Frezeleme,kesme hareketi takımın kendi civarda dönmesi ve parçanın ilerleme hareketi yapması ile gerçekleşen bir işlemdirFrezeleme,ekip çevresindeki dişler yardımıyla gerçekleşirFrezeler işleme yöntemi bakımından çevresel ve alın edinmek üzere ikiye ayrılırÇevresel frezelemede talaş, takımın çevresinde yer alan dişlerin ,alın frezelemede ise takımın alın yüzeyindeki dişler kadar kaldırılırFrezeler takımın bağlandığı mile kadar adlandırılırMilin konumu yatay olan frezeler;yatay freze,düşey olana; düşey freze denirAyrıca ayrıca yatay, hem de dikey çalışan frezelere universal tezgah adı verilir
Freze takımları sürat çeliğinden yapılmış yekpare ve sert metalden yapılan uçlu olabilirlerYekpare takımlar değiştirilemezken, uçlu frezeler kararsızFrezelerdeki kayda değer bir konuda diş sayısıdırDiş sayısı malzemeye tarafından seçilirYumuşak malzemelerde büyük talaş kaldırılır ve diş sayısının az dişler arası boşluğun fazla olması gerekirSert malzemelerde ise diş sayısı artı ve dişler arası boşluğun az olması gerekir
FREZE TEZGAHI ÇEŞİTLERİ
Çeşitli alıcı ve ölçülerde öyle fazla freze tezgahları varsa da bunların çoğu birbirine aynı Sütunlu ve konsollu olanlar çoğunlukla mektep ve endüstri atölyelerinde kullanılır Sütunlu ve konsollu denmesinin sebebi, fener milinin bir kolon içine yerleştirilmiş olmasındandır
Freze tezgahlarını yapılarına göre dört grupta analiz etmek doğru olur:
1 Sütunlu ve konsollu herif freze tezgahları
• Yatay freze tezgahı
• Dikey freze tezgahı
• Üniversal freze tezgahı
2 İmalat ve vücut tipi freze tezgahları
3 Planya tipi freze tezgahları
4 Özel freze tezgahları
• Kopya freze tezgahları
• Elektronik ve hidrolik kumandalı freze tezgahları
Sütunlu ve Konsollu Alıcı Freze Tezgahları
aYatay Freze Tezgahı:
Freze çakılarının takıldığı malaya ulusal yataya paraleldir Bunlar bir bir işlenen parçaların yapımında olduğu değin, çabuk imalat için de kullanışlı tezgahlardır Tezgahın tablası el veya otomatik olarak ilerletilir Tabla öyle ya da böyle ve sağa sola hareket ettirilir Elektrik motorundan aldığı hareket, hız kutusu vasıtası ile malafa miline iletilir ve farklı alanlara yönlendirilmiş tayin sayılarında işlemler yapılır büyük yapılı tezgahlarda tablanın kuytu hareketi için ayrıca bir elektrik motoru daha vardır
b Düşey Freze Tezgahı:
Bu tezgahlarda, freze çakısının takıldığı başlık ve konumu yataya düşey durumdadır Keza başlığı dağıtılmış açı aşağı dönebilen tezgahlar da açısal işlemler yerine getirmek muhtemel olmaktadır Başlığın dönmesiyle yatay ve dikey konumdaki tüm işlemler yapılabilir Tezgahın tablası yatay frezede olduğu gibi hareket ettirilir Pirinç, bronz olmaları kullanma alanını genişletmiştir
c Üniversal Freze Tezgahı:
Bu tezgah, yatay ve düşey freze tezgahlarının bir arada düşünülmüş ve geliştirilmiş halidir Bu tezgahlarda tablanın sağa ve dönmesi sağ ve sol helis dişlerin otomatik bir şekilde açılması en?sola 45 manâlı özelliklerindendir
Tablanın elle ya da otomatik olarak hareketi sağlanabilir Tablanın eğiklik konumunun rahatlıkla temini için açısal bölüntüler yapılmıştır
İmalat ve Karoser Tipi Freze Tezgahları
Yalnız süratli imal yapan fabrikalarda kullanılır Tezgahın sabitleştirilmiş bir tabla desteği veya gövdesi vardır Tabla yatay olarak ileri geri hareket edebilir Fener mili, özel kutu biçimindeki bir araba içine bağlanmıştır Freze çakısının içeri veya dıştan dürüst ayarları fener milinin hareketi ile sağlanır Tezgah bir kere hazırlandıktan sonradan, operasyon kısmen ya da otomatik olarak yapılır bundan daha sonra tezgahta yalnız meslek parçasının bağlanması ve sökülmesi gibi hazırlıklar yapılır
