ORGAN BAĞIŞI
Organ Bağışı Nedir?
Kişinin hayatta iken özgürlük iradesiyle, tıbben yaşamı sona erdikten sonra ise ailesinin izniyle doku ve organlarınındiğer hastaların tedavisi için kullanılmasına müsade vermesidir
Organ Nakli Nedir?
Vücutta görevini yapamayan bir organın yerine canlı veya ölü ( beyin ölümü gerçekleşmiş vefat hali) bir vericiden alınan sağlam ve aynı görevi üslenecek bir organın nakledilmesi işlemidir
Niçin Organ Bağışı?
Öyle fazla hasta için organ nakli, tekrar adi bir yaşama dönmenin tek yolu Daha önemlisi organ nakli, böylece fazla hastalıkta, hayatta kalmanın da en sağlam güvencesi Kronik böbrek yetmezliğinde iki tedavi var: Diyaliz ya da böbrek nakli Diyalize giren hastaların hayatta kalma oranı, beş yıllık bir sürede yüzde 348 ’e düşüyor Fakat, böbrek nakli yapılması durumunda, hayatta kalma oranı, benzer zaman için yüzde 90 oluyor
Türkiye ’de her yıl takriben 4 bin 500 hasta diyaliz tedavisine başlıyor
Bir hastanın doktor ve hastane masrafı hariç diyaliz ve hap maliyeti yılda 23 bin dolar
Fakat böbrek nakli yapılan bir hastanın ilk yıl çare maliyeti 22 bin dolar (yani, hemen hemen diyaliz kadar) ama dördüncü yılda bu maliyet 8 bin dolara değin düşüyor
Türkiye'de takriben 44 bin birey organ nakli için beklemektedir
Her sene sıradan 8 bin birey bu listeye ekleniyor
Ülkemizde her yıl takriben 8 bin hasta organ bulunamadığı için ölmektedir
2006 yılında;
Bütün 7 bin birey organ nakli sırasını beklerken hayatını kaybetti
Kronik böbrek yetmezliği olan ve diyalizle yaşamını sürdüren hasta sayısı ise 40 bin civarında
İslam Dini ve Organ Bağışı
Din İşleri Yüksek Kurulu 06031980 tarih ve 39613 sayılı kararında da aşağıdaki şartlara uyularak yapılacak organ ve doku naklinin caiz olacağı sonucuna varmıştır:
Zaruret halinin bulunması, yani hastanın hayatını ya da hayatî bir uzvunu kurtarmak için, diğer taraftan çaresi olmadığının, meslekî sürücü ehliyeti ve dürüstlüğüne güvenilen bir tabip göre saptama edilmesi,
Hastalığın bu yoldan tedavi edilebileceğine tabibin zannı galibinin bulunması,
Organ veya dokusu alınan kişinin, bu işlemin yapıldığı esnada ölmüş olması,
Toplumun huzur ve düzeninin bozulmaması bakımından organ veya dokusu alınacak kişinin sağlığında (ölmeden önce) buna izin vermiş olması veya hayatta iken tersine bir beyanı olmamak şartıyla, yakınlarının rızasının sağlanması,
Alınacak organ ya da doku karşılığında hiçbir şekilde ödenti alınmaması,
Tedavisi yapılacak hastanın da kendisine yapılacak bu nakle razı olması gerekir
Kişinin Yaşam Destek Ünitesi ’nden çıkarılması hakkındaki 14122006 tarihli Din İşleri Yüksek Kurulunun mütalaası şöyledir:
Hayat destek ünitesine yan bir kişi;
a) beynin kesin olarak tüm fonksiyonlarını yitirdiğine,
b) bu durumdan geri dönüşün artık imkansız olduğuna uzman tabiplerce karar verilmesi şartıyla hayat destek ünitesinden çıkarılabilir
Tekrar aynı mütalaada organ nakli ile ilgili yapılan açıklamada 1980 yılındaki komite kararına ilave olarak organ alınacak kişinin canlı olması ile ilgili şöyle bir yorumlama yer almıştır:
“ Organ veya dokusu alınacak kişinin, işlemin yapıldığı esnada ölmüş olması; organı alınacak birey sağ ise alınacak organ ya da dokunun hayatî bir organ olmaması,
Organ Bağışının Hukuki Çerçevesi
