1 Gönül Yürek denilen, et parçasına yerleştirilmiş nûrânî ve mânevî kuvvet
Allahü teâlâ âyeti kerîmelerde meâlen buyurdu ki:
Biliniz ki kalbler zikr ile (Allahü teâlâyı anmakla) rahat bulur
(Ra'd sûresi: 30)
Kalbleri bozuk olanlar, hakkı örtmek, fitne, fesâd çıkarmak için Kur'ânı kerîmden yanlış mânâ çıkarır,
yanlış yola saparlar (Âli İmrân sûresi: 7)
Kalb sâlih (iyi) olunca, beden de sâlih olur (Hadîsi şerîfÎtikadnâme)
Müslüman müslümanın cânına, malına ve ırzına saldırmaz Allahü teâlâ, bedenlerinizin kuvvetine, güzelliğine bakmaz Amellerinize de bakmaz Kalblerinize ve niyyetlerinize bakar (Hadîsi şerîfMüsned)
Kalb, Allahü teâlâdan başkasına tutulmuş ise yıkılmış demektir Bir işe yaramaz Niyet doğru olmadıkça, hayırlı işlerin, yardımların ve âdete uyarak yapılan ibâdetlerin, yalnız hiç faydası olmaz Kalbin Allahü teâlâdan başka hiçbir şeye düşkün olmama sı da lâzımdır (İmâmı Rabbânî)
Nûrlu, temiz kalb, şerîate uymağı sever Kararmış kalb, kötü arkadaşa, nefse, şeytana, uymağı sever (Muhammed Hâdimî)
Bir kimsenin kalbinde hased bulunur, kendisi buna üzülür, bunu istemezse, bu günâh olmaz Kalbde bulunan hâtıra (düşünce) günâh sayılmaz Hâtıranın kalbe gelmesi insanın elinde değildir Kalbinde hased bulunmasından üzülmezse veya arzusu ile hased ed erse, günâh olur, haram olur (Muhammed Hâdimî)
Mü'minin kalbi, Allahü teâlânın evidir ve güzel huyların yeridir Kalbinde kötü, çirkin düşüncelere yer vermek, çirkinleri güzellere ortak etmek olur (Muhammed Hâdimî)
Kalbe gelen lekeleri temizlemek için, günahlarından dolayı tövbe, istiğfâr etmeli, pişman olmalı ve Allahü teâlâya sığınmalıdır (İmâmı Rabbânî)
Kalbin itminânı (huzûru), zikr (Allahü teâlâyı anmak) iledir Fen bilgileri ile bularak, anlayarak değildir (İmâmı Rabbânî)
Kalbin tasfiyesi, temizliği, şerîate (İslâmiyete) uymakla, sünnetlere yapışmakla, bid'atlerden (dîne sonradan sokulan değişikliklerden) kaçmakla ve nefse tatlı gelen şeylerden sakınmakla olur Zikr ve mürşîdi (hocasını) sevmek bunu kolaylaştırır (İmâmı Rabbânî)
Allah korkusundan ağlamak, kalbin cilâsıdır Kahkaha ile gülmek kalbin zehridir (Abdülhakîm bin Mustafâ)
Kalb kırmaktan çok sakınınız Allahü teâlâyı en ziyâde inciten küfrden sonra, kalb kırmak gibi büyük günâh yoktur (İmâmı Rabbânî) Ol fakir ki yüzün bakar Gözlerinin yaşı akar Mü'min olan kalb mi yıkar Boynuna lânet mi takar Sakın incitme bir cânı Yıkarsın Arşı Rahmânı
(Alvarlı Muhammed Lütfi)
2 Tasavvuf yolunda birinci mertebe
Tasavvuf yolunda ilerlemeye kalbden başlanır Kalb madde değildir Maddesiz, ölçüsüz olan Âlemi emrdendir Bu yolda (tasavvuf yolunda) kalbi geçtikten sonra, kalbin üstünde olan (rûh) mertebelerinde ilerlenir (İmâmı Rabbânî)
Kalb Gözü:Kin, hased, kibir gibi mânevî hastalıklardan kurtulup, her an Allahü teâlâyı anan kimsenin kalbinde meydana gelen, işlerin iç yüzünü görme kuvveti, basîret (Bkz Basîret)
Düşünerek anlamak, kalb gözü ile görmek yanında, özle kabuk gibidir (İmâmı Rabbânî)
Kalb Hastalığı:Kalbin Allahü teâlâdan başkasına bağlanması
