Biz farkında olmasak da, yıldızlar ortasındaki boşluk aslında büsbütün boş değil. Bu karanlık uzay boşluklarında, hafif ve çok da hafif olmayan gaz ve toz bulutları bulunuyor; 700 ışık yılı uzaklıkta bulunan muazzam bir boşluk hariç.
Astronomlar, Perseus ve Taurus grup yıldızları ortasında 500 ışık yılından daha büyük çapı olan devasa bir boşluk keşfettiler.
Büyük bir süpernova sonucu oluşmuş olabilir
Per-Tau Shell olarak isimlendirilen bu epey büyük boşluğun, milyonlarca yıl evvel gerçekleşmiş olan en az bir büyük süpernova patlaması sonucunda meydana geldiği ve Perseus ve Taurus kadro yıldızlarındaki yıldızların oluşumunu da tetiklemiş olabileceği düşünülüyor.
Harvard-Smithsonian Astrofizik Merkezi’nde (CfA) teorik astrofizikçi olarak vazife yapan Shmuel Bialy, bahisle alakalı olarak "Bu dev balonun yüzeyinde yüzlerce yıldız oluşuyor yahut çoktan oluşmuş" diyor ve “İki teorimiz var- ya bu balonun tam merkezinde bir süpernova patladı ve gazı dışarıya iterek bizim bugün ‘Perseus-Taurus Üstün Kabuğu’ olarak isimlendirdiğimiz şeyi oluşturdu ya da milyonlarca yıldır meydana gelen bir dizi süpernova vakitle bunu yarattı. “ diye de ekliyor.
Uzayda rastgele bir şeyin haritasını çıkarmak epey zahmetli güç bir iştir. İki boyuttayken hayli kolay sayılabilecek bu süreç; işin içine üçüncü boyut olan derinliğin girmesiyle oldukça ayrıntılı bir çalışma gerektiren bir işe dönüşür. Bunu yapmanın birkaç yolu olsa da, kısıtlı bilgi ve imkansızlar göz önüne alındığında yapması epeyce dertli bir iştir.
Perseus ve Taurus moleküler bulutlarını incelemek için araştırmacılar, 2013'ten beri Samanyolu galaksisini mümkün olan en detaylı ve en yüksek hassasiyetle üç boyutlu haritalamak için çalışan Avrupa Uzay Ajansı'nın uydu gözlemevi Gaia'dan gelen bilgileri kullandılar ki bu, ana galaksimizin yapısını ve münasebetiyle tarihini anlamamıza yardımcı olan en güçlü araçlardan biridir.
Bu bilgiler, bilim insanlarının etkileşimli 3 boyutlu görseller oluşturmasına imkan tanıyan, yapıştırıcı ismi verilen görsel yazılımı kullanılarak tahlil edildi ve bu tahlilden elde edilen bilgilerle de astronomlar, bu ve öbür moleküler bulutlardaki gazın 3 boyutlu haritalarını çıkardı.
Süpernova, yıldız oluşumunu tetiklemiş olabilir
Harvard-Smithsonian CfA'da bir diğer astronom olan Catherine Zucker, gelişmelerle ilgili olarak "Bu bulutları yıllardır görebiliyoruz; lakin gerçek biçimlerini, derinliklerini yahut kalınlıklarını hiç bilmiyorduk. Bulutların ne kadar uzakta olduğundan da emin değildik" diyor ve “Artık yalnızca yüzde 1 belirsizlikle nerede bulunduklarını biliyoruz, bu da ortalarındaki boşluğu ayırt etmemize imkan sağlıyor. “ diye de ekliyor.
Bialy’nin takımının yaptığı tahlile nazaran neredeyse global bir formu olan bu boşluk; çok büyük ihtimalle yıldızlararası uzayda her tarafa şok dalgaları yayan hayli güçlü bir süpernova patlamasın sonucu oluştu. Oluşan bu şok dalgası da genişledikçe etraftaki cisimleri itip sıkıştırdı ve en sonunda da global bir kabuk meydana geldi.
Araştırmacılara gör bu teori ayrıyeten moleküler bulutlardaki yıldız oluşumunun nasıl tetiklenmiş olabileceğini de ortaya koyacak cinsten.
Zucker, “Gazın yıldızları oluşturmak için kendisini nasıl yine düzenlediğine dair birçok farklı teori var, “ dedi ve devam etti: "Astronomlar bu teorik fikirleri geçmişte simülasyonları kullanarak test ettiler, lakin bu, teori ile müşahedesi karşılaştırmak ve hangi teorilerin en âlâ sonucu verdiğini kıymetlendirmek için gerçek -simüle edilmemiş- 3D imajları birinci sefer kullanışımız. “
Boşluğu oluşturan süpernova, Perseus ve Taurus grup yıldızlarını da oluşturmuş olabilir
Yıldız oluşumunun, moleküler buluttaki daha ağır bölgenin kendi yerçekimi altında çöküp dönmesiyle meydana geldiği düşünülmekte. Bir süpernovadan gelen şok dalgasının bu bölgenin etrafındaki boşluğa yayılmasıyla yıldızlararası ortamdaki gaz süpürülüp ağır bölgelere sahip moleküler bulutlar oluşturabilir ve akabinde da yıldızlar oluşmaya başlar.
Takım, Per-Tau Shell’in bu halde oluşmuş olduğuna inanıyor. Tekrar yapılandırma gösteriyor ki bundan 6 ila 22 milyon yıl evvel gerçekleşen birden fazla süpernova, yıldızlararası ortamda bir boşluk yarattı ve Perseus ile Taurus moleküler bulutlarının da oluşmasına neden oldu.
Hususa dair Bialy, “Bu, bir yıldız öldüğünde onun süpernovasının nihayetinde yeni yıldızların doğuşuna yol açabilecek bir olaylar zinciri yarattığını gösteriyor.“ sözlerini kullandı.