Kayaç Çeşitleri Özellikleri
Kayaçlar ve çeşitleri nelerdir?
Kayaç Çeşitleri ve Kullanıldığı Yerler
Kayaç Çeşitleri Özellikleri Ve Kullanıldığı Yerler
Kayaç, bir ya da daha pozitif mineralin bir araya gelmesiyle oluşmuş bütündür Granit ve bazalt değişik minerallerden, kumtaşı değişik özelliklerde kum boyutundaki tanelerin sıklaşmasından, bilye ve kuvarsit tek bir mineralden oluşmuş kayaçlardır
Kayaçlar sürekli döngü halindedir Bir magmatik kayaç sıcaklık veveya basınç aşağı morfik kayaca, morfik bir kayaç sıcaklıkla eriyerek magmaya gerisinde da magmatik kayaca, hem magmatik kayaç keza de morfik kayaç ayrışarak tortul kayaca dönüşür Buna kayaç döngüsü adı verilir
Kayaçlar oluşumları sırasındaki doğal ortamı yansıtan belgelerdir Yer kabuğunun jeolojik gelişmesinin izleri kayaç üstünde izlenmiştir böylece onlar yer kabuğunun doğal belgeleri sayılır
Bugün yeryüzünde hüküm süren fiziksel olaylar, akarsuların aşındırma ve nakliye etkileri, çöllerin ve denizlerin değişik bölgelerinde bambaşka tortulların çökertilmesi, yeryüzünün öbür iklim kuşaklarının bulunması gibi jeolojik olayla bütün yer tarihi her tarafında daima benzer şekilde, benzer düzende oluşmuştur Yani eski jeolojik devirlere ait kayaçların oluşumu bugün yeryüzünde hüküm süren fiziki olayların ışığı altında yorumlanabilir Böylece kayaçlar oluşumu esnasında mevcut olan doğal ortamı aynen yansıtırlar
Tortul kayaçlar
Su ve rüzgâr yeryüzünü d ştirebilir Bu kuvvetler, kayaçları kırarak, minik parçalara ayırır Bu partiküller ayrı yerlerde yerleşirler Buralarda, küçük parçacıklar toparlanarak, basınç aşağıda çimentolaşıp daha büyük kayaçları meydana getirirler Bu kayaçlar, genel olarak suda oluşur ve magmatik kayaçlardan daha yumuşaktırlar Tortul kayaçlar, birçok tabakaları meydana getirir ve fosilce zengindir Tortul kayaçlar bütün yeryuvarının %5'ini, yer kabuğunun ise yüzde 75'ini meydana getirir Tortul kayaçların yüzde 95'i suda oluşmuştur
Tortul kayaçların kırıntılı, organik ve kimyasal elde etmek üzere üç tipi vardır
Kırıntılı tortul kayaçlar Çeşitli büyüklükteki taş ve mineral parçalarda karalardaki ve denizlerdeki tortullaşma havzalarını çökelmeleriyle meydana gelen taneli kayaçlardır Öbür boyuttaki taneleri birbirleriyle çimento maddeleriyle birleşmeleri sonucu çimentolu kayaçlar kum taşı, kalker gibi taneleri birbirine bağlayarak madde bulunmadığından çimentosuz tortul kayaçlar oluşur
Kırıntılı tortul kayaçlar tane çapı 2 mm'den büyük ve çakıl, moloz, konglomerakuvarsit, gibi kayaçlardır Tane çapı 0,2 mm'den 0,02 m^'ye değin olan kısım eksen ondan daha küçükler çoğunlukla mil+kil şeklinde geçer organik tortullar farklı alanlara yönlendirilmiş bitki ve hayvan kalıntılarını, uzun vakit eşliğinde fosilleşip başkalaşmalarıyla oluşurlar En uzun sürede oluşan kayaçlardan biridir Bilhassa bitki fosillerinin oluştuğu alanlarda yoğunlukta olmaktadırlar gibi kayaçlardır 2 mm'den 0,2 mm'ye dek olan kısma kum, karmakarışık kum, kumtaşı,
Organik tortul kayaçlar
Bitki ve hayvan kalıntılarının birikmesi sonucunda oluşurSilisli, karbonatlı ve karbonlu organik tortul kayaç türleri vardır
Kimyasal tortul kayaçlar
Astarlı eriyiklerin çökelmesi sonucu meydana gelirler Mağaralardaki sarkıtdikitler, deniz kıyılarındaki kireçli ve demirli oolitler, kapalı göllerin kenarlarındaki tuz oluşumları su kaynakları etrafındaki travertenilaç ve oluşumları %35'i kadar kireç taşları oluşturur Kireç taşları inşa taşı, stabilize araç gereç, kireç yapımında ve döşemecilikte, çelik sanayiinde ve sanayiinde kullanılır
Magmatik kayaçlar
