Sanayi ve Teknoloji Stratejisi Tanıtım Toplantısı, Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, Sanayi ve Teknoloji Bakan Yardımcıları Çetin Ali Dönmez, Mehmet Fatih Kacır, Türk Patent ve Marka Kurumu Lideri Habip Asan, Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Lideri İsmail Demir, KOSGEB Lideri Cevahir Uzkurt, Ankara Valisi Vasip Şahin ve Ankara Sanayi Odası Lideri Nurettin Özdebir ile endüstriciler ve iş dünyası temsilcilerinin de iştirakiyle MKE Sanayi ve Teknoloji Müzesi'nde gerçekleşti.
Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, buradaki konuşmasında, toplantının düzenlendiği müzenin yokluk ve yoksulluklara karşın Türk milletinin, istediğinde neler başarabileceğini gösteren bir abide niteliğinde olduğuna dikkati çekerek, şunları kaydetti:
"100 yıl evvel tüm imkansızlıklara karşın yürekli subaylar, vakit kaybetmeden işe koyulurlar. Burayı 7 gün 24 saat çalışan ulusal bir atölye haline getirirler. İşte destanların yazıldığı İstiklal Harbi'nde, ordumuzun silah ve mühimmat muhtaçlığı buradan karşılanır. 100 yıl sonra bugün, bir milletin küllerinden doğup azmettiğinde neler yapabileceğini tüm dünyaya gösterdiği bu salonda, büyük ve güçlü Türkiye maksadına giden yol haritamızı, 2023 Sanayi ve Teknoloji Stratejimizi açıklıyoruz. Vazifeye geldiğimiz günden bu yana üzerinde çalıştığımız bu vizyon evrakını hazırlarken, tüm paydaşları sürece dahil ettik. Bölüm temsilcileriyle, sanayi ve ticaret odalarıyla, bakanlıklarla, üniversitelerle, bilim insanlarıyla fikir alışverişinde bulunduk. Fizibilitelerimizi yaptık, dalların problemlerini masaya yatırdık, insan kaynağı potansiyelimizi dikkate aldık ve bu belgeyi o denli hazırladık."
Varank, 11. Kalkınma Planı'nın odağında sanayi ve teknolojinin bulunduğunu söz ederek, 2023’e giden yolda somut amaçlar belirlediklerini söyledi.
Ulusal gelirde imalat endüstrisinin hissesini artırmak istediklerini lisana getiren Varank, "Son 10 senede ortalama yüzde 16,5 olan bu hissesi, 2023 yılında yüzde 21'e çıkarmayı hedefliyoruz. Yenilikçi ve daha gelişmiş bir sanayi için, endüstride çalışan emekçi başına katma kıymeti 35 bin dolara ve imalat endüstrisi ihracatını da 210 milyar dolara yükseltmek istiyoruz." diye konuştu.
İhracatın teknoloji yoğunluğu artırılacak
Varank, ihracatın teknoloji yoğunluğunun artırılmasını da önemsediklerine işaret ederek, imalat endüstrisi ihracatında orta-yüksek ve yüksek teknolojili eserlerin hissesini yüzde 50'ye çıkarmayı istediklerini kaydetti.
Daha rekabetçi ve yüksek katma kıymetli üretime giden yolun Ar-Ge'ye yapılan harcamalardan geçtiğini tabir eden Varank, "Ar-Ge harcamalarının ulusal gelirdeki hissesini yüzde 1,8'e, bu alanda çalışan insan kaynağımızı 300 bin şahsa ve araştırmacı sayımızı 200 bin şahsa çıkaracağız. Ar-Ge yatırımlarında dünyada kelam sahibi olan birinci 2 bin 500 firmalık listeye, ülkemizden en az 23 firmayı sokmak istiyoruz." dedi.
Varank, teknolojik dönüşümün temel sürükleyicisinin beşeri sermaye olduğunun altını çizerek, yazılım alanında en az 500 bin çalışanın olmasını istediklerini anlattı.
