ORGAN BAĞIŞI
Organ Bağışı Nedir?
Kişinin hayatta iken serbest iradesiyle, tıbben yaşamı sona erdikten sonra ise ailesinin izniyle doku ve organlarınınbaşka hastaların tedavisi icin kullanılmasına izin vermesidir
Organ Nakli Nedir?
Vucutta gorevini yapamayan bir organın yerine canlı veya olu ( beyin olumu gercekleşmiş olum hali) bir vericiden alınan sağlam ve aynı gorevi uslenecek bir organın nakledilmesi işlemidir
Neden Organ Bağışı?
Pek cok hasta icin organ nakli, yeniden normal bir yaşama donmenin tek yolu Daha onemlisi organ nakli, pek cok hastalıkta, hayatta kalmanın da en sağlam guvencesi Kronik bobrek yetmezliğinde iki care var: Diyaliz ya da bobrek nakli Diyalize giren hastaların hayatta kalma oranı, beş yıllık bir surede yuzde 348’e duşuyor Oysa, bobrek nakli yapılması durumunda, hayatta kalma oranı, aynı sure icin yuzde 90 oluyor
Turkiye’de her yıl yaklaşık 4 bin 500 hasta diyaliz tedavisine başlıyor
Bir hastanın hekim ve hastane masrafı haric diyaliz ve ilac maliyeti yılda 23 bin dolar
Oysa bobrek nakli yapılan bir hastanın ilk yıl tedavi maliyeti 22 bin dolar (yani, neredeyse diyaliz kadar) ama dorduncu yılda bu maliyet 8 bin dolara kadar duşuyor
Turkiye'de yaklaşık 44 bin kişi organ nakli icin beklemektedir
Her yıl ortalama 8 bin kişi bu listeye ekleniyor
Ulkemizde her yıl yaklaşık 8 bin hasta organ bulunamadığı icin olmektedir
2006 yılında;
Tam 7 bin kişi organ nakli sırasını beklerken hayatını kaybetti
Kronik bobrek yetmezliği olan ve diyalizle yaşamını surduren hasta sayısı ise 40 bin civarında
İslam Dini ve Organ Bağışı
Din İşleri Yuksek Kurulu 06031980 tarih ve 39613 sayılı kararında da aşağıdaki şartlara uyularak yapılacak organ ve doku naklinin caiz olacağı sonucuna varmıştır:
Zaruret halinin bulunması, yani hastanın hayatını veya hayati bir uzvunu kurtarmak icin, bundan başka caresi olmadığının, mesleki ehliyet ve durustluğune guvenilen bir tabip tarafından tespit edilmesi,
Hastalığın bu yoldan tedavi edilebileceğine tabibin zannı galibinin bulunması,
Organ veya dokusu alınan kişinin, bu işlemin yapıldığı esnada olmuş olması,
Toplumun huzur ve duzeninin bozulmaması bakımından organ veya dokusu alınacak kişinin sağlığında (olmeden once) buna izin vermiş olması veya hayatta iken aksine bir beyanı olmamak şartıyla, yakınlarının rızasının sağlanması,
Alınacak organ veya doku karşılığında hicbir şekilde ucret alınmaması,
Tedavisi yapılacak hastanın da kendisine yapılacak bu nakle razı olması gerekir
Kişinin Yaşam Destek Unitesi’nden cıkarılması hakkındaki 14122006 tarihli Din İşleri Yuksek Kurulunun mutalaası şoyledir:
Yaşam destek unitesine bağlı bir kişi;
a) beynin kesin olarak butun fonksiyonlarını yitirdiğine,
b) bu durumdan geri donuşun artık imkansız olduğuna uzman tabiplerce karar verilmesi şartıyla yaşam destek unitesinden cıkarılabilir
Yine aynı mutalaada organ nakli ile ilgili yapılan acıklamada 1980 yılındaki kurul kararına ek olarak organ alınacak kişinin canlı olması ile ilgili şoyle bir acıklama yer almıştır:
“ Organ veya dokusu alınacak kişinin, işlemin yapıldığı esnada olmuş olması; organı alınacak kişi sağ ise alınacak organ veya dokunun hayati bir organ olmaması,
Organ Bağışının Yasal Cercevesi
29051979 tarih 2238 sayılı “Organ ve Doku Alınması, Saklanması, Aşılanması ve Nakli Hakkındaki Kanun a gore;
Bir bedel veya başkaca cıkar karşılığı, organ ve doku alınması ve satılması yasaktır
Yaşayan kişilerden organ ve doku alınması konusunda:
Onsekiz yaşını doldurmamış ve mumeyyiz olmayan kişilerden organ ve doku alınması yasaktır
Onsekiz yaşını doldurmuş ve mumeyyiz olan bir kişiden organ ve doku alınabilmesi icin vericinin en az iki tanık huzurunda acık , bilincli ve tesirden uzak olarak onceden verilmiş yazılı ve imzalı veya en az iki tanık onunde sozlu olarak beyan edip imzaladığı tutanağın bir hekim tarafından onaylanması zorunludur
Vericinin yaşamını mutlak surette sona erdirecek veya tehlikeye sokacak olan organ ve dokuların alınması yasaktır
Oluden organ ve doku alınması konusunda:
Bu kanunun uygulanması ile ilgili olarak tıbbi olum hali, bilimin ulkede ulaştığı duzeydeki kuralları ve yontemleri uygulamak suretiyle biri kardiyolog, biri norolog, biri noroşirujiyen ve biri de anesteziyoloji ve reanimasyon uzmanından oluşan dort kişilik hekimler kurulunca oy birliği ile saptanır
Alıcının mudavi hekimi ile organ ve doku alınması, saklanması, aşılanması ve naklini gercekleştirecek olan hekimlerin, olum halini saptayacak olan hekimler kurulunda yer almaları yasaktır
Bu kanuna aykırı şekilde organ ve doku alan, saklayan, aşılayan ve nakledenlerle bunların alım ve satımını yapanlar, alım ve satımına aracılık edenler veya bunun komisyonculuğunu yapanlar hakkında, fiil daha ağır bir cezayı gerektirmediği taktirde iki yıldan dort yıla kadar hapis ve ağır para cezasına hukmolunur
Taslakta daha da ağır ceza onerilmektedir
Beyin Olumu
Tıbben, şuurun gitmesinden beyin olumu denen safhaya kadar, KomaDerin koma Bitkisel hayat denen aşamalar mevcut olup, bu durumların tamamında geri donuş, yani hastanın iyileşmesi mumkundur, bitkisel hayattaki bir kişinin mucizevi olarak iyileşebildiği vakalar dahi bildirilmiştir Bu nedenle bitkisel hayattaki kişiler olu kabul edilmez ve organları nakil icin alınmaz
Ancak beyin olumu denen durumda beynin korteks tabakası dahil, beyin sapı denilen bolumu de tamamen olmuş olup iyileşme kesinlikle mumkun değildir ve bu kavram beyin fonksiyonlarının geri donuşumsuz olarak kaybını ifade etmektedir
Bugune dek beyin olumu tanısı konmuş hic kimse geri donmemiş, yani iyileşmemiştir Beyin olumu gercekleşmiş herkes ya bir sure sonra makinelere rağmen akciğer ve kalbi kendiliğinden durarak, ya da hasta yakını isteği ile makinenin fişi cekilmek kaydıyla akciğer solunumu olmadığı icin kalbi de durarak hayatı sonlanmaktadır
Nakil icin kullanılacak organlar, beyin olumu gercekleşmiş kadavra vericiler makineye bağlı iken cıkartılmak zorundadır, cunku bu organların kanlanmaya devam etmesi (kan dolaşımının devam ediyor olması) gerekmektedir
Hangi doku ve organlar nakledilebiliyor?
