DAĞCILIK
Alpler uzerindeki dağcılar
Dağcılık, dağlarda yuruyuş ve kamp kurmanın yanı sıra tırmanma sporunu da kapsayan bir doğa sporudur
1819 yuzyılda Avrupalı (İngiliz ve Fransızlar başta olmak uzere) zenginlerin boş zamanlarını değerlendirme ve hayatlarının rutinlerini yeni maceralarla susleme arayışı neticisinde bir spor sayılmaya başlanan dağcılık, 20yuzyılın başında diğer ulusların da ilgisini cekmeyi başarmıştır Uluslararası bir spor haline gelmesi ise, 1931 yılında, merkezi Cenevre'de olan Uluslararası Dağcılar Birliği (UIAA)'nin kurulmasıyla mumkun olmuştur İzleyen yıllarda, belirli teknik ve emniyet yontemlerinin geliştirilmesine paralel olarak kendine ozgu disiplini ve ilkeleri olan bir spor haline donuşen dağcılık, bircok doğa sporunun da onunu acmıştır
Gunumuzde en cok rağbet goren doğa sporlarından biri olsa da, bu spora eklenebilecek yeniliklerin azalması, yeni neslin yeni doğa sporlarına daha fazla ilgi duyması ya da bu tur sporlara yonelmesi nedeniyle, 20 yuzyılın başındaki popularitesini kaybetmeye başlamıştır
Turkiye'deyse dağcılık, universite klupleri ve Turkiye Dağcılık Federasyonu (TDF) bunyesinde canlılığını korumaktadır
Dağcılık Stilleri
Alpin Stil
Dağcılar kayalar ve buzlar uzerinde
Hafifliğin ve hızın on plana cıktığı ve aynı zamanda teknik tırmanış iceren dağcılık sporunun esas ruhunu temsil eden tırmanış sitilidir Ana ve ara kamp yoktur Hızlı ve hafif olmak icin tek kamp noktasından hareket edilir 'Temiz tırmanış' diye tabir edilen ve tırmanış sonrası rotayı değiştirmeyen 'doğal' yontemler kullanılır
Yapay yontemlerden tamamen uzak olan bu tırmanış stilinde tırmanıcılar butun zorluklar ve risklerle kendi başlarına başa cıkarlar Temelindeki bu yontemlerden dolayı 'macera ruhu' ile beslenir
Trekking ve hiking
Turkcede Dağ veya doğa yuruyuşu olarak kullanılmasına karşılık dağ ve doğa yuruyuşunun tam karşılığı HIKING dir Gunu birlik olarak yapılır ve kamplı konaklama icermez Eğer bu aktivite kamplı olacaksa adı Trekking olur
Ekspedisyon
Uzun zaman gerektiren ve tırmanılan yukseklik bakımından vucudun klimaya uyum sağlayabilmesine olanak sağlamak amacı ile bol miktarda iniş cıkış iceren Yuksek İrtifa Tırmanışı'nın ingilizce adıdır Tırmanıcılar zirveye cıkana kadar kendi kamp yuklerini bir ust kampa taşırlarken birden fazla gitgel yaptıkları faaliyettir
Ferrata
Kayaya sabitlenmiş metal merenleri kullanarak tırmanma stilidirDağcılıkta en kolay stillerden birisidir
Sportif tırmanış (Sport climbing)
Genellikle kaya uzerinde ya da yapay duvarlarda kullanılan tırmanma stilidir Kendi icinde dort ana kısma ayrılır
Kaya Tırmanışı
Onceleri dağcılığın bir kolu olarak tanınan kaya tırmanışı, uzun suredir ruştunu ispatlamış, bağımsız bir spor dalı Bu spora, doğayla baş başa, fit ve sağlıklı kalmak, biraz da adrenalini damarlarında hissetmek icin başlayanlara gore, tırmanmanın kısa sure sonra bir tutku halini alır
Doğayla ic ice olmaktan, trekking gibi sporlardan hoşlanıyorsanız kendinizi biraz zorlamak icin kaya tırmanışı iyi bir secenek olabilir Her ne kadar ekstrem bir spor olarak kabul edilse de gozunuz korkmasın Kaya tırmanışı, heyecan duygusunun veriyor, stratejik karar verme yeteneğinizi geliştiriyor Denge, estetik, esneklik ve gucu bir araya getiren bu sporda doğaya rağmen değil, ona uyum sağlayarak ilerleniyor Fiziksel guc ve zekayı aynı anda kullanmak gerekiyor Bir nevi insan kendi kendine meydan okuyor! Kaya tırmanışında, kol ve bacak kasları başta olmak uzere, vucudun hemen hemen butun kasları calışıyor Kayaya yaklaşılan pozisyonlar ise karın kaslarına fayda sağlıyor Doğa ile ic ice olmak ve temiz hava, tabii ki beden ve ruh sağlığımızı olumlu yonde etkiliyor Kaya tırmanışı, sportif tırmanış(spor tırmanış) ve geleneksel tırmanış olarak ikiye ayrılıyor Yeni başlayanlara sportif tırmanış tavsiye edilir