Erimiş halde yer alan bir silikat hamuru durumunda olan magmanın yer kabuğunun derinliklerinde ağır ağır veya yeryüzünde bir anda soğuması ile oluşurlar Bu kayaçlar genelde kristallerde oluşmuş kütle halindeki kayaçlardırBu cins kayaçlar Dünya üzerinde fazla pozitif değildir
Bu kayaçlar magmanın soğuyarak katılaşması sonucu meydana gelirler Yer kabuğunun az kalsın % 65'ini oluştururlar Kökenlerini magma teşkil ettiğinden bunlara magmatik kayaç ya da katılaşım kayaçları adı verilir
Plutonik kayaçlar (derinlik kayaçları)
Bunlar sadece kayaçların boş kısımlarını dolduran kristallerden oluşmuş, iri kristalli kayaçlardır Granit misal verilebilir Magmanın soğuması ve katılaşması yavaşça meydana geldiği için tam kristalli kayaçlardırKristalleşme dıştan içe doğru ağır ağır devam eder
Volkanik kayaçlar (yüzey kayaçları)
Bu kayaçlara yüzey kayaçları da denir Bunlar benzeri kristalli sıkça gözle görülebilen dağıtılmış kristaller, kristal olmayan genel olarak camsı hamur içinde dağılmış serpilmiş durumda bulunurlar Andezit ve bazalt örnek verilebiliriç püskürük ve dış püskürük olarak 2 ye ayrılır iç püskürük:granit,siyanit,diyanit
Damarlı Kayaçlar
Derinlik kayaçları ile yüzey kayaçları arasında bir geçiş safhasını oluşturur Mikro kristallerdir Öteki kayaçların yarık ve çatlaklarında yer alır genellikle içeriği silikatlerden oluşur
Metamorfoz kayaçları morfik kayaçlar
Tortul ya da magmatik kayaçların sıcaklık, basınç, gerilme ve kimyasal aktivitesi olan sıvıların etkisiyle değişmeleri, başkalaşımları sonucu oluşurlar Genel Olarak kristallerin şistozite gibi paralel yapılar oluşturmasıyla karakteristiktirler Metomorfizma yer kabuğunda ve yer kabuğunun derinliklerinde hüküm süren bedensel ve kimyasal şartların etkisiyle kayaçlarda meydana gelen dönüştürme olayıdır Mineraller belirtilen bir sıcaklık ve basınç aşağı dengelenmiş durumdadırlar Eğer sıcaklık ve basınç değerlerinde bir artış ya da değişme olmuşsa mineralde, başkalaşım gerçekeleşmiştir *
Kayaçlar ve çeşitleri nelerdir?
Kayaç Çeşitleri ve Kullanıldığı Yerler
Kayaç Çeşitleri Özellikleri Ve Kullanıldığı Yerler
Kayaç, bir ya da daha pozitif mineralin bir araya gelmesiyle oluşmuş bütündür Granit ve bazalt değişik minerallerden, kumtaşı değişik özelliklerde kum boyutundaki tanelerin sıklaşmasından, bilye ve kuvarsit tek bir mineralden oluşmuş kayaçlardır
Kayaçlar sürekli döngü halindedir Bir magmatik kayaç sıcaklık veveya basınç aşağı morfik kayaca, morfik bir kayaç sıcaklıkla eriyerek magmaya gerisinde da magmatik kayaca, hem magmatik kayaç keza de morfik kayaç ayrışarak tortul kayaca dönüşür Buna kayaç döngüsü adı verilir
Kayaçlar oluşumları sırasındaki doğal ortamı yansıtan belgelerdir Yer kabuğunun jeolojik gelişmesinin izleri kayaç üstünde izlenmiştir böylece onlar yer kabuğunun doğal belgeleri sayılır
Bugün yeryüzünde hüküm süren fiziksel olaylar, akarsuların aşındırma ve nakliye etkileri, çöllerin ve denizlerin değişik bölgelerinde bambaşka tortulların çökertilmesi, yeryüzünün öbür iklim kuşaklarının bulunması gibi jeolojik olayla bütün yer tarihi her tarafında daima benzer şekilde, benzer düzende oluşmuştur Yani eski jeolojik devirlere ait kayaçların oluşumu bugün yeryüzünde hüküm süren fiziki olayların ışığı altında yorumlanabilir Böylece kayaçlar oluşumu esnasında mevcut olan doğal ortamı aynen yansıtırlar
Tortul kayaçlar
Su ve rüzgâr yeryüzünü d ştirebilir Bu kuvvetler, kayaçları kırarak, minik parçalara ayırır Bu partiküller ayrı yerlerde yerleşirler Buralarda, küçük parçacıklar toparlanarak, basınç aşağıda çimentolaşıp daha büyük kayaçları meydana getirirler Bu kayaçlar, genel olarak suda oluşur ve magmatik kayaçlardan daha yumuşaktırlar Tortul kayaçlar, birçok tabakaları meydana getirir ve fosilce zengindir Tortul kayaçlar bütün yeryuvarının %5'ini, yer kabuğunun ise yüzde 75'ini meydana getirir Tortul kayaçların yüzde 95'i suda oluşmuştur