Yazılım konusundaki yatırımları önemsediklerini lisana getiren Varank, şu değerlendirmede bulundu:
"2023 yılına kadar, ülkemizde teknoloji tabanlı işlere yapılan yıllık yatırımların büyüklüğünün 5 milyar liraya ulaşmasını amaçlıyoruz. Yeni teknolojilerle birlikte akıllı eser ve hizmetler, piyasada baskın olmaya başladı. Bu noktada Türkiye'nin, yıkıcı teknoloji alanlarında global ölçekte marka olacak en az 23 akıllı eser çıkarmasını hedefliyoruz. Bunları yapacak, yenilikçi, fırsatları en yeterli biçimde pahalandıran girişimcilere gereksinimimiz var."
2023'e kadar 10 "Turcorn" hedefi
Varank, teşebbüs düzeyinden 1 milyar doların üzerinde değerlemeye ulaşan şirketlere "unicorn" denildiğini ve dünyada 300'e yakın unicorn bulunduğunu belirterek, "Ülkemizden de unicornlar çıksın, başarılarıyla isimlerinden kelam ettirsin hatta bunlara da 'Turcorn' denilsin istiyoruz. Bu kapsamda 2023'e kadar en az 10 Turcorn maksadımız var." dedi.
Endüstrici, teşebbüsçü ve araştırmacılara paydaş-odaklı bir yaklaşımla tek noktadan takviye sunmanın değerini lisana getiren Varank, bu kapsamda birinci muhatap olacaklarını ve Bakanlık bünyesinde yeni sistemler kurgulayıp, verimliliği artıracaklarını bildirdi.
Varank, amaçlara ulaşma noktasında sanayi stratejisinde 5 ana bileşen ve 23 alt siyaset belirlediklerine dikkati çekerek, şöyle devam etti:
"İlk bileşenimiz Yüksek Teknoloji ve İnovasyon. Burada hedef, ülkemizi kritik teknolojilerde rekabetçi bir yapıya kavuşturup, global ligde değerli bir oyuncu haline gelmek. İkinci bileşen olan Dijital Dönüşüm ve Sanayi Hamlesi'yle, teknoloji odaklı endüstrileşme için somut adımlar atacağız. Girişimcilik alanında uygulayacağımız siyasetlerle, fikirden esere kadar tüm süreçte teşebbüsçü sayısını artıracak ve ekosistemi daha da güçlendireceğiz. Beşeri sermayenin dönüşümü ve altyapı alanında hayata geçireceğimiz siyasetler, muvaffakiyete giden yolun hızlandırıcıları olacak."
Teknoloji Odaklı Sanayi Atılımı programı
Teknoloji Odaklı Sanayi Atılımı programına da değinen Varank, 11. Kalkınma Planı'nda da yer alan programın, yüksek katma pahalı eserlerin yerli imkan ve kabiliyetlerle üretimini amaçladığını söyledi.
Varank, bunun için odak kesimlerdeki öncelikli eserleri destekleyeceklerini belirterek, "Bu kapsamda Ar-Ge, Ür-Ge, yatırım, pazarlama ve ihracat süreçlerini uçtan uca yönetecek, alıcı ve üreticiyi birebir anda teşvik edeceğiz. Programla destekleyeceğimiz yatırımlar, stratejik yatırım teşviklerinden faydalanacak. Yatırım fiyatının 50 milyon lirayı aşması durumunda, proje bazlı teşvik sistemini devreye sokacağız." dedi.
Yatırımlara sunulacak takviye paketinde, belirleyici ölçütlerden birinin projenin katma pahası olacağını anlatan Varank, tüm süreci tek pencereden yöneteceklerini kaydetti.
Varank, kamunun alıcı olduğu projelerde alım garantisi sisteminin çalışabileceğinin altını çizerek, şu sözleri kullandı:
"Böylelikle üretimde dışa bağımlılığı azaltıp, cari açığı kalıcı olarak düşürecek ve global rekabette elimizi güçlendireceğiz. Pilot uygulama olarak makine bölümüyle başlıyoruz. Eser listemiz bugün prestijiyle Resmi Gazete'de yayımlandı. Ekim ayıyla birinci davetimize çıkarak, yatırım müracaatlarını almaya başlayacağız. Bugün web sitemizden de gerekli ayrıntılar öğrenilebilecek."
