Yanık tedavisi
Yanık derecesi
Yanıklarda ilkyardım
Isı, kimyasal maddeler, elektrik ve radyasyonun etkisi ile deride olan yaralara yanık denir
a) Yanıkların Sebepleri
Yanıkların sebeplerini şoyle sıralayabiliriz:
a) Yuksek ısı
1 Yaş ısı: Kaynar su, buhar, sıcak yağ
2Kuru ısı: Kızgın maden, guneş, kor ateş, surtunme, alev vs
b) Kimyasal Maddeler
1 Asit maddeler (sulfurik asit, hidroklorik asit)
2Alkali maddeler (Potasyum hidroksit, sodyum hidroksit, sonmemiş kirec)
3Fosfor ve diğer kimyasal maddeler
4Harp gazlan Orneğin; (vezikul) ici su dolu kabarcık yapan gazlarla olan yanıklar
Hardal gazı bunların en tipik orneklerdir
c) Elektrik
1 Duşuk voltajlı elektrik ile imagesyaniknedir5ad52bf862273png1000 volltan duşuk) 2Yuksek voltajlı eletkrik ile : (1000 volttan yuksek)
d) Radyasyon
l)Alfapartikulleri
2)Betapartikulleri
3) Gamaışını
4) Notron ışını,
5) Rontgen ışını
b) Yanık Yuzdesi
Vucut yuzeyi Dokuzlar Kuralı'na gore hesaplanır Yetişkin bir kişide kolların her biri vucut duzeyinin %9 olmak uzere %80'ini meydana getirir Her bir bacak %18'ini, goğus ve karın birlikte vucudun on yuzu %18'ini, vucudun arkası %80'ini, baş %9, kasık bolgesi %1'ini teşkil eder Vucut yuzeyinin %20'inden fazlasını meydana getiren yanıkta hayat tehlikeye girmektedir
c) Yanık Ceşitleri, Yanık Dereceleri
1 Vucut dokularının yanma derecelerine gore yanıklar uc gruba ayrılır
a) Birinci derece yanık: Deri yuzeyi kızarmış, hafif şiş, duyarlı ve basmakla ağrılıdır Guneş yanıkları bu gruba girer
b) İkinci derece yanık: Yukarıda belirtilenlere ek olarak deri uzerinde ici su dolu kabarcıklar olur 5 cm 'den buyuk boyle bir yanığı olan kişi kesinlikle hastahaneye gonderilmelidir
c) Ucuncu derece yanık: Derinin butun kalınlığını icine aldığı gibi bazen daha derinlere, kemiğe kadar yanık olabilir Boyle yanığı olanlar hemen hastahaneye gonderilmelidir
2 Yanıkların buyukluklerine gore:
a) Kucuk yanıklar,
b) Buyuk yanıklar diye ikiye ayırabiliriz
a) Kucuk yanıklar:
(1) l'inci dereceden olan yanıklar
(2) 2'inci dereceden olup ta vucut yuzeyinin yuzde ikisinden az olanlar
b) Buyuk yanıklar:
(1) 2'inci dereceden olupta yuzde, eklemler uzerinde, el ve ayaklarda, kalcalarda olan yanıklar
(2) Vucut yuzeyinin yuzde ikisinden fazla olan 2'inci derece yanıklar
(3) Butun 3'uncu derece yanıklar, buyuk yanıklardır,
Yanıkta Acil İlk Yardım
(1) Parmağınızda olduğu gibi kucuk bir yeriniz yanmışsa icinde kucuk buz parcalan bulunan su dolu bir bardağa sokunuz ya da soğuk temiz musluk suyu altında 10 dakika tutunuz
(2) Eğer yanık ikinci derece yanık ise ve 5 cm'den buyukse ya da ucuncu derece yanıksa mutlaka hastahaneye gonderiniz
(3) Yanık yer uzerine yoğurt, salca, diş macunu gibi hicbir şey surmeyiniz Hava ile ilişkisini kestiğinden ağrı azalır Fakat yanık yerin iyileşmesini, bakımını ve teşhisini zorlaştırır İltihaplanmasına sebep olur
