Atasozleri Cıkış Kaynakları
Deyimlerin Cıkış Kaynakları Nelerdir
Anlatımı guzelleştirmek, savunulan fikir ve duşunceyi daha etkili kılmak uzere her dilde kalıplaşmış bazı sozler bulunur Atasozleri, dua ve temenni cumlecikleri, ilencler, bilmece ve tekerlemeler bu tur kalıplaşmış sozler arasında dilin bunyesinde en sık rastlanılanlar ise deyimlerdir
İnsanoğlu Kuş Misali
Hazır Uskudara gecmişken ordan devam edelim Zamanında Uskudarda bir Miskinler Tekkesi bulunurmuş Adından da anlaşılacağı uzere buraya yurdun en tembel, en miskin insanları takılırmış İşte burada iki miskin kendilerine iki sandalye bulup oturuyorlarmış Gel zaman git zaman havalar gittikce soğumaya başlamış Tekkeninde penceresi acık ama kimsenin ayağa kalkıp pencereyi kapatmaya mecali yok
Birinci miskin: Yahu havalar iyice soğudu, şu pencereyi kapatmak lazım
İkinci miskin: Doğru soyluyorsun mirim, kapatmak lazım
Aradan saatler gecer, haftalar gecer, hatta ay gecer, yine aynı diyalog aralarında surer gider Sonunda birinci miskin daha fazla dayanamaz butun gucunu toplayıp karşı pencereye ulaşır, camı kapatır ve hemen oracıktaki bir iskemleye kendini bırakır Sonra oteki miskin arkadaşına şunları derYa mirim gordun mu, insanoğlu kuş misali Dun neredeydim, bugun neredeyim
Hakkında Hayırlısı Boyleymiş
Bu deyim daha cok değer verilmeyen birinin başına gelen felaketi birazda alay ederek hafife almak icin kullanılıyor Hikaye şoyle;
Bir zamanlar Uc kişilik bir hırsız gurubu varmış Bunlar her gittiği yeri soyup soğana cevirmekte yurt capında ustalaşmış, namı almış yurumuş kişilermiş Aralarından biri şefmiş Şef oldukca sert mizaclı, acımasız biriymiş Bir gece konağın birini soyuyorlarmış, catıdan salona ic sallandırmışlar, biri topladığı eşyaları iple tırmanarak catıdaki şefe veriyor, şef; bunları dışarıda gozculuk yapan diğer hırsıza ulaştırıyormuş İcerdeki hırsız salonda som altından bir şamdan gormuş, iple catıya cıkarken,
şefim bu şamdan benim ona gore demiş Şef bu lafa bir hayli sinirlenip ipi kesmiş, adam kafa ustu yere cakılıp olmuş Konaktan yurutebildikleri ile birlikte oteki hırsızla hızla uzaklaşırlarken adam olen arkadaşı ile ilgili butun cesaretini toplayıp; Zuhtu de iyi adamdı be şefim Şef sert bir bakış fırlattıktan sonra gur sesiyle bağırmış: Sus ulan! Hakkında hayırlısı boyleymiş
Murekkep Yalamak
Uzun yıllar oğrenim gormuş, ilim oğrenmiş kişiler hakkında murekkep yalamış
denir Bu deyim bir matbaadan evvelki zamanların elyazması kitapları ve hattatları yahut zanaatkarlarından yadigardır
Elyazması kitapların sayfaları hazırlanırken puruzleri kaybolsun ve kalemin kayganlığı sağlansın diye parşomenlerin uzeri aher denilen bir tur sıvı ile cilalanır ardından da muhrelenir imiş Aher, yumurta akı ve nişasta ile hazırlanan muhallebi kıvamında bir hamule olup kağıt uzerinde bir tabaka oluşturur Kitap kurtlarının pek sevdiği aher, aslında suyu gorunce hemen erir Aherin bu ozelliğinden dolayı eski zamanların hattatları yahut kopya usulu kitap coğaltan zanaatkarları, bir hata yaptıkları zaman onu silmek icin (murekkep silgisi henuz icat edilmemiştir) serce parmaklarının ucunu ağızlarında ıslatıp hatalı harf veya kelimelerin uzerine surerler, boylece zemindeki aher dağılır ve aherle birlikte hatada kendiliğinden kaybolur gidermiş Bazen butun bir cumlenin silinmesi gerektiğinde aynı işlemi tekrarlamak gerekir, hattatın serce parmağına gelen murekkep ister istemez diline gecer, boylece hattat murekkebi yalamış olurmuş