Planya Tipi Freze Tezgahları
Bu tip freze tezgahı, en ağır cinsten işler için kullanılır Bu bir dereceye değin planya tezgahına aynı Fakat bunun yatay ve ast sütunları üzerinde bağlanmış freze tezgahı başlıkları vardır Büyük ya da epeyce uzun iç parçaları üzerine aynı zamanda çoğu işlemleri uygulamak için kullanılır
Özel Freze Tezgahları
a Kopya Freze Tezgahı:
Kopya freze tezgahlarında freze çakısı, bir şablon veya mastar kalıbı özel hazır bir pimle, hidrolik kuvvet yardımıyla izlemesidir Kopya tezgahlarında ahenkli ve zinde ilerleme, sonsuz ayar imkanı fakat hidrolik güçle sağlanabilir Endüstride açıklanmış profilde fazla sayıdaki meslek parçasını özdeş olarak işleyebilmek için kopya tezgahlarından yararlanılır Dikiş makinesi, silah ve değişik cihaz parçaları ile kalıp parçaları ile kalıp yapımında elverişlidir
b Elektronik ve Hidrolik Kumandalı Freze Tezgahları:
Dişli çark sistemlerinin büyük ölçüde kalktığı bu tezgahlarda, kumanda elektronik ve hidrolik olarak yapılmaktadır Egzersiz sistemleri en ince ayrıntısına kadar hidrolik olarak donatılmıştır
Freze çakılarının çeşitleri:
1 Biçimine göre freze çakıları
• Saplı frezeler
Parmak frezeler:
Parmak frezeler olan silindirik frezelerdirParmak frezeler kama kanallarını, çeşitli ölçüdeki kanalları,köşe kavislerini,herhangi bir biçimdeki delikleri dağlamak ve buna benzer işlemler için kullanılırlar
T frezeler:
T frezeler de saplıdırlarTezgah tablaları, döner tabla vb yerlerde yer alan T kanallarının açılmasında kullanılırlarKesici dişler, yalnız çevrede ya da keza çevre ayrıca de iki alın yüzde bulunurHer iki alındaki dişlerin ortak olmadığı görülürDişlerin böyle oluşu talaşın atılmasını ve dişlerin bilenmesini kolaylaştırırKama kanallarının açılması için de yapılmış T frezeler vardır
• Sapsız frezeler
Modül frezeler:
Modül frezeler ile standart olan dişli çark profilleri işlenirDiş büyüklüklerine kadar normlaştırılmış olup her normda 8 freze bulunurBunlar 18 dek numaralanmış olup her numaranın hangi sayılardaki dişli çarkı açaçağı üstüne yazılmıştır
Biçim (profil ) frezeleri:
Çeşitli biçimdeki profillerin işlenmesi için kullanılırlar İç bükey ya da dış bükey olarak yapılırlarÇok öbür olan biçimleri de vardırTalaş kaldırma esnasında sürtünen dış yüzeyi artı olurBu nedenle çok zorlanırlarProfil frezelerin kaldıracağı talaş miktarını azaltmak için, işlenecek yüzey evvelden kanal frezeleri ile markaya tarafından boşaltılabilir
2 Freze çakılarının dişlerinin yapılışına göre tanıtılması
Takma dişli freze çakıları:
Maliyeti çökertmek için, takım çeliği veya dökme çelikten yapılmış bir beden üzerine, seri çelikten ya da sert madenden üretilmiş kesici uçların takılması ile meydana getirilirlerKesici uçlar, bir takım frezelerde sabit,bazılarında ise değiştirilebilir durumdadırTakma dişli frezelerin maliyetinin yüksek olmaması, bozulan ya da kırılan uçlarının yenileri ile değiştirilmesinin ucuz olması nedeni ile büyük bir menfaat sağlarlarBüyük frezelerin takma dişli yapılmaları bilhassa istenmektedir
Eksantrik torna edilmiş freze çakıları:
Profil yüzeylerin işlenmesi için kullanılan bu tip frezeleri sırtı,özel torna tezgahlarında boşaltılmıştırProfilin bozulmaması için talaş yüzünden bilenirlerÇünkü,bileme ile dişlerin biçimlendirilmesi çok şiddet hatta imkansızdırProfil ölçülerinin değişmemesi için bu müşteri frezelerin talaş açıları sıfır derecedirTalaş yüzeyinin doğrultusu freze ekseninden geçerDaha önce görünen modül ve profil frezeleri bu müşteri çakılardandır
