Haiti'nin Tarihi
Haiti Tarihcesi
Haiti'nin asıl yerli halkı Arawak'dırKristof Kolomb'un 1492'de yeni dunyanın keşfinden sonra adaya Hispaniola adı verilmişti Hispaniola Adası, Avrupa'dan gelip yeni dunyayı fethedenlerin uslerinden biri haline geldi O zamanda yaşamış İspanyol Katolik rahip Bartolome de Las Casas, Turkce'de de 'Kızılderili Katliamı' adıyla yayınlanmış kitabında ada hakkında şoyle yazmaktadır: Bu ada uzerinde (ben 1508'de vardığım zaman) 60 bin insan yaşıyordu, Kızılderililer de dahil olmak uzere Ne var ki 1494'ten 1508'e kadar 3 milyonun uzerinde insan savaştan, kolelikten ve madenlerden dolayı yok olmuştu Gelecek nesillerde buna kim inanacaktır?
Bazı tarihciler Las Casas'ın bu rakamı abarttığını ve nufusun 1 milyon kadar olduğunu duşunmekteyse de bazıları 8 milyona kadar vardığını savunmaktadır Bununla birlikte Las Casas'ın bu kitabında Kuzey Amerika'nın kıyılarından guneye doğru tum Orta Amerika, Guney Amerika'nın kuzeyi ve Karayibler'deki adalarda yapılan Kızılderiliyerli katliamlarını anlattığı gibi, yeni dunyanın keşfinden sonra bolgede buyuk kıyımlar yaşandığı şuphesizdir
17 ve 18yuzyıllarda adanın bugunku Haiti olan 3'te 1'lik batı kısmı Fransız deniz korsanlarının eline gecti Fransızlar burayı İspanyol ve İngiliz gemilerini taciz etmek icin kullandılar Daha sonrasında SaintDomingue adını verdikleri adanın bu kısmında şeker ve kahve uretimine başladılar Fransız İmparatorluğunun 18yuzyıldaki en zengin somurgelerinden biri haline gelen SaintDomingue, 1780'lerde Avrupa'da tuketilen şekerin %40, kahvenin ise ` kadarını uretmişti Bu donemde şekerkamışı ve kahve ekim alanlarında calıştırılmak uzere 790000 kadar Afrikalı kole getirildiği tahmin edilmektedir
1789Fransız İhtilali Saint Domingue'nin kaderini de kokten etkiledi Fakir ve zengin beyazlar, devrim sonrası yasalara gore koloninin nasıl yonetileceği konusunda anlaşmazlığa duştuler Bu arada, kolelikten kurtulmuş siyahlar ve yerliler, ihtilalin getirdiği Vatandaş ve İnsan Hakları Bildirgesine gore kendilerinin de Fransız vatandaşı olduklarını ileri surduler Bu arada Haiti İsyanı'nı başlatan koleler Haitili liderler Toussaint L'Ouverture, JeanJacques Dessalines and Henri Christophe onderliğinde bir silahlı guc haline geldiler Yerliler ordusu Fransız gucleri ile Napoleon Bonapart'ın 1803'te gonderdiği ve sarı hummadan kırılan orduyu yendi Bunların sonucunda Haiti kendi yerli ismiyle 1804'te bağımsızlığını ilan etti General Dessalines yonetimi eline aldı ve 1805'te Anayasa ilan etti Anayasaya gore herkes din ozgurluğune sahipti ve herkes (aralarında bulunan, Napoleon ordusundan kalan Polonyalılar ve Almanlar da dahil) Haitili siyaholarak tanımlandı Ancak verilen sozlere rağmen, adada yaşamaya devam eden Fransızlar Dessalines'in emirleri doğrultusunda vahşice yontemlerle olduruldu Bu katliam sırasında Jean Zombi adında gaddar bir yerli, beyaz insanlara oldurulmeden once işkenceler yaptırıyordu Zombikelimesinin kokeni buradan gelmektedir
Haiti bağımsızlığına rağmen 1826'da Panama'da yapılan bağımsız Amerika ulkeleri toplantısına dahil edilmedi ve ABD tarafından 1862'ye kadar tanınmamıştı IDunya Savaşı'nda 1915 yılından 1934'e kadar ABD Haiti'yi işgal ve kontrol altında tuttu Haiti 20yuzyıl boyunca da darbeler, katliamlar ve ic savaşlardan kurtulamadı
Haiti Tarihcesi
Haiti'nin asıl yerli halkı Arawak'dırKristof Kolomb'un 1492'de yeni dunyanın keşfinden sonra adaya Hispaniola adı verilmişti Hispaniola Adası, Avrupa'dan gelip yeni dunyayı fethedenlerin uslerinden biri haline geldi O zamanda yaşamış İspanyol Katolik rahip Bartolome de Las Casas, Turkce'de de 'Kızılderili Katliamı' adıyla yayınlanmış kitabında ada hakkında şoyle yazmaktadır: Bu ada uzerinde (ben 1508'de vardığım zaman) 60 bin insan yaşıyordu, Kızılderililer de dahil olmak uzere Ne var ki 1494'ten 1508'e kadar 3 milyonun uzerinde insan savaştan, kolelikten ve madenlerden dolayı yok olmuştu Gelecek nesillerde buna kim inanacaktır?