Ulkemizde kalp, akciğer, bobrek, karaciğer, pankreas, ince bağırsak gibi organların ve kalp kapağı, gozun kornea tabakası, kemik iliği gibi dokuların nakli yapılabilmektedir Bu organ ve dokulardan;
Kemik iliği » Yalnızca canlıdan,
Karaciğer ve bobrek » Hem canlı, hem kadavradan,
Kalp, kalp kapağı, akciğer, pankreas, ince bağırsak, kornea » Yalnızca kadavradan
alınarak nakledilebilmektedir
Yaşlı insandan nakil olur mu?
Yaş yuksek veya suregelen sağlık sorunları bile olsa organlardan bazıları uygun alıcılara nakledilebilir Mesela 70 yaşında bir insanın bobrekleri gayet normal bir şekilde calışıyor olabilir
Cesedin Vucut Butunluğu
Organ alındıktan sonra, kadavranın yani insan cesedinin bakımı uygun ve saygın bir şekilde yapılır Cesedin vucut butunluğu korunur Dış gorunumde ameliyat izi dışında herhangi bir bozukluk oluşmaz
Batıda organ naklinin %20’si canlıdan, %80’i kadavradan alınırken, ulkemizde bu durum tamamen tersine işlemektedir Orneğin, gecen seneki verilere gore nakil olan organların %85’i canlıdan, %15’i ise kadavradan alınmıştır
Turkiye’de organ bağışı yapmak isteyen kişiler;
· Sağlık Mudurluklerine,
· Hastanelere, Sağlık Ocaklarına
· Emniyet Mudurluklerine (ehliyet alımı sırasında),
· Organ Nakli Yapan Merkezlere,
· Organ Nakli İle İlgilenen Vakıf, Dernek vs Kuruluşlara başvurarak organ bağışı yapabilirler
Organ bağışı ve organ nakli şikayet ve danışma icin
Sağlık Bakanlığı İletişim Merkezi (SABİM)’in
ALO SAĞLIK HATTI 184
Konuyla ilgili ayetler:
“Her kim birini (hayatını kurtararak) yaşatırsa sanki butun insanları yaşatmıştır(Maide Suresi 32 Ayet)
“İyilik ve takva uzere yardımlaşınız(Maide Suresi 2 Ayet)
Organ Bağışı Nedir?
Kişinin hayatta iken serbest iradesiyle, tıbben yaşamı sona erdikten sonra ise ailesinin izniyle doku ve organlarınınbaşka hastaların tedavisi icin kullanılmasına izin vermesidir
Organ Nakli Nedir?
Vucutta gorevini yapamayan bir organın yerine canlı veya olu ( beyin olumu gercekleşmiş olum hali) bir vericiden alınan sağlam ve aynı gorevi uslenecek bir organın nakledilmesi işlemidir
Neden Organ Bağışı?
Pek cok hasta icin organ nakli, yeniden normal bir yaşama donmenin tek yolu Daha onemlisi organ nakli, pek cok hastalıkta, hayatta kalmanın da en sağlam guvencesi Kronik bobrek yetmezliğinde iki care var: Diyaliz ya da bobrek nakli Diyalize giren hastaların hayatta kalma oranı, beş yıllık bir surede yuzde 348’e duşuyor Oysa, bobrek nakli yapılması durumunda, hayatta kalma oranı, aynı sure icin yuzde 90 oluyor
Turkiye’de her yıl yaklaşık 4 bin 500 hasta diyaliz tedavisine başlıyor
Bir hastanın hekim ve hastane masrafı haric diyaliz ve ilac maliyeti yılda 23 bin dolar
Oysa bobrek nakli yapılan bir hastanın ilk yıl tedavi maliyeti 22 bin dolar (yani, neredeyse diyaliz kadar) ama dorduncu yılda bu maliyet 8 bin dolara kadar duşuyor
Turkiye'de yaklaşık 44 bin kişi organ nakli icin beklemektedir
Her yıl ortalama 8 bin kişi bu listeye ekleniyor
Ulkemizde her yıl yaklaşık 8 bin hasta organ bulunamadığı icin olmektedir
2006 yılında;
Tam 7 bin kişi organ nakli sırasını beklerken hayatını kaybetti