Kalblerinde hastalık vardırmeâlindeki âyeti kerîmede bildirilen kalb hastalığına yakalanmış olanların hiçbir ibâdeti ve tâati fayda vermez Bilakis zarar verir Çok Kur'ânı kerîm okuyanlar vardır ki, Kur'ânı kerîm bunlara lânet ederhadîsi şerîfi meşhurdur Çok oruç tutanlar vardır ki, oruçtan kazancı, yalnız açlık ve susuzlukturhadîsi şerîfi sahîhtir Kalb hastalıklarının mütehassısları olan tasavvuf büyükleri de önce bu hastalığın giderilmesi için yapılacak şeyleri emrederler (İmâmı Rabbânî)
Kalb Huzûru:İç rahatlığı, gönül hoşluğu Kalbin Allahü teâlâdan başkası ile olmaması; Allah'tan başkasına bağlanmaması
İbâdet, Allahü teâlânın emirlerini yapıp, yasaklarından sakınmaktır Bu ise, kalbin huzûru ve agâhlığıdır (uyanıklığıdır) (Ubeydullahı Ahrâr)
Kalb İlmi:Evliyâdan bir zâtın rehberliğinde kazanılan ilim (Bkz İlim)
Kalb İtminânı:Kalb huzûru
Kalbi itminâna kavuşturan tek yol vardır Bu tek yol, Allahü teâlâyı zikretmektir (hatırlamak ve anmaktır) Akıl ile incelemekle ve düşünmekle kalb itminâna kavuşmaz (İmâmı Rabbânî)
Kalb Selâmeti:Kalbin kibir, riyâ, kıskançlık, kin ve düşmanlık gibi kötü düşüncelerden kurtulup, iyi ahlâk ile ahlâklanması
Kalbin selâmeti, onun mâsivâyı (Allahü teâlâyı unutturan her şeyi) terketmesine bağlıdır (İmâmı Rabbânî)
Kalbin selâmeti için şunlara dikkat etmek lâzımdır: 1) Ahlâkı güzel olanlarla berâber olmak, 2) Kur'ânı kerîm okumaya devâm etmek, 3) Fazla yemek yememek, 4) Gece namazlarına devâm etmek, 5) Seher vaktinde Allahü teâlâya yalvarmak, istiğfâr etmek, g ünahlarının bağışlanmasını istemek Seher vakti sabah namazının vaktinin girmesinden bir saat önceki vakittir (Ahmed bin Âsım Antâkî)
Kalb Tasdîkinden olduğu sözbirliği ile bildirilmiş olan şeylere, kalbin inanması
Îmân; kalb ile tasdîk, dil ile ikrârdır, söylemektir (Mevlânâ Hâlidi Bağdâdî)
Kalb Tasfiyesi:Kalbi, İslâmiyet'in beğenmediği şeylerden, günâhlardan, kötü düşüncelerden kurtarmak, temizlemek
Kalbin tasfiyesi, temizliği, dîne uymakla ve sünnetlere yapışmakla ve bid'atlerden kaçmakla ve nefse tatlı gelen şeylerden sakınmakla olur Zikir, Allahü teâlâyı anmak ve mürşîdi (hocasını) sevmek, bunu kolaylaştırır (İmâmı Rabbânî)
Kalbi tasfiye etmekten maksad; mânevî âfetleri gidermek, kalbi hastalıklardan kurtarmaktır (İmâmı Rabbânî)
Namaz kılmak, kalbin tasfiyesinin ve huzûrunun bir işâretidir Namaz, Allahü teâlânın huzûrunda durmak olup, O'nun huzûrunda durulunca, kalbin tasfiye edileceği açıktır (Muhammed Rebhâmî)
Kalb Temizliği:Kalbin İslâmiyet'e uymayan şeylerden, dünyâya düşkünlükten, kötü düşünceden kurtulması
Kalb temiz olursa, ağızdan güzel sözler meydana çıkar Çünkü kalbin mahsûlü dilin sermâyesidir (Ahmed Rıfâî) Zikr et zikr, bedende iken cânın, Kalb temizliği zikr iledir Rahmân'ın (İmâmı Rabbânî)
Kalb Toparlanması:Kalbin Allahü teâlâdan başka şeylere bağlanmaktan kurtulması
Kalbi toparlayabilmek için, Allahü teâlâdan başka her şeyi unutmak lâzımdır Öyle unutmalıdır ki, bir şeyi düşünmek için, kendisini zorlasa düşünemez olmalıdır (Muhammed Bâkibillah)
Kalbi Hakîkî:Yürek denilen et parçasında bulunan mânevî kuvvet
Kalbi Sanevberî:Yürek
Kalbi sanevberî, kalbi hakîkînin (gönül) yuvası gibidir (Abdülhakîm Arvâsî)
Kalbi Selîm:Şek (şüphe) ve şirkten (Allahü teâlâya ortak koşmaktan), küfür ve nifâktan arınmış, dâimâ Allahü teâlâya bağlı kalb
Allahü teâlâ âyeti kerîmede meâlen buyurdu ki:
O gün, mal ve çocuklar fayda vermez Ancak, Allahü teâlâya kalbi selîm ile gelenler faydalanır (Şuarâ sûresi: 88, 89 )
