İklim krizinin tüm dünyayı etkilediği günümüzde, global sıcaklık artışını 1,5°C eşiğinin altında tutmak için sera gazı emisyonlarının değerli ölçüde azaltılması gerekiyor.
Uzmanlar, büyük tesir yaratacak küçük hareketlerle bunun mümkün olabileceğini düşünüyor. Kelam konusu satın alma alışkanları olduğundaysa atılabilecek pek çok adım bulunuyor. “Karbon ayak izimizi azaltmak için her birimiz, kritik kıymete sahip dizüstü bilgisayar satın alımı da dâhil olmak üzere kolay tercihler yapabiliriz” diyen Dell Technologies Müşteri Tahlilleri Kümesi Türkiye Satış Müdürü Ümit Yeşiltaş, dizüstü bilgisayar kullanıcılarının etrafa vereceği ziyanı en aza indirecek 11 ipucu veriyor.
1- Karbon ayak izinizi bilin
Karbon ayak izinizin ne kadar olduğunu biliyor musunuz? Bu, hayatınızı sürdürürken ürettiğiniz karbondioksit, metan, azot oksit ve başka gazlar dâhil olmak üzere sera gazlarının (GHG'ler) ölçüsüdür. Piyasada carbonfootprint üzere karbon ayak izinizi hesaplamanıza yardımcı olabilecek kimi hesaplayıcılar mevcut. Bunları kullanarak hesapladığınızda kendi ayak izinize siz bile şaşırabilirsiniz. Hasebiyle bunu bilmek nerede tasarruf yapabileceğinizi bulmanızda birinci adım olabilir. Birçok marka da sürdürülebilirlik odaklı satın alma kararlarınızda size daha fazla bilgi sunmak için çeşitli modellerin karbon ayak izini karşılaştırmanıza yardımcı olacaktır.
2- Eski elektronik aygıtlarınızı toplumsal yarara dönüştürün
Geri dönüşümü aslında bir atık sorunu olarak düşünüyoruz, halbuki bu birebir vakitte bir iklim sorunu. Örneğin, geri dönüştürülmüş alüminyumdan yapılan bir eser, tıpkı eserin işlenmemiş alüminyumdan üretilmesine kıyasla yüzde 95 daha az karbon ayak izine sahip olabiliyor.
Bu nedenle yeni bir dizüstü bilgisayar yahut yeni bir teknolojik aygıt satın almadan evvel, sorumlu bireyler olarak eskisini nasıl iade edebileceğinizi, yenileyebileceğinizi yahut geri dönüştürebileceğinizi düşünün. Örneğin Elektronik Atıkların Geri Dönüşümünü Destekleme Derneği (Electronic Waste Recycling Support Association (EAGD), elektronik atıkların belediyeler ve lisanslı geri dönüşüm şirketleri aracılığıyla geri dönüşüme gönderilmesini, tamir edilmesini, kullanılabilir hâle getirilmesini ve gereksinim sahiplerine ulaştırılmasını sağlıyor. EAGD'ye resmî web sitesinden basitçe ulaşabilir ve elektronik aygıtlarınızın belirttiğiniz adresten teslim alınmasını sağlayabilirsiniz.
3- Değiştirmeden evvel tamir edebilir misiniz?
Ürünleri daha uzun müddet kullanımda tutmak ve çöpe atılmasını engellemek için tamirat bir gereklilik olduğundan, bir dizüstü bilgisayarın tamirat ve geri dönüşüm göz önünde bulundurularak tasarlanıp tasarlanmadığını denetim etmeniz kıymetli. Bir bileşen yapışkanla kaplıysa ve kesimlerin birbirinden ayrılması saatler sürüyorsa, onarılması o kadar kolay olmayabiliyor ve hatta geri dönüştürülmesi mümkün olmayabiliyor.
Bazı markalar müşterilerinin, eserlerini kendileri tamir etmek istemeleri durumunda gereksinim duydukları kaynaklara, yedek modüllere ve dayanağa kolay erişmelerini sağlıyor. Örneğin Dell üzere kimi markalar, eserlerin çalıştırılmasını ve çalışır durumda tutulmasını sağlayan bilgilere, kılavuzlar ve karşıdan yüklemelerle çevrimiçi erişimi kolaylaştırıyor. Kesim listelerinin çevrimiçi olarak yayımlanması, müşterilerin kendi tamirlerini yapmaları için modül sipariş edebilecekleri manasına geliyor. Dell Technologies, müşterilerin çözebileceği birçok sorun için neredeyse 100 esere yönelik adım adım modül değiştirme talimatları sağlayan bir artırılmış gerçeklik uygulaması bile geliştirdi.