Yıllardır kaya tırmanışı yapan, Wolftrack Doğa Sporları Merkezi eğitmeni Reşat Nuri Ulger, bu sporun kişinin ozguvenini geliştirmede faydası olduğunu soyluyor Bir başka kaya tırmanıcısı Tuğba Belkayalı ise, kendini daha ozgur hissettiği ve stres attığı icin bu sporu yaptığını anlatıyor Belkayalı'ya gore icinde az da olsa tehlikeyi barındırması bu sporu onun icin daha zevkli hale getiriyor
Geleneksel tırmanış daha onceden konulmus boltlar olmadan sadece yaninizdaki malzemeleri kullanarak tırmanma şeklidir
Sportif tırmanış onceden yerleştirilmiş boltları takip ederek, ustune ekspres yerleştirerek rota uzerinden tırmanma şeklidir Geleneksel tırmanışa gore daha kolay ve daha guvenlidir
Tanımlar
Bouldering: Ozelikle kaya tırmanışına yeni başlayanlar icin cok faydalı bir antrenman Teknik, kuvvet ve dayanıklılık gibi becerilerin geliştirilmesine katkı sağlıyor Kaya tırmanışı ayakkabısı ve toz torbası kullanılıyor Yerden fazla yukselmeden(en fazla 23 metre), genel olarak yatay hareket ederek, teknik geliştrmeye yarar Yukselme amaclı olmadığından genelde guvenlik alınmaz Tecrubeli tırmanıcılar da antrenman icin bouldering yaparlar
Lider tırmanış: Geleneksel ya da spor tırmanışta dağcının once ya da onden cıkmasıdır Lider tırmanan artcıya gore daha riskli tırmanmaktadır icin de once lider tırmanılıp ip atılır Lider tırmanıcı ara emniyet noktalarına (orneğin spor tırmanışta boltlara)ekpres takıp burdan ip gecirir Aralari 2 ila 5 metre olan bir ara emniyet noktasından oburune kadar duşme riski vardir Ancak duşerse bir onceki ara emniyet noktasına kadar duşer
Toprope tırmanış Liderin actığı ve indiği rotadan diğer tırmanıcıların liderin indiği iple yukarı tırmanmasıdır Yeni oğrenim goren tırmanıcı adaylarının genel olarak tırmanma bicimidir
Ustten Emniyetli (Toprope) tırmanış: İpi atılmış bir rota uzerinden spor tırmanış yapılmasıdır Tırmanış ipi, rotanın tepesindeki istasyondan gecerek tırmanışcıya gider İpin diğer ucu da emniyet alan kişide bulunurTırmanışcı tırmandıkca, ipte oluşan boşluğu emniyetci alıyor İpli tırmanışlar icinde en guvenlisidir Toprope Toprope tırmanışta duşulurse ancak ipin esnemesi kadar aşağı inilir Ancak toprope tırmanış icin once birisinin lider tırmanış yapıp rotayı acmasıgerekmektedir
Serbest stil
En cok kullanılan tırmanış turu Free climbing denilen bu tırmanışta, yukselmek icin yapay tekniklere kesinlikle başvurulmuyor İp ise tırmanan kişiyi, duşuş ihtimaline karşı, tehlikeden korumak icin kullanılıyor
Freesolo
Hicbir emniyet aleti kullanılmadan, kaya tırmanış ayakkabısı ve toz torbasıyla yapılmaktadır Freesolo fazlasıyla deneyim gerektirir Dunya genelinde Bu turde tırmanıcı sayısı oldukca azdır Bu stilde tırmanmak icin fiziksel olduğu kadar psikolojik olarak da hazır olmak gerekiyor Cunku, yapılan hata coğunlukla olumle sonuclana bilmektedir
Yapay tırmanış
Yukselmek icin ceşitli aletlerden faydalanılarak yapılan tırmanış turu Yapay tırmanışta, sikke, jumar, hook, ip, meren gibi aletler kullanılıyor Cıkışta, lider tırmanıcının orneğin sikkeye (tutunmak icin kayaya cakılan civi) basması durumuna yapay cıkış adı veriliyor
Nasıl eğitim alınıyor ?