29051979 tarih 2238 sayılı “Organ ve Doku Alınması, Saklanması, Aşılanması ve Nakli Hakkındaki Kanun a kadar;
Bir layık veya bunun dışında çıkar karşılığı, organ ve doku alınması ve satılması yasaktır
Yaşamış kişilerden organ ve doku alınması konusunda:
Onsekiz yaşını doldurmamış ve mümeyyiz olmayan kişilerden organ ve doku alınması yasaktır
Onsekiz yaşını doldurmuş ve mümeyyiz olan bir kişiden organ ve doku alınabilmesi için vericinin asgari iki şahit huzurunda açık , bilinçli ve tesirden uzak olarak önceden verilmiş yazılı ve imzalı ya da minimum iki tanık önünde sözlü olarak demeç edip imzaladığı tutanağın bir hekim göre onaylanması zorunludur
Vericinin yaşamını mutlak surette sona erdirecek ya da tehlikeye sokacak olan organ ve dokuların alınması yasaktır
Ölüden organ ve doku alınması konusunda:
Bu kanunun uygulanması ile ilgili olarak tıbbi vefat hali, bilimin ülkede ulaştığı düzeydeki kuralları ve yöntemleri uygulamak suretiyle biri kardiyolog, biri nörolog, biri nöroşirüjiyen ve biri de anesteziyoloji ve reanimasyon uzmanından oluşan dört karakter hekimler kurulunca oy birliği ile saptanır
Alıcının müdavi hekimi ile organ ve doku alınması, saklanması, aşılanması ve naklini gerçekleştirecek olan hekimlerin, ölüm halini saptayacak olan hekimler kurulunda yer almaları yasaktır
Bu kanuna aykırı şekilde organ ve doku alan, saklayan, aşılayan ve nakledenlerle bunların alım ve satımını yapanlar, alım ve satımına aracılık edenler veya bunun komisyonculuğunu yapanlar hakkında, fiil daha ağır bir cezayı gerektirmediği taktirde iki yıldan dört yıla kadar hapis ve ağır para cezasına hükmolunur
Taslakta daha da ağır canice önerilmektedir
Beyin Ölümü
Tıbben, şuurun gitmesinden beyin ölümü denen safhaya dek, KomaDerin koma Nebati yaşam denen aşamalar mevcut olup, bu durumların tamamında geri dönüş, yani hastanın iyileşmesi mümkündür, bitkisel hayattaki bir kişinin olağanüstü olarak iyileşebildiği vakalar zeka bildirilmiştir böylece bitkisel hayattaki kişiler ölü kabul edilmez ve organları nakil için alınmaz
Fakat beyin ölümü denen durumda beynin korteks tabakası dahil, beyin sapı denilen bölümü de iyice ölmüş olup iyileşme muhakkak olası değildir ve bu kavram beyin fonksiyonlarının geri dönüşümsüz olarak kaybını ifade etmektedir
Bugüne değin beyin ölümü tanısı konmuş hiç kimse geri dönmemiş, yani iyileşmemiştir Beyin ölümü gerçekleşmiş herkes ya bir vakit sonradan makinelere rağmen akciğer ve kalbi kendiliğinden durarak, veya hasta yakını ricası ile makinenin fişi çekilmek kaydıyla akciğer solunumu olmadığı için kalbi de durarak hayatı sonlanmaktadır
Nakil için kullanılacak organlar, beyin ölümü gerçekleşmiş kadavra vericiler makineye alt iken çıkartılmak zorundadır, çünkü bu organların kanlanmaya devam etmesi (kan dolaşımının devam ediyor olması) gerekmektedir
Hangi doku ve organlar nakledilebiliyor?
Ülkemizde kalp, akciğer, böbrek, karaciğer, pankreas, ince bağırsak gibi organların ve yürek kapağı, gözün kornea tabakası, kemik iliği gibi dokuların nakli yapılabilmektedir Bu organ ve dokulardan;
Kemik iliği » Yalnızca canlıdan,
Karaciğer ve böbrek » Hem canlı, keza kadavradan,
Yürek, yürek kapağı, akciğer, pankreas, ince bağırsak, kornea » Sadece kadavradan
alınarak nakledilebilmektedir
Yaşlı insandan nakil olur mu?