4- Yükseltme yapın
Çoğumuz en yeni uygulamaları kullanabilmek yahut oyunları oynayabilmek için bilgisayarımızı değiştirmeyi düşünürüz. Yenisini satın almadan evvel, aygıtınızın olağan ömrünü uzatmak için bellek, depolama, grafik kartları yahut CPU üzere bileşenleri yükseltip yükseltemeyeceğinizi denetim edin.
5- Eski aygıtlar yeni aygıtınız olabilir
Yeni bir dizüstü bilgisayar almaya karar verdiyseniz, neden yenilenmiş bir dizüstü bilgisayar almayı düşünmüyorsunuz? Yetkili bir yenileme programı üzerinden inceleme yaptırmak, web sitelerinden birebir satın almanın belirsizliğini ortadan kaldırıyor. Böylelikle aygıtınızı ve çalışmalarınızı koruyan bir garantiyle içiniz rahat oluyor.
6- Sürdürülebilir üretim aygıtlar tercih edin
Eğer yeni satın alıyorsanız, hangi gereçlerden üretildiğine bakabilirsiniz. Dizüstü bilgisayar üretiminde kullanılabilecek geri dönüştürülebilir çok sayıda gereç var. Kâğıt imal sanayisinden geri dönüştürülen ağaç bazlı biyoplastik, geri kazanılmış karbon fiber, tüketiciden gelen geri dönüştürülmüş plastik ve Hint fasulyesi yağından yapılan yeni biyo-bazlı kauçuk ayaklar dâhil olmak üzere geri dönüştürülebilir ve yenilenebilir gereçlerin tümü artık sürdürülebilir dizüstü bilgisayar üretiminde kullanılabiliyor.
7- Güç verimliliğine değer verin
Evinizde güç tasarruflu LED ampuller kullanıyorsunuz, pekala dizüstü bilgisayarınız güç verimliliğini biliyor musunuz? Güç tasarruflu aygıtlar, muhtaçlık duyulan güç ölçüsünü azaltmanıza ve elektrik faturalarınızı düşürmenize yardımcı oluyor.
8- “Bekleme modunda” sarf edilen enerjiyi azaltın
TV'ler, mikrodalga fırınlar, klimalar üzere çabucak hemen tüm yeni elektrikli aletler, birçok vakit tüketicinin bilgisi olmadan günde 24 saat bekleme modunda elektrik tüketiyor. Birçok ülkede bekleme modunda elektrik tüketimi üzerine yapılan çalışmalar, bekleme modu elektrik tüketiminin toplam hane elektrik tüketiminin yaklaşık yüzde 3 ile yüzde 10'unu oluşturduğunu gösteriyor. Lakin Türkiye'deki haneler için bekleme modu elektrik tüketiminin ölçüsünü ve yüzdesini belirlemeye yönelik yapılmış bir çalışma şimdi bulunmuyor. Ülkemizde çok yaygın olmasa da internet üzerinden elektrik tüketimini ölçen elektronik aygıtlar satın alabilirsiniz. Birtakım lisanslı elektrik dağıtım şirketleri web sitelerinde konut aletlerinin ne kadar elektrik tükettiğini hesaplayan fiyatsız programlar sunuyor. Bunun yanında, elektrik tüketim davranışınızı değiştirebilir, örneğin dizüstü bilgisayarınızı gereksiz yere çok şarj etmekten kaçınabilirsiniz. Şarj olur olmaz fişini çekmek güç tasarrufu sağlayacak ve pilinizin daha uzun mühlet dayanmasına yardımcı olacaktır. Ayrıyeten bilgisayarınızın güç ayarlarını, geriden aydınlatmalı klavye, ekran parlaklığı üzere özellikleri optimize ederek ve ayarlarınızı "En Güzel Pil Ömrü"ne nazaran yaparak güç tüketimini azaltabilir ve pil ömrünü koruyabilirsiniz.
