1919 yılı başlarında İngilizler, Turklerin Pontusculara karşı geliştirmiş oldukları direnişlerden rahatsız olmaya başlamışlardı Damat Ferit Paşa, Sadrazam olduktan sonra sorunun cozumu icin yollar aramaya başlamıştı 30 Nisan 1919'da 9 Ordu Mufettişliğine atanan Mustafa Kemal, Samsun'a, gorev bolgesindeki ic huzuru sağlamak, silah ve cephaneleri toplamak, vatandaşlara silah dağıtılmasını engellemek ve bunu yapan kuruluşları ortadan kaldırmak uzere gonderildi 16 Mayıs 1919'da Bandırma vapuru ile Samsun'a hareket eden Mustafa Kemal 19 Mayıs 1919'da Samsun'a cıktı İngilizlerin denetiminde olan Samsun'da milli mucadele hareketi icin istediklerini gercekleştiremeyeceğini anlayan Mustafa Kemal, 25 Mayısta Havza'ya gecti Samsun'a cıkışını Mustafa Kemal, Nutuk'ta şu şekilde anlatmıştır:
images19mayis1919ataturkunsamsunacikisihakkindabilgi5ad6c3b835edd
1919 yılı Mayıs'ının 19'uncu gunu Samsun'a cıktım Genel durum ve manzara : Osmanlı Devleti'nin icinde bulunduğu durum, Dunya Savaşı'nda yenilmiş, Osmanlı ordusu her tarafta zedelenmiş, Şartları ağır bir ateşkes Antlaşması imzalamış, Buyuk Harbin uzun yılları boyunca, millet yorgun ve fakir bir halde Milleti ve memleketi Dunya Savaşı'na sokanlar, kendi hayatları endişesine duşerek memleketten kacmışlar Saltanat ve hilafet makamında bulunan Vahdettin, soysuzlaşmış, şahsını ve yalnız tahtını emniyete alabileceğini hayal ettiği alcakca tedbirler araştırmakta Damat Ferit Paşa'nın başkanlığındaki hukumet aciz, haysiyetsiz, korkak, yalnız Padişahın iradesine tabi ve onunla beraber şahıslarını koruyabilecek herhangi bir duruma razı, Ordunun elinde silahları ve cephanesi alınmış ve alınmakta İtilaf Devletleri, ateşkes Antlaşmasının hukumlerine uymağa luzum gormuyorlar Birer vesileyle itilaf donanmaları ve askerleri İstanbul'da Adana vilayeti Fransızlar, Urfa, Maraş, Gaziantep İngilizler tarafından işgal edilmiş Antalya ve Konya'da İtalya askeri birlikleri, Merzifon ve Samsun'da İngiliz askerleri bulunuyor Her tarafta yabancı subay ve memurlar ve ajanlar faaliyette Nihayet başlangıc kabul ettiğimiz tarihten dort gun once 15 Mayıs 1919'da itilaf Devletleri'nin uygun gormesiyle Yunan ordusu İzmir'e cıkartılıyor Bundan başka, memleketin her tarafından Hıristiyan azınlıklar gizli, acık milli emel ve maksatlarını gercekleştirmeğe, devletin bir an evvel cokmesine, calışıyorlardı
MUSTAFA KEMAL PAŞA İLE SAMSUN'A CIKANLAR
1 Kurmay Albay Kazım Dirik Mufettişlik Kurmay Başkanı
2 Kurmay Albay Mehmet Arif Ayıcı Kurmay Başkanı Yardımcısı
3 Kurmay Binbaşı Husrev Gerede Birinci şube muduru
4 Binbaşı Kemal Doğan Mufettişlik Topcu Kumandanı
5 Dr Albay İbrahim Tali Ongoren Ordu Sıhhiye Başkanı
6 Dr Binbaşı Refik Saydam Sıhhiye Başkan Yardımcısı
7 Yuzbaşı Cevat Abbas Gurer Mufettişlik Başyaveri
8 Usteğmen Muzaffer Kılıc Mufettişlik ikinci Yaveri
9 Yuzbaşı Ali Şevket Ondersev Mufettişlik Emir Subayı