Allahü teâlâ âyeti kerîmelerde meâlen buyurdu ki:
Biliniz ki kalbler zikr ile (Allahü teâlâyı anmakla) rahat bulur
(Ra'd sûresi: 30)
Kalbleri bozuk olanlar, hakkı örtmek, fitne, fesâd çıkarmak için Kur'ânı kerîmden yanlış mânâ çıkarır,
yanlış yola saparlar (Âli İmrân sûresi: 7)
Kalb sâlih (iyi) olunca, beden de sâlih olur (Hadîsi şerîfÎtikadnâme)
Müslüman müslümanın cânına, malına ve ırzına saldırmaz Allahü teâlâ, bedenlerinizin kuvvetine, güzelliğine bakmaz Amellerinize de bakmaz Kalblerinize ve niyyetlerinize bakar (Hadîsi şerîfMüsned)
Kalb, Allahü teâlâdan başkasına tutulmuş ise yıkılmış demektir Bir işe yaramaz Niyet doğru olmadıkça, hayırlı işlerin, yardımların ve âdete uyarak yapılan ibâdetlerin, yalnız hiç faydası olmaz Kalbin Allahü teâlâdan başka hiçbir şeye düşkün olmama sı da lâzımdır (İmâmı Rabbânî)
Nûrlu, temiz kalb, şerîate uymağı sever Kararmış kalb, kötü arkadaşa, nefse, şeytana, uymağı sever (Muhammed Hâdimî)
Bir kimsenin kalbinde hased bulunur, kendisi buna üzülür, bunu istemezse, bu günâh olmaz Kalbde bulunan hâtıra (düşünce) günâh sayılmaz Hâtıranın kalbe gelmesi insanın elinde değildir Kalbinde hased bulunmasından üzülmezse veya arzusu ile hased ed erse, günâh olur, haram olur (Muhammed Hâdimî)
Mü'minin kalbi, Allahü teâlânın evidir ve güzel huyların yeridir Kalbinde kötü, çirkin düşüncelere yer vermek, çirkinleri güzellere ortak etmek olur (Muhammed Hâdimî)
Kalbe gelen lekeleri temizlemek için, günahlarından dolayı tövbe, istiğfâr etmeli, pişman olmalı ve Allahü teâlâya sığınmalıdır (İmâmı Rabbânî)
Kalbin itminânı (huzûru), zikr (Allahü teâlâyı anmak) iledir Fen bilgileri ile bularak, anlayarak değildir (İmâmı Rabbânî)
Kalbin tasfiyesi, temizliği, şerîate (İslâmiyete) uymakla, sünnetlere yapışmakla, bid'atlerden (dîne sonradan sokulan değişikliklerden) kaçmakla ve nefse tatlı gelen şeylerden sakınmakla olur Zikr ve mürşîdi (hocasını) sevmek bunu kolaylaştırır (İmâmı Rabbânî)
Allah korkusundan ağlamak, kalbin cilâsıdır Kahkaha ile gülmek kalbin zehridir (Abdülhakîm bin Mustafâ)
Kalb kırmaktan çok sakınınız Allahü teâlâyı en ziyâde inciten küfrden sonra, kalb kırmak gibi büyük günâh yoktur (İmâmı Rabbânî) Ol fakir ki yüzün bakar Gözlerinin yaşı akar Mü'min olan kalb mi yıkar Boynuna lânet mi takar Sakın incitme bir cânı Yıkarsın Arşı Rahmânı
(Alvarlı Muhammed Lütfi)
2 Tasavvuf yolunda birinci mertebe
Tasavvuf yolunda ilerlemeye kalbden başlanır Kalb madde değildir Maddesiz, ölçüsüz olan Âlemi emrdendir Bu yolda (tasavvuf yolunda) kalbi geçtikten sonra, kalbin üstünde olan (rûh) mertebelerinde ilerlenir (İmâmı Rabbânî)
Kalb Gözü:Kin, hased, kibir gibi mânevî hastalıklardan kurtulup, her an Allahü teâlâyı anan kimsenin kalbinde meydana gelen, işlerin iç yüzünü görme kuvveti, basîret (Bkz Basîret)
Düşünerek anlamak, kalb gözü ile görmek yanında, özle kabuk gibidir (İmâmı Rabbânî)
Kalb Hastalığı:Kalbin Allahü teâlâdan başkasına bağlanması
Kalblerinde hastalık vardırmeâlindeki âyeti kerîmede bildirilen kalb hastalığına yakalanmış olanların hiçbir ibâdeti ve tâati fayda vermez Bilakis zarar verir Çok Kur'ânı kerîm okuyanlar vardır ki, Kur'ânı kerîm bunlara lânet ederhadîsi şerîfi meşhurdur Çok oruç tutanlar vardır ki, oruçtan kazancı, yalnız açlık ve susuzlukturhadîsi şerîfi sahîhtir Kalb hastalıklarının mütehassısları olan tasavvuf büyükleri de önce bu hastalığın giderilmesi için yapılacak şeyleri emrederler (İmâmı Rabbânî)