Kaya tırmanışı eğitimi veren bircok doğa sporu merkezi var Eğitimin ilk aşaması teorik dersler; Oncelikle, tırmanış teknikleri, stilleri, tırmanış ve iniş istasyonlarının kurulması, top rope (tırmanış ipi) ve malzemeler hakkında ayrıntılı teorik eğitim alınıyor
Bir sonraki aşamada uygulamaya geciliyor Malzeme takıp cıkartmak, yerden birkac metre yukselerek yapılan egzersizlerle ip inişi ve top rope tırmanış uygulaması yapılıyor
En son aşamada lider tırmanışın (eğitim alındıktan sonraki uzmanlaşılan tırmanış) temel bilgileri alınıyor ve tecrubeli bir kaya tırmanışcısıyla beraber uzun rotalarda tırmanışlara başlanıyor
Uzun duvar tırmanışı
Kaya tırmanma tekniklerini ve emniyet malzemelerini kullanarak bir ip boyundan daha yuksek olan kaya uzerinde yapılan tırmanış şeklidir
Yapay duvar tırmanışı
Coğunlukla kapalı alanlarda kimyasal malzemeler kullanılarak yapılan, sabit veya ayarlanabilen duvar sistemlerine tırmanma etkinliğidir Yarışma etkinlikleri veya antrenmana yonelik hazırlanan yapay duvarlar, farklı bicimlerde ve aralıklarda basamak ve tutamakları icerir
Yapay duvar tırmanışlarında, duvara dağcılıkta kullanılan teknik malzemelerin yerleştirilmediği, top rope(ustten emniyetli ip) tekniği de kullanılmaktadır
Alpler uzerindeki dağcılar
Dağcılık, dağlarda yuruyuş ve kamp kurmanın yanı sıra tırmanma sporunu da kapsayan bir doğa sporudur
1819 yuzyılda Avrupalı (İngiliz ve Fransızlar başta olmak uzere) zenginlerin boş zamanlarını değerlendirme ve hayatlarının rutinlerini yeni maceralarla susleme arayışı neticisinde bir spor sayılmaya başlanan dağcılık, 20yuzyılın başında diğer ulusların da ilgisini cekmeyi başarmıştır Uluslararası bir spor haline gelmesi ise, 1931 yılında, merkezi Cenevre'de olan Uluslararası Dağcılar Birliği (UIAA)'nin kurulmasıyla mumkun olmuştur İzleyen yıllarda, belirli teknik ve emniyet yontemlerinin geliştirilmesine paralel olarak kendine ozgu disiplini ve ilkeleri olan bir spor haline donuşen dağcılık, bircok doğa sporunun da onunu acmıştır
Gunumuzde en cok rağbet goren doğa sporlarından biri olsa da, bu spora eklenebilecek yeniliklerin azalması, yeni neslin yeni doğa sporlarına daha fazla ilgi duyması ya da bu tur sporlara yonelmesi nedeniyle, 20 yuzyılın başındaki popularitesini kaybetmeye başlamıştır
Turkiye'deyse dağcılık, universite klupleri ve Turkiye Dağcılık Federasyonu (TDF) bunyesinde canlılığını korumaktadır
Dağcılık Stilleri
Alpin Stil
Dağcılar kayalar ve buzlar uzerinde
Hafifliğin ve hızın on plana cıktığı ve aynı zamanda teknik tırmanış iceren dağcılık sporunun esas ruhunu temsil eden tırmanış sitilidir Ana ve ara kamp yoktur Hızlı ve hafif olmak icin tek kamp noktasından hareket edilir 'Temiz tırmanış' diye tabir edilen ve tırmanış sonrası rotayı değiştirmeyen 'doğal' yontemler kullanılır
Yapay yontemlerden tamamen uzak olan bu tırmanış stilinde tırmanıcılar butun zorluklar ve risklerle kendi başlarına başa cıkarlar Temelindeki bu yontemlerden dolayı 'macera ruhu' ile beslenir
Trekking ve hiking
Turkcede Dağ veya doğa yuruyuşu olarak kullanılmasına karşılık dağ ve doğa yuruyuşunun tam karşılığı HIKING dir Gunu birlik olarak yapılır ve kamplı konaklama icermez Eğer bu aktivite kamplı olacaksa adı Trekking olur
