Kanser Nedir?
Kanser önemi giderek büyüyen bir sağlık ve yaşam sorunu durumundadır Ölüm nedeni olarak, kalp ve damar hastalıklarının derhal gerisinde gelmektedir Batı toplumlarında her sene 250350 kişiden biri kansere tutulmaktadır 60 yaşın üzerindeki gurupta ise kanser sıklığı çok artmakta 300 kişide 45 civarına yükselmektedir Ülkemizde belli istatistikler bulunmamakla birlikte insidansın bunun yarısı değin olduğu varsayım edilmektedir
Yurdumuzda en sık görülen kanserler erkeklerde akciğer, prostat, kalın barsak, rektum, mide ve pankreas; kadınlarda meme, akciğer, kalın barsak, rektum, serviks, over, mide ve pankreas kanserleri olarak sıralanabilir Deri kanseri sıklığı her iki cinste de yüksek olmakla birlikte, habis melanom dışındaki deri kanserleri tedaviye iyi cevap verdiklerinden ölüm oranı fazla düşüktür
Kanserin Biyolojisi
Kanser, bir takım etkilerle değişime uğramış hücrelerin, gerek yerel ve gerek uzakta noktalarda kontrolsüz olarak çoğalıp büyümelerinin sonucu oluşan habis hastalıklar grubudur Normalde hücreler belli bir denetleme aşağı, ihtiyaca kadar bölünerek çoğalırlar Hücreler bir taraftan programlı vefat ya da apoptozdenen olay ile yok olurken, diğer taraftan da çoğalma faktörlerinin etkisiyle çoğalır Yükselme faktörleri normalde DNA'daki değişik genlerin etkisiyle oluşan proteinlerdir Bu genler mutasyona (değişime) uğrayarak hücrelerin fazla büyümesine sebep olurlarsa, o zaman kanser oluşur ve bu genlere de onkogendenir
DNA hayatın merkezi maddesi olarak makul DNA'da genler bulunmaktadır Genler, anne ya da babadan çocuğa siyah ya da sarı saç ya da mavi göz gibi özelliklerin ya da talasemi (Akdeniz anemisi) gibi hastalıkların geçmesine sebep olan kalıtım birimleridir
DNA uzun bir teyp şeridi gibidir Vücudumuza nasıl büyüyeceğini belirten, hatta davranışlarımızı belirleyen biyolojik bir programlar dizinidir DNA bilgisayardaki programları taşıyıcı şeritlere benzetilebilir
DNA, deoksiribonükleik asid dediğimiz hücresel çekirdeği asidinin baş harflerinden oluşan bir kısaltmadır DNA hücrelerde kromozom biçiminde bulunur
İnsan vücudunda milyarlarca hücreli vardır ve her hücredeki DNA o hücrenin yoklama merkezidir İnsanda 23 çift kromozom vardır Bunlar çekirdekte çiftler halinde bulunurlar Yalnız son çifttekiler cinsiyet kromozomu olarak farklıdır; kadında XX ve erkekte XY olarak bulunur
Kanser genleri veya onkogenler 70'li yılların sonlarına dürüst bulunmağa başlanmış ve günümüze dek fazla aktif araştırmaların konusunu oluşturarak, kanserin daha iyi anlaşılmasına, tanı ve tedavinin geliştirilmesine hizmet etmişlerdir
Onkogenleri yaratıcı mutasyonlar, karsinojen maddelerin, virüslerin ve X ışınlarının etkisiyle meydana kazanç Kanser bir organda oluştuktan sonra, uzak doku ve organlara da metastaz dediğimiz yerleşmeler yapar ve genellikle hastalar metastazlar sebebiyle kaybedilir Çabuk ilerleyen kanserlerde metastaz erken, daha iyi gidişli kanserlerde ise metastaz geç oluşur Metastaz oluşumu tesadüften çok, kanser hücrelerinin bir takım organlara basit yerleşmelerini sağlayan özelliklerine bağlıdır Mesela, kolon kanserleri karaciğere, prostat kanserleri kemiğe metastaz yapmayı seçim etmektedir Burada, kanserli dokuda kan akımı, damar hücrelerinin aktivasyonu gibi faktörler rol oynamaktadır