Kalb Huzûru:İç rahatlığı, gönül hoşluğu Kalbin Allahü teâlâdan başkası ile olmaması; Allah'tan başkasına bağlanmaması
İbâdet, Allahü teâlânın emirlerini yapıp, yasaklarından sakınmaktır Bu ise, kalbin huzûru ve agâhlığıdır (uyanıklığıdır) (Ubeydullahı Ahrâr)
Kalb İlmi:Evliyâdan bir zâtın rehberliğinde kazanılan ilim (Bkz İlim)
Kalb İtminânı:Kalb huzûru
Kalbi itminâna kavuşturan tek yol vardır Bu tek yol, Allahü teâlâyı zikretmektir (hatırlamak ve anmaktır) Akıl ile incelemekle ve düşünmekle kalb itminâna kavuşmaz (İmâmı Rabbânî)
Kalb Selâmeti:Kalbin kibir, riyâ, kıskançlık, kin ve düşmanlık gibi kötü düşüncelerden kurtulup, iyi ahlâk ile ahlâklanması
Kalbin selâmeti, onun mâsivâyı (Allahü teâlâyı unutturan her şeyi) terketmesine bağlıdır (İmâmı Rabbânî)
Kalbin selâmeti için şunlara dikkat etmek lâzımdır: 1) Ahlâkı güzel olanlarla berâber olmak, 2) Kur'ânı kerîm okumaya devâm etmek, 3) Fazla yemek yememek, 4) Gece namazlarına devâm etmek, 5) Seher vaktinde Allahü teâlâya yalvarmak, istiğfâr etmek, g ünahlarının bağışlanmasını istemek Seher vakti sabah namazının vaktinin girmesinden bir saat önceki vakittir (Ahmed bin Âsım Antâkî)
Kalb Tasdîkinden olduğu sözbirliği ile bildirilmiş olan şeylere, kalbin inanması
Îmân; kalb ile tasdîk, dil ile ikrârdır, söylemektir (Mevlânâ Hâlidi Bağdâdî)
Kalb Tasfiyesi:Kalbi, İslâmiyet'in beğenmediği şeylerden, günâhlardan, kötü düşüncelerden kurtarmak, temizlemek
Kalbin tasfiyesi, temizliği, dîne uymakla ve sünnetlere yapışmakla ve bid'atlerden kaçmakla ve nefse tatlı gelen şeylerden sakınmakla olur Zikir, Allahü teâlâyı anmak ve mürşîdi (hocasını) sevmek, bunu kolaylaştırır (İmâmı Rabbânî)
Kalbi tasfiye etmekten maksad; mânevî âfetleri gidermek, kalbi hastalıklardan kurtarmaktır (İmâmı Rabbânî)
Namaz kılmak, kalbin tasfiyesinin ve huzûrunun bir işâretidir Namaz, Allahü teâlânın huzûrunda durmak olup, O'nun huzûrunda durulunca, kalbin tasfiye edileceği açıktır (Muhammed Rebhâmî)
Kalb Temizliği:Kalbin İslâmiyet'e uymayan şeylerden, dünyâya düşkünlükten, kötü düşünceden kurtulması
Kalb temiz olursa, ağızdan güzel sözler meydana çıkar Çünkü kalbin mahsûlü dilin sermâyesidir (Ahmed Rıfâî) Zikr et zikr, bedende iken cânın, Kalb temizliği zikr iledir Rahmân'ın (İmâmı Rabbânî)
Kalb Toparlanması:Kalbin Allahü teâlâdan başka şeylere bağlanmaktan kurtulması
Kalbi toparlayabilmek için, Allahü teâlâdan başka her şeyi unutmak lâzımdır Öyle unutmalıdır ki, bir şeyi düşünmek için, kendisini zorlasa düşünemez olmalıdır (Muhammed Bâkibillah)
Kalbi Hakîkî:Yürek denilen et parçasında bulunan mânevî kuvvet
Kalbi Sanevberî:Yürek
Kalbi sanevberî, kalbi hakîkînin (gönül) yuvası gibidir (Abdülhakîm Arvâsî)
Kalbi Selîm:Şek (şüphe) ve şirkten (Allahü teâlâya ortak koşmaktan), küfür ve nifâktan arınmış, dâimâ Allahü teâlâya bağlı kalb
Allahü teâlâ âyeti kerîmede meâlen buyurdu ki:
O gün, mal ve çocuklar fayda vermez Ancak, Allahü teâlâya kalbi selîm ile gelenler faydalanır (Şuarâ sûresi: 88, 89 )