Sivri dişli freze çakıları:
Sivri dişli frezelerin sırtları düzdür ve bilenmeleri dişlerin sırtından yapılırBu müşteri dişlerin kolay biçimlenmesi nedeni ile freze çakıları çoğunlukla sivri dişli yapılmaktadırDaha önce görülen silindirik,alın,parmak,kanal,açı ve T frezeler sivri dişlidirler
Freze takımları sürat çeliğinden yapılmış yekpare ve sert metalden yapılan uçlu olabilirlerYekpare takımlar değiştirilemezken, uçlu frezeler kararsızFrezelerdeki kayda değer bir konuda diş sayısıdırDiş sayısı malzemeye tarafından seçilirYumuşak malzemelerde büyük talaş kaldırılır ve diş sayısının az dişler arası boşluğun fazla olması gerekirSert malzemelerde ise diş sayısı artı ve dişler arası boşluğun az olması gerekir
FREZE TEZGAHI ÇEŞİTLERİ
Çeşitli alıcı ve ölçülerde öyle fazla freze tezgahları varsa da bunların çoğu birbirine aynı Sütunlu ve konsollu olanlar çoğunlukla mektep ve endüstri atölyelerinde kullanılır Sütunlu ve konsollu denmesinin sebebi, fener milinin bir kolon içine yerleştirilmiş olmasındandır
Freze tezgahlarını yapılarına göre dört grupta analiz etmek doğru olur:
1 Sütunlu ve konsollu herif freze tezgahları
• Yatay freze tezgahı
• Dikey freze tezgahı
• Üniversal freze tezgahı
2 İmalat ve vücut tipi freze tezgahları
3 Planya tipi freze tezgahları
4 Özel freze tezgahları
• Kopya freze tezgahları
• Elektronik ve hidrolik kumandalı freze tezgahları
Sütunlu ve Konsollu Alıcı Freze Tezgahları
aYatay Freze Tezgahı:
Freze çakılarının takıldığı malaya ulusal yataya paraleldir Bunlar bir bir işlenen parçaların yapımında olduğu değin, çabuk imalat için de kullanışlı tezgahlardır Tezgahın tablası el veya otomatik olarak ilerletilir Tabla öyle ya da böyle ve sağa sola hareket ettirilir Elektrik motorundan aldığı hareket, hız kutusu vasıtası ile malafa miline iletilir ve farklı alanlara yönlendirilmiş tayin sayılarında işlemler yapılır büyük yapılı tezgahlarda tablanın kuytu hareketi için ayrıca bir elektrik motoru daha vardır
b Düşey Freze Tezgahı:
Bu tezgahlarda, freze çakısının takıldığı başlık ve konumu yataya düşey durumdadır Keza başlığı dağıtılmış açı aşağı dönebilen tezgahlar da açısal işlemler yerine getirmek muhtemel olmaktadır Başlığın dönmesiyle yatay ve dikey konumdaki tüm işlemler yapılabilir Tezgahın tablası yatay frezede olduğu gibi hareket ettirilir Pirinç, bronz olmaları kullanma alanını genişletmiştir
c Üniversal Freze Tezgahı:
Bu tezgah, yatay ve düşey freze tezgahlarının bir arada düşünülmüş ve geliştirilmiş halidir Bu tezgahlarda tablanın sağa ve dönmesi sağ ve sol helis dişlerin otomatik bir şekilde açılması en?sola 45 manâlı özelliklerindendir
Tablanın elle ya da otomatik olarak hareketi sağlanabilir Tablanın eğiklik konumunun rahatlıkla temini için açısal bölüntüler yapılmıştır
İmalat ve Karoser Tipi Freze Tezgahları
Yalnız süratli imal yapan fabrikalarda kullanılır Tezgahın sabitleştirilmiş bir tabla desteği veya gövdesi vardır Tabla yatay olarak ileri geri hareket edebilir Fener mili, özel kutu biçimindeki bir araba içine bağlanmıştır Freze çakısının içeri veya dıştan dürüst ayarları fener milinin hareketi ile sağlanır Tezgah bir kere hazırlandıktan sonradan, operasyon kısmen ya da otomatik olarak yapılır bundan daha sonra tezgahta yalnız meslek parçasının bağlanması ve sökülmesi gibi hazırlıklar yapılır
Planya Tipi Freze Tezgahları
Bu tip freze tezgahı, en ağır cinsten işler için kullanılır Bu bir dereceye değin planya tezgahına aynı Fakat bunun yatay ve ast sütunları üzerinde bağlanmış freze tezgahı başlıkları vardır Büyük ya da epeyce uzun iç parçaları üzerine aynı zamanda çoğu işlemleri uygulamak için kullanılır