Ekspedisyon
Uzun zaman gerektiren ve tırmanılan yukseklik bakımından vucudun klimaya uyum sağlayabilmesine olanak sağlamak amacı ile bol miktarda iniş cıkış iceren Yuksek İrtifa Tırmanışı'nın ingilizce adıdır Tırmanıcılar zirveye cıkana kadar kendi kamp yuklerini bir ust kampa taşırlarken birden fazla gitgel yaptıkları faaliyettir
Ferrata
Kayaya sabitlenmiş metal merenleri kullanarak tırmanma stilidirDağcılıkta en kolay stillerden birisidir
Sportif tırmanış (Sport climbing)
Genellikle kaya uzerinde ya da yapay duvarlarda kullanılan tırmanma stilidir Kendi icinde dort ana kısma ayrılır
Kaya Tırmanışı
Onceleri dağcılığın bir kolu olarak tanınan kaya tırmanışı, uzun suredir ruştunu ispatlamış, bağımsız bir spor dalı Bu spora, doğayla baş başa, fit ve sağlıklı kalmak, biraz da adrenalini damarlarında hissetmek icin başlayanlara gore, tırmanmanın kısa sure sonra bir tutku halini alır
Doğayla ic ice olmaktan, trekking gibi sporlardan hoşlanıyorsanız kendinizi biraz zorlamak icin kaya tırmanışı iyi bir secenek olabilir Her ne kadar ekstrem bir spor olarak kabul edilse de gozunuz korkmasın Kaya tırmanışı, heyecan duygusunun veriyor, stratejik karar verme yeteneğinizi geliştiriyor Denge, estetik, esneklik ve gucu bir araya getiren bu sporda doğaya rağmen değil, ona uyum sağlayarak ilerleniyor Fiziksel guc ve zekayı aynı anda kullanmak gerekiyor Bir nevi insan kendi kendine meydan okuyor! Kaya tırmanışında, kol ve bacak kasları başta olmak uzere, vucudun hemen hemen butun kasları calışıyor Kayaya yaklaşılan pozisyonlar ise karın kaslarına fayda sağlıyor Doğa ile ic ice olmak ve temiz hava, tabii ki beden ve ruh sağlığımızı olumlu yonde etkiliyor Kaya tırmanışı, sportif tırmanış(spor tırmanış) ve geleneksel tırmanış olarak ikiye ayrılıyor Yeni başlayanlara sportif tırmanış tavsiye edilir
Yıllardır kaya tırmanışı yapan, Wolftrack Doğa Sporları Merkezi eğitmeni Reşat Nuri Ulger, bu sporun kişinin ozguvenini geliştirmede faydası olduğunu soyluyor Bir başka kaya tırmanıcısı Tuğba Belkayalı ise, kendini daha ozgur hissettiği ve stres attığı icin bu sporu yaptığını anlatıyor Belkayalı'ya gore icinde az da olsa tehlikeyi barındırması bu sporu onun icin daha zevkli hale getiriyor
Geleneksel tırmanış daha onceden konulmus boltlar olmadan sadece yaninizdaki malzemeleri kullanarak tırmanma şeklidir
Sportif tırmanış onceden yerleştirilmiş boltları takip ederek, ustune ekspres yerleştirerek rota uzerinden tırmanma şeklidir Geleneksel tırmanışa gore daha kolay ve daha guvenlidir
Tanımlar
Bouldering: Ozelikle kaya tırmanışına yeni başlayanlar icin cok faydalı bir antrenman Teknik, kuvvet ve dayanıklılık gibi becerilerin geliştirilmesine katkı sağlıyor Kaya tırmanışı ayakkabısı ve toz torbası kullanılıyor Yerden fazla yukselmeden(en fazla 23 metre), genel olarak yatay hareket ederek, teknik geliştrmeye yarar Yukselme amaclı olmadığından genelde guvenlik alınmaz Tecrubeli tırmanıcılar da antrenman icin bouldering yaparlar
