinden geçen omurilik ve sinirler gerilebilir, sıkışıp baskı altında kalabilirler. Gerilme, sıkışma ve tahrişe bağlı olarak, bel fıtığı belirtilerini taklit edecek bir biçimde bel ağrısı, kalça ve bacaklarda ağrı, uyuşma ve karıncalanma görülebilir. Ender durumlarda ise hastanın idrar ve dışkı yapma fonksiyonları bel kaymasına bağlı sinir sıkışmaları nedeni ile etkilenebilir.
Bel kayması omurlar arasında bulunan eklemlerin;
Doğuştan hastalıklı olması, eski bir kaza ya da çarpma nedeni ile hasar görmüş olması, zorlanmaya bağlı gelişen stres kırığı adını verdiğimiz eklem kırıkları, eklem iltihabı ya da romatizması, gibi bir çok nedene bağlı olabilir.
Bel kayması, spor yapmaya başlayan çocuk ya da gençlerde, jimnastik, ağırlık kaldırmak gibi bazı sportif aktiviteler sırasında, beli aşırı zorlamaya bağlı olarak omurga kemikleri arasındaki eklemlerde fark edilmeden gelişen stres kırıkları dediğimiz küçük kırıklara bağlı olarak da gelişebilir.
Yaşlı kişilerde de, stres kırığı olsun olmasın, eklemlerin ve bağların yıpranmasına bağlı olarak bel kayması gelişebilir.
Nasıl teşhis edilir ?
Bel kayması teşhisi için genellikle normal bel filmleri yeterlidir. Hastanın omurga kemikleri arasındaki kaymanın öne ve arkaya doğru eğilmek ile artıp artmadığını bilmek tedavi planlaması açısından çok önemlidir, bu nedenle omurganın değişik pozisyonlarında röntgen filmleri yapılması gerekir.
Normal röntgen filmlerinde saptanması her zaman kolay olmayan stres kırıklarının aranması amacı ile Bilgisayarlı Tomografi yapılabilir.
MR ile omurganın yapısı, eklemlerin ve sinirlerin durumu, sinir sıkışmaları incelenir.
Nasıl tedavi edilir?
Bel kayması tedavisi öncelikle beli zorlayan, omurga eklemlerinde kırık ya da çatlakların gelişmesine yol açan nedenlerin ortadan kaldırılması, beli zorlayıcı hareketlerin kısıtlanması ile başlar.
Bel kayması tedavisi için şikayetlerin şiddetli olmadığı ve kaymanın ileri derecede olmadığı hastalarda ağrı kesici ilaçlar, fizik tedavi uygulamaları, kilo vererek bele düşen yükü azaltmak, bel ve karın kaslarını güçlendirmek gibi tedaviler denenmelidir.
Başlangıçta yapılan basit tedaviler ile bel kaymasının ortaya çıkarttığı ağrı ve benzeri şikayetlerde hasta açısından tatminkar bir gerileme kalıcı olarak sağlanabilir ise, bel kayması ameliyatı yapılmasına gerek kalmaz.
Ameliyat gerekir mi?
Ağrı ve diğer şikayetler ilaç tedavisi ve benzeri ilk basamak tedavileri ile kalıcı olarak giderilemez ise, Omurga kemikleri arasında normalde bulunması gerekenden daha fazla hareketlilik saptanmış ise, Omurilik ve sinirler üzerinde baskıya bağlı tahriş ya da hasar söz konusu ise bel kayması ameliyatı yapılmalıdır.
Bel kayması ameliyatına karar vermek için omurlar arasında anormal bir derecede hareket olup olmadığı önemlidir.
Bel Kayması Ameliyatı nasıl yapılır?
Bel kayması ameliyatları halk arasında genellikle sakat kalırım, felç kalırım şeklinde korkulan, aşırı derecede riskli olarak değerlendirilen ameliyatlardır.
Bir yandan cerrahi ekibin tecrübesi, diğer yandan da ameliyatlar sırasında kullanılan ve ameliyatın daha güvenli bir şekilde yapılmasını sağlayan teknolojik olanaklar, ameliyatların risklerini önemli derecede azaltmaktadır.
Bel kayması ameliyatı bir yandan omurilik ve sinirler üzerindeki baskının kaldırılması, diğer yandan da omurga kemiklerinin birbirleri üzerinde düzgün ve dengeli bir biçimde durmalarını sağlamak amacı ile yapılır.
Omurilik ve sinirler üzerindeki baskının kaldırılması, sinir dokuların rahatlatılması için baskı yapan bir kısım kemik dokusu ameliyat sırasında törpülenebilir ya da çıkartılabilir.
Omurga kemiklerinin birbirleri üzerinde ağrıya neden olmayacak, dengeli bir biçimde dizilmelerini ve bu şekilde kaynamalarını sağlamak amacı ile, ameliyat sırasında, halk arasında vida ya da platin olarak tanınan, kemikleri birbirleri üzerinde doğru şekilde sabitleyen sistemlerin kullanılması gereklidir.
Bel kayması ameliyatı sonrasında, kemikler birbirlerine düzgün bir biçimde kaynamaya başlayana kadar, bel korsesi kullanmak gereklidir.
Daha sonra ise bel ve karın kaslarını güçlendirecek egzersizler hastaya önerilir.