"Stratejide yüksek teknoloji ve inovasyon 6 temel siyasetten oluşuyor"
Bakan Varank, stratejide yüksek teknoloji ve inovasyon alanının 6 temel siyasetten oluştuğunu belirterek, bu kapsamda birinci olarak teknolojik yetkinlik ve sektörel yol haritalarını belirleyeceklerini tabir etti.
Yeni teknolojilere yatırım yapmanın maliyetine dikkati çeken Varank, birinci kademede yetkinlik ve kaynakların yüksek olduğu alanlara odaklanacaklarını, süratli sonuç alınacak alanlardan yola çıkacaklarını bildirdi.
Varank, sektörel yol haritalarını belirlerken, ekosistemleri de dikkate alacaklarını, örneğin otomotiv dalını, mobilite ekosistemindeki yeriyle birlikte ilaç kesimini, sıhhat ve ömür bilimleri ekosistemi içinde değerlendireceklerini belirtti.
Ulusal ve özgün eserler üretmek için kritik teknolojilere ait de yol haritalarının olacağını lisana getiren Varank, "Teknoloji ve sektörel yol haritaları, Ar-Ge'den ticarileşmeye kadar devam eden tüm inovasyon döngüsünü kapsayacak. Hazırlık etabında akademi, STK, endüstrici ve girişimcilerden oluşan çalışma kümelerinden dayanak alacağız." dedi.
Stratejik gereç geliştirilmesine teşvik
Varank, öncelikli dallar için stratejik materyaller geliştirilmesini teşvik edeceklerini belirterek şöyle konuştu:
"Bu kapsamda, kimya ve ilac?, ulaşım araçları, makine, bilgisayar, elektronik, optik, elektrikli teçhizat kesimlerinin gereksinimi olan stratejik gereçleri belirleyeceğiz. Orta ve uzun vadeli kaynak planlaması yaparak, temel gereç teknolojilerinde altyapı yatırımlarını tamamlayacağız. Stratejik maden ve gereçlerin alternatiflerinin geliştirilmesi için üniversiteler ve mükemmeliyet merkezlerine maksatlar koyacağız. Bu alanlarda çalışan bilim insanlarımızı destekleyerek araştırma faaliyetlerine teşvikler sunacağız."
Ar-Ge ekosisteminde faaliyet gösteren merkez, üniversite, laboratuvar ve Teknoloji Geliştirme Bölgelerine eser bazlı maksatlar tanımlayacaklarını lisana getiren Varank, araştırma altyapılarının endüstrinin gereksinimlerine tahlil üreten uzman merkezler formunda yapılandırılacağını söyledi.
Varank, üniversiteler, OSB'ler ve TGB'lerde bulunan makine, teçhizat, laboratuvar ve test ekipmanlarının envanterini çıkararak, endüstrinin ve akademinin ortak kullanımına açacaklarını, böylelikle birebir yatırımların tekrar yapılmasının önüne geçileceğini bildirdi.
Kamu, altın payla stratejik teşebbüslere ortak olacak
Varank, Türkiye markalarını globalleştirmek için gerekli adımları atacaklarına işaret ederek, teknoloji standartlarının gelişiminde faal rol alacaklarını, test merkezi ve sertifikasyon faaliyetlerine tartı vereceklerini söyledi.
Bilhassa 5G, robotlar ve otonom araçlar üzere alanlardaki mevzuat çalışmalarında proaktif olacaklarını vurgulayan Varank, ilişkili, elektrikli ve otonom teknoloji tedarikçilerinin taleplerini karşılamak ve yakın coğrafyaya hizmet vermek üzere "Otomotiv Akreditasyon ve Sertifikasyon Merkezi" kuracaklarını tabir etti.
Varank, yıkıcı teknolojilerde global teşebbüsler kurmak için harekete geçtiklerini lisana getirerek, Türkiye’nin Arabası Girişimi'nin bu tarafta atılan değerli bir adım olduğuna işaret etti.