(4) Mikropsuz pansuman varsa onu koyunuz Eğer yoksa temiz bir mendil ya da carşafla ortunuz Aksi durumda acık bırakınız Yanık yerin hava ile ilişkisinin kesilmesi ile ağrı azalacaktır Genellikle 57 gun acmayınız
(5) İci su dolu kabarcıkları (bul) kesinlikle patlatmayınız Eğer patlamışsa uzerine temiz bir pansuman, yoksa mendil ortunuz ve uzerinden sarınız
(6) Yanıklı hastayı sakin olarak ılık bir yerde dinlendiriniz
(7) Şok durumunu onleyiniz Şuuru yerinde ise ağızdan bol miktarda sulu gıda veriniz
(8) Yanık kol ya da bacağı kalp seviyesinin yukarısına kaldırınız
(9) Ağrısını ve rahatsızlığını azaltmak icin Aspirin veriniz
(10) Yanık koldaki bilezik veya parmaktaki yuzuk mutlaka cıkarılmalıdır Aksi halde kol ya da parmağı sıkarak kangrene sebep olabilir
(11) Ateş ve ağrıda artma olursa doktora gonderiniz
(12) Buyuk yanıklarda yanık uzerine steril (mikropsuz) pansuman koyup hemen hastahaneye gonderiniz
(13) Elektrik sonucu olan yanıklar gorulduğunden daha derindir Aynı zamanda sinirler de yaralanabilir Aradan gecen gunler icinde yanık yerin ne kadar cok derin ve buyuk olduğu gorulur Bu bakımdan evde tedavi etmeyiniz Mutlaka hastahaneye gonderiniz
Yanıkta Şunları Yapmayınız
(1) Buyuk yanıklarda kesinlikle yanık pomadı surmeyiniz Doktorun yanık yarasına bakarak karar vermesini gucleştirirsiniz
(2) Kızgın yağa batmış ellerinize birdenbire cok soğuk su serpmeyiniz Sıcak buhar daha fazla yanık yapar
(3) Deriye yapışmış elbiseyi etrafından keserek cıkarınız
(4) Su kabarcığı (bul) varsa delmeyiniz İltihaplanma (enfeksiyon) tehlikesini arttırmış olursunuz
Yanık derecesi
Yanıklarda ilkyardım
Isı, kimyasal maddeler, elektrik ve radyasyonun etkisi ile deride olan yaralara yanık denir
a) Yanıkların Sebepleri
Yanıkların sebeplerini şoyle sıralayabiliriz:
a) Yuksek ısı
1 Yaş ısı: Kaynar su, buhar, sıcak yağ
2Kuru ısı: Kızgın maden, guneş, kor ateş, surtunme, alev vs
b) Kimyasal Maddeler
1 Asit maddeler (sulfurik asit, hidroklorik asit)
2Alkali maddeler (Potasyum hidroksit, sodyum hidroksit, sonmemiş kirec)
3Fosfor ve diğer kimyasal maddeler
4Harp gazlan Orneğin; (vezikul) ici su dolu kabarcık yapan gazlarla olan yanıklar
Hardal gazı bunların en tipik orneklerdir
c) Elektrik
1 Duşuk voltajlı elektrik ile imagesyaniknedir5ad52bf862273png1000 volltan duşuk) 2Yuksek voltajlı eletkrik ile : (1000 volttan yuksek)
d) Radyasyon
l)Alfapartikulleri
2)Betapartikulleri
3) Gamaışını
4) Notron ışını,
5) Rontgen ışını
b) Yanık Yuzdesi
Vucut yuzeyi Dokuzlar Kuralı'na gore hesaplanır Yetişkin bir kişide kolların her biri vucut duzeyinin %9 olmak uzere %80'ini meydana getirir Her bir bacak %18'ini, goğus ve karın birlikte vucudun on yuzu %18'ini, vucudun arkası %80'ini, baş %9, kasık bolgesi %1'ini teşkil eder Vucut yuzeyinin %20'inden fazlasını meydana getiren yanıkta hayat tehlikeye girmektedir
c) Yanık Ceşitleri, Yanık Dereceleri
1 Vucut dokularının yanma derecelerine gore yanıklar uc gruba ayrılır
a) Birinci derece yanık: Deri yuzeyi kızarmış, hafif şiş, duyarlı ve basmakla ağrılıdır Guneş yanıkları bu gruba girer