Onkogenlerin yanına antionkogenler de fazla önemlidir Onkogenler kansere sebep olurken, antionkogenler kanseri önleyen genlerdir Antionkogenlere tümörü baskılayan genlerde denir Bunlar doğal hallerinde iken, yani mutasyona uğramamış hallerinde iken hücre bölünmesini ve çoğalmasını frenleyen, durduran genlerdir Misal olarak retinoblastoma genini ve p53 genini gösterebiliriz
Sonuç
Kanser fazla önemli bir hastalıklar grubudur Tedavisi ve tanısı bir çok uzmanlık dallarının işbirliğini gerektirmektedir Tedavisi güçtür Erken teşhis önemlidir Cerrahi ve radyoterapi yerel çare yöntemleri olup, onların gerisinde kemoterapi ve immünoterapi gibi sistemik tedaviler uygulanmaktadır Kemoterapi sitotoksik ilaçlarla yapıldığı için özel bir ihtisas konusudur Etkin dozlarda, fakat hastayı ast tesirlerden koruyarak yapılması gereklidir
Moleküler biyolojinin verdiği yeni bilgiler kanser tedavisi için umut vaad etmektedir Onkogenleri ve onların ürünlerini baskılayan özel maddeler halen araştırılmaktadır Antionkogenlerin de tedaviye katılmaları için çalışılmaktadır
Kanserde belki tedaviden daha kayda değer olan husus kanserin önlenmesidir Önlemede karsinojenik (kanser yapıcı) maddelerden uzakta durmak, temiz ve dinç yaşamak ve yerinde bir perhiz kullanmak gibi hususlara uyulması kanser sıklığını rahatça yarıya indirebilir Gelecekte kemoprevansiyon yani kimyasal maddelerle kanseri durdurmak de yardımcı olabilecektir
Kaynak: Tıbbi Onkoloji Derneği *
Kanser önemi giderek büyüyen bir sağlık ve yaşam sorunu durumundadır Ölüm nedeni olarak, kalp ve damar hastalıklarının derhal gerisinde gelmektedir Batı toplumlarında her sene 250350 kişiden biri kansere tutulmaktadır 60 yaşın üzerindeki gurupta ise kanser sıklığı çok artmakta 300 kişide 45 civarına yükselmektedir Ülkemizde belli istatistikler bulunmamakla birlikte insidansın bunun yarısı değin olduğu varsayım edilmektedir
Yurdumuzda en sık görülen kanserler erkeklerde akciğer, prostat, kalın barsak, rektum, mide ve pankreas; kadınlarda meme, akciğer, kalın barsak, rektum, serviks, over, mide ve pankreas kanserleri olarak sıralanabilir Deri kanseri sıklığı her iki cinste de yüksek olmakla birlikte, habis melanom dışındaki deri kanserleri tedaviye iyi cevap verdiklerinden ölüm oranı fazla düşüktür
Kanserin Biyolojisi
Kanser, bir takım etkilerle değişime uğramış hücrelerin, gerek yerel ve gerek uzakta noktalarda kontrolsüz olarak çoğalıp büyümelerinin sonucu oluşan habis hastalıklar grubudur Normalde hücreler belli bir denetleme aşağı, ihtiyaca kadar bölünerek çoğalırlar Hücreler bir taraftan programlı vefat ya da apoptozdenen olay ile yok olurken, diğer taraftan da çoğalma faktörlerinin etkisiyle çoğalır Yükselme faktörleri normalde DNA'daki değişik genlerin etkisiyle oluşan proteinlerdir Bu genler mutasyona (değişime) uğrayarak hücrelerin fazla büyümesine sebep olurlarsa, o zaman kanser oluşur ve bu genlere de onkogendenir