Bu projenin otomotiv ana ve yan sanayi tedarikçilerinin dönüşümüne ve ihracat katkılarının artmasına hizmet edeceğini belirten Varank, Türkiye'nin bu teşebbüs sayesinde, ilişkili ve otonom elektrikli araçlar pazarında global bir oyuncu olma fırsatına da erişeceğini vurguladı.
Varank, fikri mülkiyet haklarının altyapısını ve uygulama çerçevesini güçlendireceklerini söz ederek, kamunun elindeki patent, yararlı model üzere hakların envanterini çıkarma çalışması sürdürdüklerini bildirdi.
Kamu fonlarıyla desteklenen ve stratejik görülen teşebbüslerin fikri sınai haklarının Türkiye'de kalması için tedbirler geliştireceklerini anlatan Varank, "Örneğin kamunun altın payla stratejik teşebbüslere ortak olması alternatifini değerlendireceğiz." tabirini kullandı.
Türkiye'ye has "Dijital Dönüşüm ve Yetkinlik Merkezleri" geliyor
Varank, Sanayi ve Teknoloji Stratejisi'nin ikinci sacayağının "Dijital Dönüşüm ve Sanayi Hamlesi" olduğuna işaret ederek, bu kapsamda dijital dönüşümden rekabet öncesi iş birliğine, teşvik sistemi reformundan endüstrinin finansmanına, bütüncül bir yaklaşımla gerekli adımları atacaklarını aktardı.
Firmaların dijital dönüşüm olgunluk düzeylerini belirleyeceklerini, sektörel ve işletme büyüklüğüne nazaran karşılaştırmalar yapacaklarını söz eden Varank, "Türkiye’ye has bir model geliştireceğiz. Dijital Dönüşüm ve Yetkinlik Merkezleri kuruyoruz. Bu merkezlerin yönetişim modeli, kamu ve özel bölümün yanı sıra memleketler arası iş birliklerini de kapsayacak. Yeni istihdam alanları belirleyip, yetkinlik bazlı eğitim takviyeleri geliştireceğiz." diye konuştu.
"Stratejik kümeleri destekleyeceğiz"
Varank, endüstrinin kurumsallaşması ve ihracatı güçlendirmek için de bir dizi adım atacaklarının altını çizerek, şirketlerin kurumsal yönetişim hünerlerini geliştirici dayanakları olacağını söyledi.
KOBİ'lerin rekabet gücünü artırmak için stratejik birleşmeleri teşvik edeceklerine dikkati çeken Varank, KOBİ'lerin direkt ihracat yapabilmesi için e-ticaret imkanlarını geliştireceklerini, data merkezi yatırımları ve bulut bilişim uygulamaları üzere alanlarda çalışmaları başlattıklarını anlattı.
Varank, rekabet öncesi iş birliğinin de üzerinde kıymetle durdukları bir bahis olduğunu belirterek, gelecek periyotta sanayi bölgeleri ve teknoloji geliştirme bölgelerinin sayısını daha da artırıp, rekabet öncesi iş birliği düzeneklerini işletmek istediklerini bildirdi.
Savunma ve Havacılık, Elektrikli Araba, Petrokimya, Bağlantı Teknolojileri üzere alanlarda stratejik kümeleri destekleyeceklerini lisana getiren Varank, bu sayede katma pahalı üretimi artırmayı hedeflediklerini tabir etti.
Yatırım teşvikleri yalın ve daha faal yapıya kavuşacak
Bakan Varank, Yatırım Ortamının Güzelleştirilmesi ve Yeni Yatırım Teşvik Sistemi için de öncelikleri belirlediklerini söyledi. Yatırım Ortamını Uygunlaştırma Uyum Heyetinin Mart 2019'da tekrar yapılandırıldığını hatırlatan Varank, ağustosta yaptıkları toplantıda tüm tarafların mutabık kaldığı 35 hareketi hayata geçirme kararı aldıklarını kaydetti.