10 Usteğmen Hayati, Kurmay Başkanı Emir Subayı
11 Yuzbaşı Mumtaz Tunay
12 Yuzbaşı İsmail Hakkı
13 Yuzbaşı Mustafa Susoy Karargah komutanı
14 Usteğmen Abdullah, İaşe Subayı
15 Birinci Sınıf Katip Faik Aybars Şifre Katibi
16 Dorduncu Sınıf Katip Memduh Şifre Katibi Yardımcısı
17 3Kolordu Komutanı Kurmay Albay Refet Bele
18 Usteğmen Hikmet Gercekci Alb Rafet Bey'in yaveri
images19mayis1919ataturkunsamsunacikisihakkindabilgi5ad6c3b835edd
1919 yılı Mayıs'ının 19'uncu gunu Samsun'a cıktım Genel durum ve manzara : Osmanlı Devleti'nin icinde bulunduğu durum, Dunya Savaşı'nda yenilmiş, Osmanlı ordusu her tarafta zedelenmiş, Şartları ağır bir ateşkes Antlaşması imzalamış, Buyuk Harbin uzun yılları boyunca, millet yorgun ve fakir bir halde Milleti ve memleketi Dunya Savaşı'na sokanlar, kendi hayatları endişesine duşerek memleketten kacmışlar Saltanat ve hilafet makamında bulunan Vahdettin, soysuzlaşmış, şahsını ve yalnız tahtını emniyete alabileceğini hayal ettiği alcakca tedbirler araştırmakta Damat Ferit Paşa'nın başkanlığındaki hukumet aciz, haysiyetsiz, korkak, yalnız Padişahın iradesine tabi ve onunla beraber şahıslarını koruyabilecek herhangi bir duruma razı, Ordunun elinde silahları ve cephanesi alınmış ve alınmakta İtilaf Devletleri, ateşkes Antlaşmasının hukumlerine uymağa luzum gormuyorlar Birer vesileyle itilaf donanmaları ve askerleri İstanbul'da Adana vilayeti Fransızlar, Urfa, Maraş, Gaziantep İngilizler tarafından işgal edilmiş Antalya ve Konya'da İtalya askeri birlikleri, Merzifon ve Samsun'da İngiliz askerleri bulunuyor Her tarafta yabancı subay ve memurlar ve ajanlar faaliyette Nihayet başlangıc kabul ettiğimiz tarihten dort gun once 15 Mayıs 1919'da itilaf Devletleri'nin uygun gormesiyle Yunan ordusu İzmir'e cıkartılıyor Bundan başka, memleketin her tarafından Hıristiyan azınlıklar gizli, acık milli emel ve maksatlarını gercekleştirmeğe, devletin bir an evvel cokmesine, calışıyorlardı
MUSTAFA KEMAL PAŞA İLE SAMSUN'A CIKANLAR
1 Kurmay Albay Kazım Dirik Mufettişlik Kurmay Başkanı
2 Kurmay Albay Mehmet Arif Ayıcı Kurmay Başkanı Yardımcısı
3 Kurmay Binbaşı Husrev Gerede Birinci şube muduru
4 Binbaşı Kemal Doğan Mufettişlik Topcu Kumandanı
5 Dr Albay İbrahim Tali Ongoren Ordu Sıhhiye Başkanı
6 Dr Binbaşı Refik Saydam Sıhhiye Başkan Yardımcısı
7 Yuzbaşı Cevat Abbas Gurer Mufettişlik Başyaveri
8 Usteğmen Muzaffer Kılıc Mufettişlik ikinci Yaveri
9 Yuzbaşı Ali Şevket Ondersev Mufettişlik Emir Subayı
10 Usteğmen Hayati, Kurmay Başkanı Emir Subayı
11 Yuzbaşı Mumtaz Tunay
12 Yuzbaşı İsmail Hakkı
13 Yuzbaşı Mustafa Susoy Karargah komutanı
14 Usteğmen Abdullah, İaşe Subayı
15 Birinci Sınıf Katip Faik Aybars Şifre Katibi
16 Dorduncu Sınıf Katip Memduh Şifre Katibi Yardımcısı
17 3Kolordu Komutanı Kurmay Albay Refet Bele
18 Usteğmen Hikmet Gercekci Alb Rafet Bey'in yaveri