Deyimlerin Cıkış Kaynakları Nelerdir
Anlatımı guzelleştirmek, savunulan fikir ve duşunceyi daha etkili kılmak uzere her dilde kalıplaşmış bazı sozler bulunur Atasozleri, dua ve temenni cumlecikleri, ilencler, bilmece ve tekerlemeler bu tur kalıplaşmış sozler arasında dilin bunyesinde en sık rastlanılanlar ise deyimlerdir
İnsanoğlu Kuş Misali
Hazır Uskudara gecmişken ordan devam edelim Zamanında Uskudarda bir Miskinler Tekkesi bulunurmuş Adından da anlaşılacağı uzere buraya yurdun en tembel, en miskin insanları takılırmış İşte burada iki miskin kendilerine iki sandalye bulup oturuyorlarmış Gel zaman git zaman havalar gittikce soğumaya başlamış Tekkeninde penceresi acık ama kimsenin ayağa kalkıp pencereyi kapatmaya mecali yok
Birinci miskin: Yahu havalar iyice soğudu, şu pencereyi kapatmak lazım
İkinci miskin: Doğru soyluyorsun mirim, kapatmak lazım
Aradan saatler gecer, haftalar gecer, hatta ay gecer, yine aynı diyalog aralarında surer gider Sonunda birinci miskin daha fazla dayanamaz butun gucunu toplayıp karşı pencereye ulaşır, camı kapatır ve hemen oracıktaki bir iskemleye kendini bırakır Sonra oteki miskin arkadaşına şunları derYa mirim gordun mu, insanoğlu kuş misali Dun neredeydim, bugun neredeyim
Hakkında Hayırlısı Boyleymiş
Bu deyim daha cok değer verilmeyen birinin başına gelen felaketi birazda alay ederek hafife almak icin kullanılıyor Hikaye şoyle;
Bir zamanlar Uc kişilik bir hırsız gurubu varmış Bunlar her gittiği yeri soyup soğana cevirmekte yurt capında ustalaşmış, namı almış yurumuş kişilermiş Aralarından biri şefmiş Şef oldukca sert mizaclı, acımasız biriymiş Bir gece konağın birini soyuyorlarmış, catıdan salona ic sallandırmışlar, biri topladığı eşyaları iple tırmanarak catıdaki şefe veriyor, şef; bunları dışarıda gozculuk yapan diğer hırsıza ulaştırıyormuş İcerdeki hırsız salonda som altından bir şamdan gormuş, iple catıya cıkarken,
şefim bu şamdan benim ona gore demiş Şef bu lafa bir hayli sinirlenip ipi kesmiş, adam kafa ustu yere cakılıp olmuş Konaktan yurutebildikleri ile birlikte oteki hırsızla hızla uzaklaşırlarken adam olen arkadaşı ile ilgili butun cesaretini toplayıp; Zuhtu de iyi adamdı be şefim Şef sert bir bakış fırlattıktan sonra gur sesiyle bağırmış: Sus ulan! Hakkında hayırlısı boyleymiş
Murekkep Yalamak
Uzun yıllar oğrenim gormuş, ilim oğrenmiş kişiler hakkında murekkep yalamış
denir Bu deyim bir matbaadan evvelki zamanların elyazması kitapları ve hattatları yahut zanaatkarlarından yadigardır
Elyazması kitapların sayfaları hazırlanırken puruzleri kaybolsun ve kalemin kayganlığı sağlansın diye parşomenlerin uzeri aher denilen bir tur sıvı ile cilalanır ardından da muhrelenir imiş Aher, yumurta akı ve nişasta ile hazırlanan muhallebi kıvamında bir hamule olup kağıt uzerinde bir tabaka oluşturur Kitap kurtlarının pek sevdiği aher, aslında suyu gorunce hemen erir Aherin bu ozelliğinden dolayı eski zamanların hattatları yahut kopya usulu kitap coğaltan zanaatkarları, bir hata yaptıkları zaman onu silmek icin (murekkep silgisi henuz icat edilmemiştir) serce parmaklarının ucunu ağızlarında ıslatıp hatalı harf veya kelimelerin uzerine surerler, boylece zemindeki aher dağılır ve aherle birlikte hatada kendiliğinden kaybolur gidermiş Bazen butun bir cumlenin silinmesi gerektiğinde aynı işlemi tekrarlamak gerekir, hattatın serce parmağına gelen murekkep ister istemez diline gecer, boylece hattat murekkebi yalamış olurmuş