Anayasanın Ozellikleri
Anayasanın genel ozellikleri
Anayasanın ozellikleri nelerdir
Devletin bicimini belirten, kişilerin hak ve ozgurluklerini belirleyen temel yasa Anayasalar genellikle ikiye ayrılır: Yazılı anayasalar; geleneksel anayasalar Yazılı anayasalar, adlarından da anlaşılacağı gibi, ceşitli bolum ve maddelerden oluşan metinlerdir En iyi orneği İngiltere’de gorulen geleneksel anayasalarsa, yazılı bir metin bulunmadığından kesinlikten, acıklıktan uzaktır Yazılı anayasalar da, tarihsel ve siyasal kokenlerine gore ikiye ayrılır: Egemenliği bir hukumdara bırakan monarşik anayasalar; egemenliği ulus ya da halka bırakan demokratik anayasalar
Anayasanın birinci ilkesi, guclerin ayrılığı ilkesidir XVII Yuzyılın sonunda Locke’un ortaya attığı, XVIII Yuzyılda Montesquieu’nun yeniden ele aldığı bu ilke, gucler arasındaki dengenin ancak birbirlerinden ayrı tutuldukları zaman elde edilebileceği duşuncesine dayanır 1787′de oluşturulan ABD Anayasası, soz konusu ilkeyi uygulayan ilk yazılı anayasa olmuş, onu 1791′de yururluğe Fransız Anayasası izlemiştir
Turk Anayasaları
Turkiye’de bireyin temel hak ve ozgurluklerini belirleme konusunda ceşitli cabalara girişilmiş, 1808′de senedi İttifak, 1839′da Tanzimat Fermanı ( Gulhane Hattı Humayunu ) uygulamaya konmuştur Ama, bu yasalar devletin kuruluş ve işleyişine ilişkin maddeler icermediklerinden, bir anayasa olmaktan cok, bir hak bildirisi niteliğindedirler
1876 Kanuni Esasisi: İlk Turk Anayasası 23 Aralık 1876′da ilan edilen ve 119 maddeden oluşan Kanunu Esasi’dir Ama gercekte, Kanuni Esasi gerek bicim, gerek icerik acısından cağdaş bir anayasa niteliği taşımaz Bir kurucu Meclis tarafından değil, padişahın atadığı bir heyet tarafından hazırlanan bu anayasada, padişahın bazı yetkileri sınırlandırılmakla birlikte, gercekte butun yetkiler gene onda bırakılmıştır Ayrıca kişilerin guvenceye alınmış hakları da yoktur Monarşik bir anayasa olan 1876 Kanuni Esasisi, Truk siyasal tarihi acısından, mutlak bir monarşi doneminden meşruti monarşi donemine gecişi dile getiren bir belge olarak nitelendirilmektedir
1921 Teşkilatı Esasiye Kanunu: Turk toplumundaki ikinci anayasa, 1921 Teşkilat’ı Esasiye Kanunu’dur Meclis ustunluğu anlayışına dayanan bu anayasaya gore, egemenlik ulusundur Ayrıca yasama ve yurutme yetkisi de Milet Meclisi’ndedir 1921 Teşkilatı Esasiye Kanunu imparatorluktan Cumhuriyet’e geciş doneminin anayasasıdır Ama cumhurbaşkanlığı ve Bakanlar Kurulu gibi kurumlara yer verilmemiştir
1924 Teşkilatı Esasiye Kanunu: Cumhuriyet’in ilanından sonraki donemin ilk anayasası 20 Nisan 1924′te kabul edilen Teşkilatı Esasiye Kanunu’dur 105 maddeden oluşan 1924 Anayasası, 1921 Anayasası’nın ilkeleriyle parlamenter sistemin kurallarını birleştirmeyi amaclıyordu Bu anayasaya gore, “Egemenlik kayıtsız şartsız milletindi ve bu egemenliğin kullanılması hakkı yalnızca TBMM’ye ait olacaktı Başka bir deyişle, Turk ulusunu yalnızca Buyuk Millet Meclisi temsil edeceği goruşu benimseniyordu
Gecici Anayasa Duzeni: 1924 Anayasası 27 Mayıs 1960′a kadar yururlukte kaldı 12 Haziran 1960′ta cıkarılan gecici anayasayla, bazı maddeleri kaldırılırken, bazıları da değiştirildi