Lider tırmanış: Geleneksel ya da spor tırmanışta dağcının once ya da onden cıkmasıdır Lider tırmanan artcıya gore daha riskli tırmanmaktadır icin de once lider tırmanılıp ip atılır Lider tırmanıcı ara emniyet noktalarına (orneğin spor tırmanışta boltlara)ekpres takıp burdan ip gecirir Aralari 2 ila 5 metre olan bir ara emniyet noktasından oburune kadar duşme riski vardir Ancak duşerse bir onceki ara emniyet noktasına kadar duşer
Toprope tırmanış Liderin actığı ve indiği rotadan diğer tırmanıcıların liderin indiği iple yukarı tırmanmasıdır Yeni oğrenim goren tırmanıcı adaylarının genel olarak tırmanma bicimidir
Ustten Emniyetli (Toprope) tırmanış: İpi atılmış bir rota uzerinden spor tırmanış yapılmasıdır Tırmanış ipi, rotanın tepesindeki istasyondan gecerek tırmanışcıya gider İpin diğer ucu da emniyet alan kişide bulunurTırmanışcı tırmandıkca, ipte oluşan boşluğu emniyetci alıyor İpli tırmanışlar icinde en guvenlisidir Toprope Toprope tırmanışta duşulurse ancak ipin esnemesi kadar aşağı inilir Ancak toprope tırmanış icin once birisinin lider tırmanış yapıp rotayı acmasıgerekmektedir
Serbest stil
En cok kullanılan tırmanış turu Free climbing denilen bu tırmanışta, yukselmek icin yapay tekniklere kesinlikle başvurulmuyor İp ise tırmanan kişiyi, duşuş ihtimaline karşı, tehlikeden korumak icin kullanılıyor
Freesolo
Hicbir emniyet aleti kullanılmadan, kaya tırmanış ayakkabısı ve toz torbasıyla yapılmaktadır Freesolo fazlasıyla deneyim gerektirir Dunya genelinde Bu turde tırmanıcı sayısı oldukca azdır Bu stilde tırmanmak icin fiziksel olduğu kadar psikolojik olarak da hazır olmak gerekiyor Cunku, yapılan hata coğunlukla olumle sonuclana bilmektedir
Yapay tırmanış
Yukselmek icin ceşitli aletlerden faydalanılarak yapılan tırmanış turu Yapay tırmanışta, sikke, jumar, hook, ip, meren gibi aletler kullanılıyor Cıkışta, lider tırmanıcının orneğin sikkeye (tutunmak icin kayaya cakılan civi) basması durumuna yapay cıkış adı veriliyor
Nasıl eğitim alınıyor ?
Kaya tırmanışı eğitimi veren bircok doğa sporu merkezi var Eğitimin ilk aşaması teorik dersler; Oncelikle, tırmanış teknikleri, stilleri, tırmanış ve iniş istasyonlarının kurulması, top rope (tırmanış ipi) ve malzemeler hakkında ayrıntılı teorik eğitim alınıyor
Bir sonraki aşamada uygulamaya geciliyor Malzeme takıp cıkartmak, yerden birkac metre yukselerek yapılan egzersizlerle ip inişi ve top rope tırmanış uygulaması yapılıyor
En son aşamada lider tırmanışın (eğitim alındıktan sonraki uzmanlaşılan tırmanış) temel bilgileri alınıyor ve tecrubeli bir kaya tırmanışcısıyla beraber uzun rotalarda tırmanışlara başlanıyor
Uzun duvar tırmanışı
Kaya tırmanma tekniklerini ve emniyet malzemelerini kullanarak bir ip boyundan daha yuksek olan kaya uzerinde yapılan tırmanış şeklidir
Yapay duvar tırmanışı
Coğunlukla kapalı alanlarda kimyasal malzemeler kullanılarak yapılan, sabit veya ayarlanabilen duvar sistemlerine tırmanma etkinliğidir Yarışma etkinlikleri veya antrenmana yonelik hazırlanan yapay duvarlar, farklı bicimlerde ve aralıklarda basamak ve tutamakları icerir
Yapay duvar tırmanışlarında, duvara dağcılıkta kullanılan teknik malzemelerin yerleştirilmediği, top rope(ustten emniyetli ip) tekniği de kullanılmaktadır