b) İkinci derece yanık: Yukarıda belirtilenlere ek olarak deri uzerinde ici su dolu kabarcıklar olur 5 cm 'den buyuk boyle bir yanığı olan kişi kesinlikle hastahaneye gonderilmelidir
c) Ucuncu derece yanık: Derinin butun kalınlığını icine aldığı gibi bazen daha derinlere, kemiğe kadar yanık olabilir Boyle yanığı olanlar hemen hastahaneye gonderilmelidir
2 Yanıkların buyukluklerine gore:
a) Kucuk yanıklar,
b) Buyuk yanıklar diye ikiye ayırabiliriz
a) Kucuk yanıklar:
(1) l'inci dereceden olan yanıklar
(2) 2'inci dereceden olup ta vucut yuzeyinin yuzde ikisinden az olanlar
b) Buyuk yanıklar:
(1) 2'inci dereceden olupta yuzde, eklemler uzerinde, el ve ayaklarda, kalcalarda olan yanıklar
(2) Vucut yuzeyinin yuzde ikisinden fazla olan 2'inci derece yanıklar
(3) Butun 3'uncu derece yanıklar, buyuk yanıklardır,
Yanıkta Acil İlk Yardım
(1) Parmağınızda olduğu gibi kucuk bir yeriniz yanmışsa icinde kucuk buz parcalan bulunan su dolu bir bardağa sokunuz ya da soğuk temiz musluk suyu altında 10 dakika tutunuz
(2) Eğer yanık ikinci derece yanık ise ve 5 cm'den buyukse ya da ucuncu derece yanıksa mutlaka hastahaneye gonderiniz
(3) Yanık yer uzerine yoğurt, salca, diş macunu gibi hicbir şey surmeyiniz Hava ile ilişkisini kestiğinden ağrı azalır Fakat yanık yerin iyileşmesini, bakımını ve teşhisini zorlaştırır İltihaplanmasına sebep olur
(4) Mikropsuz pansuman varsa onu koyunuz Eğer yoksa temiz bir mendil ya da carşafla ortunuz Aksi durumda acık bırakınız Yanık yerin hava ile ilişkisinin kesilmesi ile ağrı azalacaktır Genellikle 57 gun acmayınız
(5) İci su dolu kabarcıkları (bul) kesinlikle patlatmayınız Eğer patlamışsa uzerine temiz bir pansuman, yoksa mendil ortunuz ve uzerinden sarınız
(6) Yanıklı hastayı sakin olarak ılık bir yerde dinlendiriniz
(7) Şok durumunu onleyiniz Şuuru yerinde ise ağızdan bol miktarda sulu gıda veriniz
(8) Yanık kol ya da bacağı kalp seviyesinin yukarısına kaldırınız
(9) Ağrısını ve rahatsızlığını azaltmak icin Aspirin veriniz
(10) Yanık koldaki bilezik veya parmaktaki yuzuk mutlaka cıkarılmalıdır Aksi halde kol ya da parmağı sıkarak kangrene sebep olabilir
(11) Ateş ve ağrıda artma olursa doktora gonderiniz
(12) Buyuk yanıklarda yanık uzerine steril (mikropsuz) pansuman koyup hemen hastahaneye gonderiniz
(13) Elektrik sonucu olan yanıklar gorulduğunden daha derindir Aynı zamanda sinirler de yaralanabilir Aradan gecen gunler icinde yanık yerin ne kadar cok derin ve buyuk olduğu gorulur Bu bakımdan evde tedavi etmeyiniz Mutlaka hastahaneye gonderiniz
Yanıkta Şunları Yapmayınız
(1) Buyuk yanıklarda kesinlikle yanık pomadı surmeyiniz Doktorun yanık yarasına bakarak karar vermesini gucleştirirsiniz
(2) Kızgın yağa batmış ellerinize birdenbire cok soğuk su serpmeyiniz Sıcak buhar daha fazla yanık yapar
(3) Deriye yapışmış elbiseyi etrafından keserek cıkarınız
(4) Su kabarcığı (bul) varsa delmeyiniz İltihaplanma (enfeksiyon) tehlikesini arttırmış olursunuz