Yaş yüksek ya da süregelen sağlık sorunları bile olsa organlardan bazıları uygun alıcılara nakledilebilir Örneğin 70 yaşında bir insanın böbrekleri gayet alışılagelmiş bir şekilde çalışıyor olabilir
Cesedin Ceset Bütünlüğü
Organ alındıktan sonradan, kadavranın yani insan cesedinin bakımı uygun ve saygıdeğer bir şekilde yapılır Cesedin beden bütünlüğü korunur Dış görünümde ameliyat izi haricen herhangi bir bozukluk oluşmaz
Batıda organ naklinin %20 ’si canlıdan, %80 ’i kadavradan alınırken, ülkemizde bu koşul adamakıllı aksine işlemektedir Mesela, geçen seneki verilere tarafından nakil olan organların %85 ’i canlıdan, %15 ’i ise kadavradan alınmıştır
Türkiye ’de organ bağışı gerçekleştirmek isteyen kişiler;
· Afiyet Müdürlüklerine,
· Hastanelere, Afiyet Ocaklarına
· Güvenlik Müdürlüklerine (sürücü ehliyeti alımı sırasında),
· Organ Nakli Yapan Merkezlere,
· Organ Nakli İle İlgilenen Vakıf, Dernek vs Kuruluşlara başvurarak organ bağışı yapabilirler
Organ bağışı ve organ nakli şikayet ve danışma için
Sağlık Durumu Bakanlığı Iletişim Merkezi (SABİM) ’in
ALO SAĞLIK HATTI 184
Konuyla ilgili ayetler:
“Her kim birini (hayatını kurtararak) yaşatırsa benzeri tüm insanları yaşatmıştır(Mâide Suresi 32 Ayet)
“İyilik ve takvâ üzere yardımlaşınız(Mâide Suresi 2 Ayet) *
Organ Bağışı Nedir?
Kişinin hayatta iken özgürlük iradesiyle, tıbben yaşamı sona erdikten sonra ise ailesinin izniyle doku ve organlarınındiğer hastaların tedavisi için kullanılmasına müsade vermesidir
Organ Nakli Nedir?
Vücutta görevini yapamayan bir organın yerine canlı veya ölü ( beyin ölümü gerçekleşmiş vefat hali) bir vericiden alınan sağlam ve aynı görevi üslenecek bir organın nakledilmesi işlemidir
Niçin Organ Bağışı?
Öyle fazla hasta için organ nakli, tekrar adi bir yaşama dönmenin tek yolu Daha önemlisi organ nakli, böylece fazla hastalıkta, hayatta kalmanın da en sağlam güvencesi Kronik böbrek yetmezliğinde iki tedavi var: Diyaliz ya da böbrek nakli Diyalize giren hastaların hayatta kalma oranı, beş yıllık bir sürede yüzde 348 ’e düşüyor Fakat, böbrek nakli yapılması durumunda, hayatta kalma oranı, benzer zaman için yüzde 90 oluyor
Türkiye ’de her yıl takriben 4 bin 500 hasta diyaliz tedavisine başlıyor
Bir hastanın doktor ve hastane masrafı hariç diyaliz ve hap maliyeti yılda 23 bin dolar
Fakat böbrek nakli yapılan bir hastanın ilk yıl çare maliyeti 22 bin dolar (yani, hemen hemen diyaliz kadar) ama dördüncü yılda bu maliyet 8 bin dolara değin düşüyor
Türkiye'de takriben 44 bin birey organ nakli için beklemektedir
Her sene sıradan 8 bin birey bu listeye ekleniyor
Ülkemizde her yıl takriben 8 bin hasta organ bulunamadığı için ölmektedir
2006 yılında;
Bütün 7 bin birey organ nakli sırasını beklerken hayatını kaybetti
Kronik böbrek yetmezliği olan ve diyalizle yaşamını sürdüren hasta sayısı ise 40 bin civarında
İslam Dini ve Organ Bağışı
Din İşleri Yüksek Kurulu 06031980 tarih ve 39613 sayılı kararında da aşağıdaki şartlara uyularak yapılacak organ ve doku naklinin caiz olacağı sonucuna varmıştır:
Zaruret halinin bulunması, yani hastanın hayatını ya da hayatî bir uzvunu kurtarmak için, diğer taraftan çaresi olmadığının, meslekî sürücü ehliyeti ve dürüstlüğüne güvenilen bir tabip göre saptama edilmesi,
Hastalığın bu yoldan tedavi edilebileceğine tabibin zannı galibinin bulunması,
Organ veya dokusu alınan kişinin, bu işlemin yapıldığı esnada ölmüş olması,
Toplumun huzur ve düzeninin bozulmaması bakımından organ veya dokusu alınacak kişinin sağlığında (ölmeden önce) buna izin vermiş olması veya hayatta iken tersine bir beyanı olmamak şartıyla, yakınlarının rızasının sağlanması,
Alınacak organ ya da doku karşılığında hiçbir şekilde ödenti alınmaması,
Tedavisi yapılacak hastanın da kendisine yapılacak bu nakle razı olması gerekir
Kişinin Yaşam Destek Ünitesi ’nden çıkarılması hakkındaki 14122006 tarihli Din İşleri Yüksek Kurulunun mütalaası şöyledir:
Hayat destek ünitesine yan bir kişi;
a) beynin kesin olarak tüm fonksiyonlarını yitirdiğine,
b) bu durumdan geri dönüşün artık imkansız olduğuna uzman tabiplerce karar verilmesi şartıyla hayat destek ünitesinden çıkarılabilir
Tekrar aynı mütalaada organ nakli ile ilgili yapılan açıklamada 1980 yılındaki komite kararına ilave olarak organ alınacak kişinin canlı olması ile ilgili şöyle bir yorumlama yer almıştır:
“ Organ veya dokusu alınacak kişinin, işlemin yapıldığı esnada ölmüş olması; organı alınacak birey sağ ise alınacak organ ya da dokunun hayatî bir organ olmaması,
Organ Bağışının Hukuki Çerçevesi
29051979 tarih 2238 sayılı “Organ ve Doku Alınması, Saklanması, Aşılanması ve Nakli Hakkındaki Kanun a kadar;
Bir layık veya bunun dışında çıkar karşılığı, organ ve doku alınması ve satılması yasaktır
Yaşamış kişilerden organ ve doku alınması konusunda:
Onsekiz yaşını doldurmamış ve mümeyyiz olmayan kişilerden organ ve doku alınması yasaktır
Onsekiz yaşını doldurmuş ve mümeyyiz olan bir kişiden organ ve doku alınabilmesi için vericinin asgari iki şahit huzurunda açık , bilinçli ve tesirden uzak olarak önceden verilmiş yazılı ve imzalı ya da minimum iki tanık önünde sözlü olarak demeç edip imzaladığı tutanağın bir hekim göre onaylanması zorunludur
Vericinin yaşamını mutlak surette sona erdirecek ya da tehlikeye sokacak olan organ ve dokuların alınması yasaktır
Ölüden organ ve doku alınması konusunda:
Bu kanunun uygulanması ile ilgili olarak tıbbi vefat hali, bilimin ülkede ulaştığı düzeydeki kuralları ve yöntemleri uygulamak suretiyle biri kardiyolog, biri nörolog, biri nöroşirüjiyen ve biri de anesteziyoloji ve reanimasyon uzmanından oluşan dört karakter hekimler kurulunca oy birliği ile saptanır
Alıcının müdavi hekimi ile organ ve doku alınması, saklanması, aşılanması ve naklini gerçekleştirecek olan hekimlerin, ölüm halini saptayacak olan hekimler kurulunda yer almaları yasaktır
Bu kanuna aykırı şekilde organ ve doku alan, saklayan, aşılayan ve nakledenlerle bunların alım ve satımını yapanlar, alım ve satımına aracılık edenler veya bunun komisyonculuğunu yapanlar hakkında, fiil daha ağır bir cezayı gerektirmediği taktirde iki yıldan dört yıla kadar hapis ve ağır para cezasına hükmolunur