Yatırım teşviklerini de yalın ve daha faal bir yapıya kavuşturacaklarının altını çizen Varank, hedeflerinin firmaları daha fazla Ar-Ge yapmaya ve teknolojik eser geliştirmeye teşvik etmek olduğunu, benzeri formda yabancı sermayeli şirketlerin de Türkiye'de Ar-Ge merkezleri açmasını güçlü bir biçimde destekleyeceklerini söyledi.
Varank, bölgesel kalkınma, istihdam ve markalaşma alanında da her bölgenin dinamiklerine uygun kümelenme ve markalaşma dayanakları verip altyapı yatırımlarını da buna nazaran şekillendireceklerini lisana getirdi.
"OSB ve TGB iştirakinde ihtisaslaşmış fonlar kurulmasını sağlayacağız"
Bakan Varank, sanayi finansmanı altyapısını güçlendirmek istediklerini, alternatif finansman modelleri geliştirilmesinin koşul olduğunu bildirdi.
Varank, kitle fonlaması, teşebbüs ve risk sermayesi, paya dönüşebilir tahvil ihracı üzere uygulamaların yaygınlaştırılması için paydaşlarla düzenleme yapacaklarını belirterek, yüksek büyüme potansiyeli olan işletmelerin halka açılmalarını kolaylaştıracaklarını, özendireceklerini, teşebbüs sermayesi fonlarını kamu kaynaklarıyla destekleyeceklerini kaydetti.
OSB ve TGB üzere yapıların ortak olduğu ihtisaslaşmış fonların kurulmasını sağlayacaklarını anlatan Varank, "OSB'lerde uzun vadeli arsa ve bina kiralama, edindirme modelleri oluşturacağız. Özkaynaklarıyla yatırım yapan firmalar için teşvik sisteminde yeni teşvik enstrümanları geliştireceğiz. Kredi maliyetlerini azaltmak için Hazine ve Maliye Bakanlığımızla çalışmalar yapacağız." dedi.
İnsan kaynağına "dijital rozet" uygulaması
Varank, stratejinin 4. bileşeninin beşeri sermayenin dönüşümü olduğunu belirterek, "Mevcut yetenek havuzunun dönüşümü için data analitiği ve bilgi okur-yazarlığı eğitimleri alanında seferberlik başlatıyoruz. Dijital teknoloji uzmanı ve dijital teknoloji yöneticisi üzere yetkinlikleri gösteren 'dijital rozet' uygulamasına geçiyoruz." dedi.
Ulusal Eğitim Bakanlığı ile gereksinim duyulan teknolojik eğitim müfredatını ve altyapı muhtaçlığını belirleyeceklerini anlatan Varank, yazılım teknolojileri ve endüstriyel dizaynın müfredata eklenmesini son derece kıymetli bulduklarını söyledi.
Meslek yüksekokulu ve meslek lisesi öğrencilerini sanayi ve teknoloji alanlarında meslek yapmaya özendirecek modeller oluşturacaklarını söz eden Varank, bu okullardan mezun olanların, kendi alanlarında çalışmalarını desteklemek için teşvik ve vergi indirimleri üzere düzenekler geliştireceklerini bildirdi.
Varank, kuracakları 100 DENEYAP teknoloji atölyesinde 5 yılda yaklaşık 50 bin özel yetenekli öğrencinin teknoloji eğitimi alacağını belirterek, "Bu yıl birinci kere Milletlerarası Önder Araştırmacılar Programı'nı uygulamaya başladık ve beklentimizin çok ötesinde bir taleple karşılaştık. Yurt içinde çalışan ya da kamu imkanlarıyla yurt dışına gönderilen araştırmacıların odak teknoloji alanlarında yetkinliğini artırmayı hedefliyoruz." diye konuştu.
Milletlerarası araştırma merkezleri ile iş birlikleri yapmak istediklerini bildiren Varank, yurt dışındaki üstün başarılı yabancı asıllı akademisyenlerin Türkiye'ye transferini teşvik edecek programlar geliştireceklerini söyledi.