Bazı tarihciler Las Casas'ın bu rakamı abarttığını ve nufusun 1 milyon kadar olduğunu duşunmekteyse de bazıları 8 milyona kadar vardığını savunmaktadır Bununla birlikte Las Casas'ın bu kitabında Kuzey Amerika'nın kıyılarından guneye doğru tum Orta Amerika, Guney Amerika'nın kuzeyi ve Karayibler'deki adalarda yapılan Kızılderiliyerli katliamlarını anlattığı gibi, yeni dunyanın keşfinden sonra bolgede buyuk kıyımlar yaşandığı şuphesizdir
17 ve 18yuzyıllarda adanın bugunku Haiti olan 3'te 1'lik batı kısmı Fransız deniz korsanlarının eline gecti Fransızlar burayı İspanyol ve İngiliz gemilerini taciz etmek icin kullandılar Daha sonrasında SaintDomingue adını verdikleri adanın bu kısmında şeker ve kahve uretimine başladılar Fransız İmparatorluğunun 18yuzyıldaki en zengin somurgelerinden biri haline gelen SaintDomingue, 1780'lerde Avrupa'da tuketilen şekerin %40, kahvenin ise ` kadarını uretmişti Bu donemde şekerkamışı ve kahve ekim alanlarında calıştırılmak uzere 790000 kadar Afrikalı kole getirildiği tahmin edilmektedir
1789Fransız İhtilali Saint Domingue'nin kaderini de kokten etkiledi Fakir ve zengin beyazlar, devrim sonrası yasalara gore koloninin nasıl yonetileceği konusunda anlaşmazlığa duştuler Bu arada, kolelikten kurtulmuş siyahlar ve yerliler, ihtilalin getirdiği Vatandaş ve İnsan Hakları Bildirgesine gore kendilerinin de Fransız vatandaşı olduklarını ileri surduler Bu arada Haiti İsyanı'nı başlatan koleler Haitili liderler Toussaint L'Ouverture, JeanJacques Dessalines and Henri Christophe onderliğinde bir silahlı guc haline geldiler Yerliler ordusu Fransız gucleri ile Napoleon Bonapart'ın 1803'te gonderdiği ve sarı hummadan kırılan orduyu yendi Bunların sonucunda Haiti kendi yerli ismiyle 1804'te bağımsızlığını ilan etti General Dessalines yonetimi eline aldı ve 1805'te Anayasa ilan etti Anayasaya gore herkes din ozgurluğune sahipti ve herkes (aralarında bulunan, Napoleon ordusundan kalan Polonyalılar ve Almanlar da dahil) Haitili siyaholarak tanımlandı Ancak verilen sozlere rağmen, adada yaşamaya devam eden Fransızlar Dessalines'in emirleri doğrultusunda vahşice yontemlerle olduruldu Bu katliam sırasında Jean Zombi adında gaddar bir yerli, beyaz insanlara oldurulmeden once işkenceler yaptırıyordu Zombikelimesinin kokeni buradan gelmektedir
Haiti bağımsızlığına rağmen 1826'da Panama'da yapılan bağımsız Amerika ulkeleri toplantısına dahil edilmedi ve ABD tarafından 1862'ye kadar tanınmamıştı IDunya Savaşı'nda 1915 yılından 1934'e kadar ABD Haiti'yi işgal ve kontrol altında tuttu Haiti 20yuzyıl boyunca da darbeler, katliamlar ve ic savaşlardan kurtulamadı