DNA hayatın merkezi maddesi olarak makul DNA'da genler bulunmaktadır Genler, anne ya da babadan çocuğa siyah ya da sarı saç ya da mavi göz gibi özelliklerin ya da talasemi (Akdeniz anemisi) gibi hastalıkların geçmesine sebep olan kalıtım birimleridir
DNA uzun bir teyp şeridi gibidir Vücudumuza nasıl büyüyeceğini belirten, hatta davranışlarımızı belirleyen biyolojik bir programlar dizinidir DNA bilgisayardaki programları taşıyıcı şeritlere benzetilebilir
DNA, deoksiribonükleik asid dediğimiz hücresel çekirdeği asidinin baş harflerinden oluşan bir kısaltmadır DNA hücrelerde kromozom biçiminde bulunur
İnsan vücudunda milyarlarca hücreli vardır ve her hücredeki DNA o hücrenin yoklama merkezidir İnsanda 23 çift kromozom vardır Bunlar çekirdekte çiftler halinde bulunurlar Yalnız son çifttekiler cinsiyet kromozomu olarak farklıdır; kadında XX ve erkekte XY olarak bulunur
Kanser genleri veya onkogenler 70'li yılların sonlarına dürüst bulunmağa başlanmış ve günümüze dek fazla aktif araştırmaların konusunu oluşturarak, kanserin daha iyi anlaşılmasına, tanı ve tedavinin geliştirilmesine hizmet etmişlerdir
Onkogenleri yaratıcı mutasyonlar, karsinojen maddelerin, virüslerin ve X ışınlarının etkisiyle meydana kazanç Kanser bir organda oluştuktan sonra, uzak doku ve organlara da metastaz dediğimiz yerleşmeler yapar ve genellikle hastalar metastazlar sebebiyle kaybedilir Çabuk ilerleyen kanserlerde metastaz erken, daha iyi gidişli kanserlerde ise metastaz geç oluşur Metastaz oluşumu tesadüften çok, kanser hücrelerinin bir takım organlara basit yerleşmelerini sağlayan özelliklerine bağlıdır Mesela, kolon kanserleri karaciğere, prostat kanserleri kemiğe metastaz yapmayı seçim etmektedir Burada, kanserli dokuda kan akımı, damar hücrelerinin aktivasyonu gibi faktörler rol oynamaktadır
Onkogenlerin yanına antionkogenler de fazla önemlidir Onkogenler kansere sebep olurken, antionkogenler kanseri önleyen genlerdir Antionkogenlere tümörü baskılayan genlerde denir Bunlar doğal hallerinde iken, yani mutasyona uğramamış hallerinde iken hücre bölünmesini ve çoğalmasını frenleyen, durduran genlerdir Misal olarak retinoblastoma genini ve p53 genini gösterebiliriz
Sonuç
Kanser fazla önemli bir hastalıklar grubudur Tedavisi ve tanısı bir çok uzmanlık dallarının işbirliğini gerektirmektedir Tedavisi güçtür Erken teşhis önemlidir Cerrahi ve radyoterapi yerel çare yöntemleri olup, onların gerisinde kemoterapi ve immünoterapi gibi sistemik tedaviler uygulanmaktadır Kemoterapi sitotoksik ilaçlarla yapıldığı için özel bir ihtisas konusudur Etkin dozlarda, fakat hastayı ast tesirlerden koruyarak yapılması gereklidir
Moleküler biyolojinin verdiği yeni bilgiler kanser tedavisi için umut vaad etmektedir Onkogenleri ve onların ürünlerini baskılayan özel maddeler halen araştırılmaktadır Antionkogenlerin de tedaviye katılmaları için çalışılmaktadır
Kanserde belki tedaviden daha kayda değer olan husus kanserin önlenmesidir Önlemede karsinojenik (kanser yapıcı) maddelerden uzakta durmak, temiz ve dinç yaşamak ve yerinde bir perhiz kullanmak gibi hususlara uyulması kanser sıklığını rahatça yarıya indirebilir Gelecekte kemoprevansiyon yani kimyasal maddelerle kanseri durdurmak de yardımcı olabilecektir
Kaynak: Tıbbi Onkoloji Derneği *