Kronik bobrek yetmezliği olan ve diyalizle yaşamını surduren hasta sayısı ise 40 bin civarında
İslam Dini ve Organ Bağışı
Din İşleri Yuksek Kurulu 06031980 tarih ve 39613 sayılı kararında da aşağıdaki şartlara uyularak yapılacak organ ve doku naklinin caiz olacağı sonucuna varmıştır:
Zaruret halinin bulunması, yani hastanın hayatını veya hayati bir uzvunu kurtarmak icin, bundan başka caresi olmadığının, mesleki ehliyet ve durustluğune guvenilen bir tabip tarafından tespit edilmesi,
Hastalığın bu yoldan tedavi edilebileceğine tabibin zannı galibinin bulunması,
Organ veya dokusu alınan kişinin, bu işlemin yapıldığı esnada olmuş olması,
Toplumun huzur ve duzeninin bozulmaması bakımından organ veya dokusu alınacak kişinin sağlığında (olmeden once) buna izin vermiş olması veya hayatta iken aksine bir beyanı olmamak şartıyla, yakınlarının rızasının sağlanması,
Alınacak organ veya doku karşılığında hicbir şekilde ucret alınmaması,
Tedavisi yapılacak hastanın da kendisine yapılacak bu nakle razı olması gerekir
Kişinin Yaşam Destek Unitesi’nden cıkarılması hakkındaki 14122006 tarihli Din İşleri Yuksek Kurulunun mutalaası şoyledir:
Yaşam destek unitesine bağlı bir kişi;
a) beynin kesin olarak butun fonksiyonlarını yitirdiğine,
b) bu durumdan geri donuşun artık imkansız olduğuna uzman tabiplerce karar verilmesi şartıyla yaşam destek unitesinden cıkarılabilir
Yine aynı mutalaada organ nakli ile ilgili yapılan acıklamada 1980 yılındaki kurul kararına ek olarak organ alınacak kişinin canlı olması ile ilgili şoyle bir acıklama yer almıştır:
“ Organ veya dokusu alınacak kişinin, işlemin yapıldığı esnada olmuş olması; organı alınacak kişi sağ ise alınacak organ veya dokunun hayati bir organ olmaması,
Organ Bağışının Yasal Cercevesi
29051979 tarih 2238 sayılı “Organ ve Doku Alınması, Saklanması, Aşılanması ve Nakli Hakkındaki Kanun a gore;
Bir bedel veya başkaca cıkar karşılığı, organ ve doku alınması ve satılması yasaktır
Yaşayan kişilerden organ ve doku alınması konusunda:
Onsekiz yaşını doldurmamış ve mumeyyiz olmayan kişilerden organ ve doku alınması yasaktır
Onsekiz yaşını doldurmuş ve mumeyyiz olan bir kişiden organ ve doku alınabilmesi icin vericinin en az iki tanık huzurunda acık , bilincli ve tesirden uzak olarak onceden verilmiş yazılı ve imzalı veya en az iki tanık onunde sozlu olarak beyan edip imzaladığı tutanağın bir hekim tarafından onaylanması zorunludur
Vericinin yaşamını mutlak surette sona erdirecek veya tehlikeye sokacak olan organ ve dokuların alınması yasaktır
Oluden organ ve doku alınması konusunda:
Bu kanunun uygulanması ile ilgili olarak tıbbi olum hali, bilimin ulkede ulaştığı duzeydeki kuralları ve yontemleri uygulamak suretiyle biri kardiyolog, biri norolog, biri noroşirujiyen ve biri de anesteziyoloji ve reanimasyon uzmanından oluşan dort kişilik hekimler kurulunca oy birliği ile saptanır
Alıcının mudavi hekimi ile organ ve doku alınması, saklanması, aşılanması ve naklini gercekleştirecek olan hekimlerin, olum halini saptayacak olan hekimler kurulunda yer almaları yasaktır