Tortul kayaçların kırıntılı, organik ve kimyasal elde etmek üzere üç tipi vardır
Kırıntılı tortul kayaçlar Çeşitli büyüklükteki taş ve mineral parçalarda karalardaki ve denizlerdeki tortullaşma havzalarını çökelmeleriyle meydana gelen taneli kayaçlardır Öbür boyuttaki taneleri birbirleriyle çimento maddeleriyle birleşmeleri sonucu çimentolu kayaçlar kum taşı, kalker gibi taneleri birbirine bağlayarak madde bulunmadığından çimentosuz tortul kayaçlar oluşur
Kırıntılı tortul kayaçlar tane çapı 2 mm'den büyük ve çakıl, moloz, konglomerakuvarsit, gibi kayaçlardır Tane çapı 0,2 mm'den 0,02 m^'ye değin olan kısım eksen ondan daha küçükler çoğunlukla mil+kil şeklinde geçer organik tortullar farklı alanlara yönlendirilmiş bitki ve hayvan kalıntılarını, uzun vakit eşliğinde fosilleşip başkalaşmalarıyla oluşurlar En uzun sürede oluşan kayaçlardan biridir Bilhassa bitki fosillerinin oluştuğu alanlarda yoğunlukta olmaktadırlar gibi kayaçlardır 2 mm'den 0,2 mm'ye dek olan kısma kum, karmakarışık kum, kumtaşı,
Organik tortul kayaçlar
Bitki ve hayvan kalıntılarının birikmesi sonucunda oluşurSilisli, karbonatlı ve karbonlu organik tortul kayaç türleri vardır
Kimyasal tortul kayaçlar
Astarlı eriyiklerin çökelmesi sonucu meydana gelirler Mağaralardaki sarkıtdikitler, deniz kıyılarındaki kireçli ve demirli oolitler, kapalı göllerin kenarlarındaki tuz oluşumları su kaynakları etrafındaki travertenilaç ve oluşumları %35'i kadar kireç taşları oluşturur Kireç taşları inşa taşı, stabilize araç gereç, kireç yapımında ve döşemecilikte, çelik sanayiinde ve sanayiinde kullanılır
Magmatik kayaçlar
Erimiş halde yer alan bir silikat hamuru durumunda olan magmanın yer kabuğunun derinliklerinde ağır ağır veya yeryüzünde bir anda soğuması ile oluşurlar Bu kayaçlar genelde kristallerde oluşmuş kütle halindeki kayaçlardırBu cins kayaçlar Dünya üzerinde fazla pozitif değildir
Bu kayaçlar magmanın soğuyarak katılaşması sonucu meydana gelirler Yer kabuğunun az kalsın % 65'ini oluştururlar Kökenlerini magma teşkil ettiğinden bunlara magmatik kayaç ya da katılaşım kayaçları adı verilir
Plutonik kayaçlar (derinlik kayaçları)
Bunlar sadece kayaçların boş kısımlarını dolduran kristallerden oluşmuş, iri kristalli kayaçlardır Granit misal verilebilir Magmanın soğuması ve katılaşması yavaşça meydana geldiği için tam kristalli kayaçlardırKristalleşme dıştan içe doğru ağır ağır devam eder
Volkanik kayaçlar (yüzey kayaçları)
Bu kayaçlara yüzey kayaçları da denir Bunlar benzeri kristalli sıkça gözle görülebilen dağıtılmış kristaller, kristal olmayan genel olarak camsı hamur içinde dağılmış serpilmiş durumda bulunurlar Andezit ve bazalt örnek verilebiliriç püskürük ve dış püskürük olarak 2 ye ayrılır iç püskürük:granit,siyanit,diyanit
Damarlı Kayaçlar
Derinlik kayaçları ile yüzey kayaçları arasında bir geçiş safhasını oluşturur Mikro kristallerdir Öteki kayaçların yarık ve çatlaklarında yer alır genellikle içeriği silikatlerden oluşur
Metamorfoz kayaçları morfik kayaçlar
Tortul ya da magmatik kayaçların sıcaklık, basınç, gerilme ve kimyasal aktivitesi olan sıvıların etkisiyle değişmeleri, başkalaşımları sonucu oluşurlar Genel Olarak kristallerin şistozite gibi paralel yapılar oluşturmasıyla karakteristiktirler Metomorfizma yer kabuğunda ve yer kabuğunun derinliklerinde hüküm süren bedensel ve kimyasal şartların etkisiyle kayaçlarda meydana gelen dönüştürme olayıdır Mineraller belirtilen bir sıcaklık ve basınç aşağı dengelenmiş durumdadırlar Eğer sıcaklık ve basınç değerlerinde bir artış ya da değişme olmuşsa mineralde, başkalaşım gerçekeleşmiştir *