1961 Anayasası: 1961 Anayasası’nda bir Başlangıc bolumu ile 168 madde vardır Başlangıc bolumu anayasanın temel ilkelerini icerir 1961 Anayasası’na gore, Turkiye Devleti bir Cumhuriyettir Turkiye Cumhuriyeti de milli, demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devletidir Yasama yetkisi, TBMM’dedir ve devredilemez Yurutme gorevi, yasalar cercevesinde, Cumhurbaşkanı ve Bakanlar Kurulu’na verilmiştir Yargı yetkisini, Turk Milleti adına, bağımsız mahkemeler kullanır
1982 Anayasası: 12 Eylul 1980′den sonra yeni bir anayasanın hazırlık calışmalarına girişildi Kurucu Meclis tarafından hazırlanan yeni anayasa 7 Kasım 1982′de halk oyuna sunularak kabul edildi ve 9 Kasım 1982′de Resmi Gazete’de yayımlanarak yururluğe girdi
1982 Anayasası’nın birinci bolumunde Genel Esaslar başlığı altında, yurutme ve yargı yetkisi gibi konular duzenlendi İkinci bolumde, temel hak ve odevler, bunların sınırları, kişinin hakları ve odevleri, duşunce ozgurluğu, basın ozgurluğu, mulkiyet hakkı, toplumsal ve iktisadi haklar, calışma yaşamıyla ilgili hukumler, siyasal haklar ve odevler belirlendi Ucuncu, bolumde Cumhuriyetin Temel Organları başlığı altında, yasama, yurutme ve yargı organları ayrıntılı olarak duzenlendi 1982 Anayasası’na gore yasama yetkisi TBMM’nindir TBMM genel oyla secilen dort yuz elli milletvekilinden oluşur Yurutme organı Cumhurbaşkanı ve Bakanlar Kurulu’dur Cumhurbaşkanının yetkileri bu anayasayla geniş olcude artırılmıştır Yargı yetkisi bağımsız mahkemelere aittir Hicbir organ, makam, merci ve kişi, mahkemelere ve hakimlere emir ve talimat veremez
1982 Anayasası, anayasa Mahkemesi’nin varlığını kabul etmiştir Bu mahkeme, yasaların, yasa niteliğindeki kararnamelerin ve TBMM ictuzuğunun Anayasaya uygunluğunu denetleyecektir
Anayasanın genel ozellikleri
Anayasanın ozellikleri nelerdir
Devletin bicimini belirten, kişilerin hak ve ozgurluklerini belirleyen temel yasa Anayasalar genellikle ikiye ayrılır: Yazılı anayasalar; geleneksel anayasalar Yazılı anayasalar, adlarından da anlaşılacağı gibi, ceşitli bolum ve maddelerden oluşan metinlerdir En iyi orneği İngiltere’de gorulen geleneksel anayasalarsa, yazılı bir metin bulunmadığından kesinlikten, acıklıktan uzaktır Yazılı anayasalar da, tarihsel ve siyasal kokenlerine gore ikiye ayrılır: Egemenliği bir hukumdara bırakan monarşik anayasalar; egemenliği ulus ya da halka bırakan demokratik anayasalar
Anayasanın birinci ilkesi, guclerin ayrılığı ilkesidir XVII Yuzyılın sonunda Locke’un ortaya attığı, XVIII Yuzyılda Montesquieu’nun yeniden ele aldığı bu ilke, gucler arasındaki dengenin ancak birbirlerinden ayrı tutuldukları zaman elde edilebileceği duşuncesine dayanır 1787′de oluşturulan ABD Anayasası, soz konusu ilkeyi uygulayan ilk yazılı anayasa olmuş, onu 1791′de yururluğe Fransız Anayasası izlemiştir
Turk Anayasaları
Turkiye’de bireyin temel hak ve ozgurluklerini belirleme konusunda ceşitli cabalara girişilmiş, 1808′de senedi İttifak, 1839′da Tanzimat Fermanı ( Gulhane Hattı Humayunu ) uygulamaya konmuştur Ama, bu yasalar devletin kuruluş ve işleyişine ilişkin maddeler icermediklerinden, bir anayasa olmaktan cok, bir hak bildirisi niteliğindedirler