Bu kanuna aykırı şekilde organ ve doku alan, saklayan, aşılayan ve nakledenlerle bunların alım ve satımını yapanlar, alım ve satımına aracılık edenler veya bunun komisyonculuğunu yapanlar hakkında, fiil daha ağır bir cezayı gerektirmediği taktirde iki yıldan dort yıla kadar hapis ve ağır para cezasına hukmolunur
Taslakta daha da ağır ceza onerilmektedir
Beyin Olumu
Tıbben, şuurun gitmesinden beyin olumu denen safhaya kadar, KomaDerin koma Bitkisel hayat denen aşamalar mevcut olup, bu durumların tamamında geri donuş, yani hastanın iyileşmesi mumkundur, bitkisel hayattaki bir kişinin mucizevi olarak iyileşebildiği vakalar dahi bildirilmiştir Bu nedenle bitkisel hayattaki kişiler olu kabul edilmez ve organları nakil icin alınmaz
Ancak beyin olumu denen durumda beynin korteks tabakası dahil, beyin sapı denilen bolumu de tamamen olmuş olup iyileşme kesinlikle mumkun değildir ve bu kavram beyin fonksiyonlarının geri donuşumsuz olarak kaybını ifade etmektedir
Bugune dek beyin olumu tanısı konmuş hic kimse geri donmemiş, yani iyileşmemiştir Beyin olumu gercekleşmiş herkes ya bir sure sonra makinelere rağmen akciğer ve kalbi kendiliğinden durarak, ya da hasta yakını isteği ile makinenin fişi cekilmek kaydıyla akciğer solunumu olmadığı icin kalbi de durarak hayatı sonlanmaktadır
Nakil icin kullanılacak organlar, beyin olumu gercekleşmiş kadavra vericiler makineye bağlı iken cıkartılmak zorundadır, cunku bu organların kanlanmaya devam etmesi (kan dolaşımının devam ediyor olması) gerekmektedir
Hangi doku ve organlar nakledilebiliyor?
Ulkemizde kalp, akciğer, bobrek, karaciğer, pankreas, ince bağırsak gibi organların ve kalp kapağı, gozun kornea tabakası, kemik iliği gibi dokuların nakli yapılabilmektedir Bu organ ve dokulardan;
Kemik iliği » Yalnızca canlıdan,
Karaciğer ve bobrek » Hem canlı, hem kadavradan,
Kalp, kalp kapağı, akciğer, pankreas, ince bağırsak, kornea » Yalnızca kadavradan
alınarak nakledilebilmektedir
Yaşlı insandan nakil olur mu?
Yaş yuksek veya suregelen sağlık sorunları bile olsa organlardan bazıları uygun alıcılara nakledilebilir Mesela 70 yaşında bir insanın bobrekleri gayet normal bir şekilde calışıyor olabilir
Cesedin Vucut Butunluğu
Organ alındıktan sonra, kadavranın yani insan cesedinin bakımı uygun ve saygın bir şekilde yapılır Cesedin vucut butunluğu korunur Dış gorunumde ameliyat izi dışında herhangi bir bozukluk oluşmaz
Batıda organ naklinin %20’si canlıdan, %80’i kadavradan alınırken, ulkemizde bu durum tamamen tersine işlemektedir Orneğin, gecen seneki verilere gore nakil olan organların %85’i canlıdan, %15’i ise kadavradan alınmıştır
Turkiye’de organ bağışı yapmak isteyen kişiler;
· Sağlık Mudurluklerine,
· Hastanelere, Sağlık Ocaklarına
· Emniyet Mudurluklerine (ehliyet alımı sırasında),
· Organ Nakli Yapan Merkezlere,
· Organ Nakli İle İlgilenen Vakıf, Dernek vs Kuruluşlara başvurarak organ bağışı yapabilirler
Organ bağışı ve organ nakli şikayet ve danışma icin
Sağlık Bakanlığı İletişim Merkezi (SABİM)’in
ALO SAĞLIK HATTI 184
Konuyla ilgili ayetler:
“Her kim birini (hayatını kurtararak) yaşatırsa sanki butun insanları yaşatmıştır(Maide Suresi 32 Ayet)
“İyilik ve takva uzere yardımlaşınız(Maide Suresi 2 Ayet)