9- Ambalaj bazında sürdürülebilir seçimler yapın
Boğaziçi Üniversitesi Etraf Bilimleri Enstitüsü ve WWF Türkiye’nin (Doğal Hayatı Müdafaa Vakfı) hazırladığı “Türkiye'de Plastik Atık Sorunu ve Siyaset Önerileri" raporuna nazaran her yıl 11 milyon ton plastik atık denize karışıyor. Türkiye; Mısır ve İtalya’dan sonra Akdeniz’e en çok plastik atık bırakan üçüncü ülke pozisyonunda yer alıyor. Bu noktada ambalaj bazında sürdürülebilir seçimler yapmak kıymet taşıyor. Daha sürdürülebilir bir dizüstü bilgisayar seçmek istiyorsanız, şirketin strafor yahut geri dönüşümü güç ya da imkânsız olan başka ambalaj materyallerini kullanıp kullanmadığını denetim edebilirsiniz. Birçok şirket artık daha sürdürülebilir ambalajlar yapmak için geri kazanılmış plastikler ve bambu üzere doğal eserler kullanıyor. Sizler de bu sayede sorumlu birer birey olarak bu ambalajları geri dönüştürebilir yahut kompost hâline getirebilir ya da eski teknolojinizi geri dönüşüme gönderirken bunları kullanabilirsiniz!
10- Geleceğe dönük hareket edin
Çevreyi muhafaza konusunda üzerinize düşen misyonu yerine getirmek istiyorsanız, yapabileceğiniz en kolay şeylerden biri dizüstü bilgisayarınızı uygun hâlde tutmak. Bu da onu ziyandan korumak ve ömrünü uzatmak manasına geliyor. O hâlde bilgisayarınızın verimliliğini optimize etmek ve virüslerden kaçınmak için yazılımınızı sistemli olarak güncelleyin, pile gereken ehemmiyeti verin ve dizüstü bilgisayarınızı pak tutun!
Yazılım, ekrandaki parmak izlerinden kurtulmanıza yardımcı olamasa da güç açısından verimli dizüstü bilgisayarınızın yeni üzere çalışmasını sağlamanıza yardımcı olabilir. Örneğin Dell'in bilgisayarınızda çalışan SupportAssist uygulaması, virüsleri kaldıran, meseleleri tespit eden, ayarları optimize eden ve ne vakit güncelleme yapmanız gerektiğini bildiren akıllı bir teknoloji. Bunların tamamı ise dizüstü bilgisayarınızı daha sağlıklı tutuyor, değiştirme yahut yenileme/geri dönüştürme gereksinimini azaltıyor.
Mobil hâldeyken sürdürülebilir dizüstü bilgisayar tercihinizi korumak için bir dizüstü bilgisayar çantası satın almayı düşünün. İkili sürdürülebilirlik tercihi için piyasada, okyanuslardan toplanarak geri dönüştürülmüş plastiklerden üretilen Ecoloop Pro Sırt Çantası üzere etrafa hassas eserler mevcut.
11- Çok istikametli, fonksiyonel aygıtlar tercih edin
Cihazınızı ne kadar çok fonksiyonlu hâle getirebilirsiniz? Örneğin, dizüstü bilgisayarınızı okul, iş ve cümbüş için kullanabilir misiniz? Oyun oynamayı seviyorsanız, oynadığınız oyunda sizi zorlamayacak, vakit hududu olduğunda odaklanmanızı sağlayabilecek bir bilgisayar arayın. Eski tabletlerinizi yahut telefonlarınızı, alarm sistemleri yahut başka kullanımlar için konut idare aygıtları olarak tekrar kullanmayı bile düşünebilirsiniz.
Bir tüketici olarak, şirketlerin toplu karbon ayak izi konusunu ne kadar ciddiye aldıklarını etkileme gücüne sahipsiniz. Satın alma kararlarınızı verirken güçlü sürdürülebilirlik programlarına sahip şirketlerin eserlerini seçerek onları ödüllendirmeyi tercih edebilirsiniz. Ayrıyeten, toplumsal medya yahut öteki kanallar aracılığıyla çalışmalarını takdir ettiğinizi bildirebilirsiniz. Zira herkes, ortada sırada küçük bir müspet takviyesi hak eder! İster oy sandığında ister kasada olsun, yaptığınız seçimler ekonomiyi karbondan arındırma ve iklim değişikliği tahlilleri konusunda baskı oluşturma isteğinizi temsil eder.
Kaynak: (BYZHA) - Beyaz Haber Ajansı