1876 Kanuni Esasisi: İlk Turk Anayasası 23 Aralık 1876′da ilan edilen ve 119 maddeden oluşan Kanunu Esasi’dir Ama gercekte, Kanuni Esasi gerek bicim, gerek icerik acısından cağdaş bir anayasa niteliği taşımaz Bir kurucu Meclis tarafından değil, padişahın atadığı bir heyet tarafından hazırlanan bu anayasada, padişahın bazı yetkileri sınırlandırılmakla birlikte, gercekte butun yetkiler gene onda bırakılmıştır Ayrıca kişilerin guvenceye alınmış hakları da yoktur Monarşik bir anayasa olan 1876 Kanuni Esasisi, Truk siyasal tarihi acısından, mutlak bir monarşi doneminden meşruti monarşi donemine gecişi dile getiren bir belge olarak nitelendirilmektedir
1921 Teşkilatı Esasiye Kanunu: Turk toplumundaki ikinci anayasa, 1921 Teşkilat’ı Esasiye Kanunu’dur Meclis ustunluğu anlayışına dayanan bu anayasaya gore, egemenlik ulusundur Ayrıca yasama ve yurutme yetkisi de Milet Meclisi’ndedir 1921 Teşkilatı Esasiye Kanunu imparatorluktan Cumhuriyet’e geciş doneminin anayasasıdır Ama cumhurbaşkanlığı ve Bakanlar Kurulu gibi kurumlara yer verilmemiştir
1924 Teşkilatı Esasiye Kanunu: Cumhuriyet’in ilanından sonraki donemin ilk anayasası 20 Nisan 1924′te kabul edilen Teşkilatı Esasiye Kanunu’dur 105 maddeden oluşan 1924 Anayasası, 1921 Anayasası’nın ilkeleriyle parlamenter sistemin kurallarını birleştirmeyi amaclıyordu Bu anayasaya gore, “Egemenlik kayıtsız şartsız milletindi ve bu egemenliğin kullanılması hakkı yalnızca TBMM’ye ait olacaktı Başka bir deyişle, Turk ulusunu yalnızca Buyuk Millet Meclisi temsil edeceği goruşu benimseniyordu
Gecici Anayasa Duzeni: 1924 Anayasası 27 Mayıs 1960′a kadar yururlukte kaldı 12 Haziran 1960′ta cıkarılan gecici anayasayla, bazı maddeleri kaldırılırken, bazıları da değiştirildi
1961 Anayasası: 1961 Anayasası’nda bir Başlangıc bolumu ile 168 madde vardır Başlangıc bolumu anayasanın temel ilkelerini icerir 1961 Anayasası’na gore, Turkiye Devleti bir Cumhuriyettir Turkiye Cumhuriyeti de milli, demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devletidir Yasama yetkisi, TBMM’dedir ve devredilemez Yurutme gorevi, yasalar cercevesinde, Cumhurbaşkanı ve Bakanlar Kurulu’na verilmiştir Yargı yetkisini, Turk Milleti adına, bağımsız mahkemeler kullanır
1982 Anayasası: 12 Eylul 1980′den sonra yeni bir anayasanın hazırlık calışmalarına girişildi Kurucu Meclis tarafından hazırlanan yeni anayasa 7 Kasım 1982′de halk oyuna sunularak kabul edildi ve 9 Kasım 1982′de Resmi Gazete’de yayımlanarak yururluğe girdi
1982 Anayasası’nın birinci bolumunde Genel Esaslar başlığı altında, yurutme ve yargı yetkisi gibi konular duzenlendi İkinci bolumde, temel hak ve odevler, bunların sınırları, kişinin hakları ve odevleri, duşunce ozgurluğu, basın ozgurluğu, mulkiyet hakkı, toplumsal ve iktisadi haklar, calışma yaşamıyla ilgili hukumler, siyasal haklar ve odevler belirlendi Ucuncu, bolumde Cumhuriyetin Temel Organları başlığı altında, yasama, yurutme ve yargı organları ayrıntılı olarak duzenlendi 1982 Anayasası’na gore yasama yetkisi TBMM’nindir TBMM genel oyla secilen dort yuz elli milletvekilinden oluşur Yurutme organı Cumhurbaşkanı ve Bakanlar Kurulu’dur Cumhurbaşkanının yetkileri bu anayasayla geniş olcude artırılmıştır Yargı yetkisi bağımsız mahkemelere aittir Hicbir organ, makam, merci ve kişi, mahkemelere ve hakimlere emir ve talimat veremez
1982 Anayasası, anayasa Mahkemesi’nin varlığını kabul etmiştir Bu mahkeme, yasaların, yasa niteliğindeki kararnamelerin ve TBMM ictuzuğunun Anayasaya uygunluğunu denetleyecektir