Özel Freze Tezgahları
a Kopya Freze Tezgahı:
Kopya freze tezgahlarında freze çakısı, bir şablon veya mastar kalıbı özel hazır bir pimle, hidrolik kuvvet yardımıyla izlemesidir Kopya tezgahlarında ahenkli ve zinde ilerleme, sonsuz ayar imkanı fakat hidrolik güçle sağlanabilir Endüstride açıklanmış profilde fazla sayıdaki meslek parçasını özdeş olarak işleyebilmek için kopya tezgahlarından yararlanılır Dikiş makinesi, silah ve değişik cihaz parçaları ile kalıp parçaları ile kalıp yapımında elverişlidir
b Elektronik ve Hidrolik Kumandalı Freze Tezgahları:
Dişli çark sistemlerinin büyük ölçüde kalktığı bu tezgahlarda, kumanda elektronik ve hidrolik olarak yapılmaktadır Egzersiz sistemleri en ince ayrıntısına kadar hidrolik olarak donatılmıştır
Freze çakılarının çeşitleri:
1 Biçimine göre freze çakıları
• Saplı frezeler
Parmak frezeler:
Parmak frezeler olan silindirik frezelerdirParmak frezeler kama kanallarını, çeşitli ölçüdeki kanalları,köşe kavislerini,herhangi bir biçimdeki delikleri dağlamak ve buna benzer işlemler için kullanılırlar
T frezeler:
T frezeler de saplıdırlarTezgah tablaları, döner tabla vb yerlerde yer alan T kanallarının açılmasında kullanılırlarKesici dişler, yalnız çevrede ya da keza çevre ayrıca de iki alın yüzde bulunurHer iki alındaki dişlerin ortak olmadığı görülürDişlerin böyle oluşu talaşın atılmasını ve dişlerin bilenmesini kolaylaştırırKama kanallarının açılması için de yapılmış T frezeler vardır
• Sapsız frezeler
Modül frezeler:
Modül frezeler ile standart olan dişli çark profilleri işlenirDiş büyüklüklerine kadar normlaştırılmış olup her normda 8 freze bulunurBunlar 18 dek numaralanmış olup her numaranın hangi sayılardaki dişli çarkı açaçağı üstüne yazılmıştır
Biçim (profil ) frezeleri:
Çeşitli biçimdeki profillerin işlenmesi için kullanılırlar İç bükey ya da dış bükey olarak yapılırlarÇok öbür olan biçimleri de vardırTalaş kaldırma esnasında sürtünen dış yüzeyi artı olurBu nedenle çok zorlanırlarProfil frezelerin kaldıracağı talaş miktarını azaltmak için, işlenecek yüzey evvelden kanal frezeleri ile markaya tarafından boşaltılabilir
2 Freze çakılarının dişlerinin yapılışına göre tanıtılması
Takma dişli freze çakıları:
Maliyeti çökertmek için, takım çeliği veya dökme çelikten yapılmış bir beden üzerine, seri çelikten ya da sert madenden üretilmiş kesici uçların takılması ile meydana getirilirlerKesici uçlar, bir takım frezelerde sabit,bazılarında ise değiştirilebilir durumdadırTakma dişli frezelerin maliyetinin yüksek olmaması, bozulan ya da kırılan uçlarının yenileri ile değiştirilmesinin ucuz olması nedeni ile büyük bir menfaat sağlarlarBüyük frezelerin takma dişli yapılmaları bilhassa istenmektedir
Eksantrik torna edilmiş freze çakıları:
Profil yüzeylerin işlenmesi için kullanılan bu tip frezeleri sırtı,özel torna tezgahlarında boşaltılmıştırProfilin bozulmaması için talaş yüzünden bilenirlerÇünkü,bileme ile dişlerin biçimlendirilmesi çok şiddet hatta imkansızdırProfil ölçülerinin değişmemesi için bu müşteri frezelerin talaş açıları sıfır derecedirTalaş yüzeyinin doğrultusu freze ekseninden geçerDaha önce görünen modül ve profil frezeleri bu müşteri çakılardandır
Sivri dişli freze çakıları:
Sivri dişli frezelerin sırtları düzdür ve bilenmeleri dişlerin sırtından yapılırBu müşteri dişlerin kolay biçimlenmesi nedeni ile freze çakıları çoğunlukla sivri dişli yapılmaktadırDaha önce görülen silindirik,alın,parmak,kanal,açı ve T frezeler sivri dişlidirler