Taslakta daha da ağır canice önerilmektedir
Beyin Ölümü
Tıbben, şuurun gitmesinden beyin ölümü denen safhaya dek, KomaDerin koma Nebati yaşam denen aşamalar mevcut olup, bu durumların tamamında geri dönüş, yani hastanın iyileşmesi mümkündür, bitkisel hayattaki bir kişinin olağanüstü olarak iyileşebildiği vakalar zeka bildirilmiştir böylece bitkisel hayattaki kişiler ölü kabul edilmez ve organları nakil için alınmaz
Fakat beyin ölümü denen durumda beynin korteks tabakası dahil, beyin sapı denilen bölümü de iyice ölmüş olup iyileşme muhakkak olası değildir ve bu kavram beyin fonksiyonlarının geri dönüşümsüz olarak kaybını ifade etmektedir
Bugüne değin beyin ölümü tanısı konmuş hiç kimse geri dönmemiş, yani iyileşmemiştir Beyin ölümü gerçekleşmiş herkes ya bir vakit sonradan makinelere rağmen akciğer ve kalbi kendiliğinden durarak, veya hasta yakını ricası ile makinenin fişi çekilmek kaydıyla akciğer solunumu olmadığı için kalbi de durarak hayatı sonlanmaktadır
Nakil için kullanılacak organlar, beyin ölümü gerçekleşmiş kadavra vericiler makineye alt iken çıkartılmak zorundadır, çünkü bu organların kanlanmaya devam etmesi (kan dolaşımının devam ediyor olması) gerekmektedir
Hangi doku ve organlar nakledilebiliyor?
Ülkemizde kalp, akciğer, böbrek, karaciğer, pankreas, ince bağırsak gibi organların ve yürek kapağı, gözün kornea tabakası, kemik iliği gibi dokuların nakli yapılabilmektedir Bu organ ve dokulardan;
Kemik iliği » Yalnızca canlıdan,
Karaciğer ve böbrek » Hem canlı, keza kadavradan,
Yürek, yürek kapağı, akciğer, pankreas, ince bağırsak, kornea » Sadece kadavradan
alınarak nakledilebilmektedir
Yaşlı insandan nakil olur mu?
Yaş yüksek ya da süregelen sağlık sorunları bile olsa organlardan bazıları uygun alıcılara nakledilebilir Örneğin 70 yaşında bir insanın böbrekleri gayet alışılagelmiş bir şekilde çalışıyor olabilir
Cesedin Ceset Bütünlüğü
Organ alındıktan sonradan, kadavranın yani insan cesedinin bakımı uygun ve saygıdeğer bir şekilde yapılır Cesedin beden bütünlüğü korunur Dış görünümde ameliyat izi haricen herhangi bir bozukluk oluşmaz
Batıda organ naklinin %20 ’si canlıdan, %80 ’i kadavradan alınırken, ülkemizde bu koşul adamakıllı aksine işlemektedir Mesela, geçen seneki verilere tarafından nakil olan organların %85 ’i canlıdan, %15 ’i ise kadavradan alınmıştır
Türkiye ’de organ bağışı gerçekleştirmek isteyen kişiler;
· Afiyet Müdürlüklerine,
· Hastanelere, Afiyet Ocaklarına
· Güvenlik Müdürlüklerine (sürücü ehliyeti alımı sırasında),
· Organ Nakli Yapan Merkezlere,
· Organ Nakli İle İlgilenen Vakıf, Dernek vs Kuruluşlara başvurarak organ bağışı yapabilirler
Organ bağışı ve organ nakli şikayet ve danışma için
Sağlık Durumu Bakanlığı Iletişim Merkezi (SABİM) ’in
ALO SAĞLIK HATTI 184
Konuyla ilgili ayetler:
“Her kim birini (hayatını kurtararak) yaşatırsa benzeri tüm insanları yaşatmıştır(Mâide Suresi 32 Ayet)
“İyilik ve takvâ üzere yardımlaşınız(Mâide Suresi 2 Ayet) *