Yapay Zeka Enstitüsü kurulacak
Varank, Açık Kaynak Platformu'nun kurulması ve yazılım kapasitesinin artırılmasına ait ise "Platformla, yazılım maliyetlerini azaltmayı, yazılımcı sayımızı artırmayı ve açık kaynak alanında çalışan teşebbüs sayısını artırmayı hedefliyoruz." dedi.
Birinci olarak kamu kesitinin mevcut ve yeni alımlarında, açık kaynak yazılımlara geçişi için yol haritası belirleyeceklerini anlatan Varank, açık kaynak yazılım ekosisteminin kamu ve özel kesim tarafından desteklenmesini sağlayacaklarını bildirdi. Varank, bu emelle, süratle hayata geçirilebilir, yaygınlaştırılabilir ve yenilikçi bir yazılım eğitimi modelinin hazırlanacağını söz etti.
Bakan Varank, yazılımcı olmayı prestijli bir meslek haline getirmek istediklerine dikkati çekerek, bunun için bir seferberlik başlatılacağını ve genç yeteneklere yeni imkanlar sunulacağını lisana getirdi.
2023 Sanayi ve Teknoloji Stratejisi'nin son bileşenini "Altyapı Hazırlığı" olarak belirlediklerini belirten Varank, güçlü bir altyapının temin edilmesinin, ıslahatları gerçekleştirme suratı ve verimliliği açısından değerine işaret etti.
Varank, bilgi bağlantısı ve açık data reformunda somut adımların olacağını bildirerek, "Türkiye genelinde, bilgi irtibat suratı ve muteber bilgi irtibat altyapısı için gerekli dayanakları sağlayacağız. Bu alanda eser geliştiren yerli teknoloji tedarikçilerini teşvik edip, kamu alım takviyesi imkanı sunucağız." diye konuştu.
Bilgi haberleşmesi konusunda milletlerarası standartların geliştirilmesine katkıda bulunacaklarını söyleyen Varank, açık bilgi ıslahatının süratle hayata geçirileceğini vurguladı.
Varank, Türkiye'nin sahip olduğu büyük bilginin, ekonomik bedele dönüşmesini önemsediklerini belirterek, bunun için Yapay Zeka Enstitüsü kurma çalışmalarının devam ettiğini ve hazırlıklarının tamamlandığını lisana getirdi.
Bakan Varank, bu kurumun yapay zeka alanında Ar-Ge çalışmaları yürüteceğini ve ülke ölçeğinde yüksek katma pahalı projeleri hayata geçireceğini bildirdi.
Türkiye'de kalması gerekli ve stratejik olan bilginin tarifini, güvenlik düzeyini, depolama ve bağlantı standartlarını belirleyeceklerini aktaran Varank, bu gayeyle bilgi güvenliği çerçeve mevzuatını tamamlayacaklarını söz etti.
Varank, endüstrinin dijital dönüşümü için gerekli yazılımları ve altyapıları bulut teknolojilerine uyumlu olarak geliştirceklerini belirterek, "Günümüzde yalnızca iş dataları değil, biyolojik yapımıza ait bilgiler de siber akın riski altında bulunuyor. Münasebetiyle siber güvenlik konusunun üzerinde de dikkatle durduk." dedi.
Ulusal Teknoloji Hamlesi'nin öncelikli projelerindeki siber güvenlik risklerini belirleyip, gerekli tedbirleri alacaklarını söz eden Varank, organize sanayi bölgeleri (OSB) ve TGB'lerde kullanılanlar başta olmak üzere, yazılımların sızma testleri için yerli teknoloji tedarikçilerini geliştirip sertifikasyonlarını destekleyeceklerini söyledi.
Varank, siber taarruzların tesirinin yüksek olabileceği kesimlerde, siber güvenlik yerli altyapıları kurulmasının planlamasını ilgili kurumlarla yaparak mevzuat ve ek finansman dayanağı sağlayacaklarını kaydetti.
Ulusal blokzincir altyapısı geliştirilecek
Bakan Varank, ulusal blokzincir altyapısını geliştireceklerini ve blokzincir tabanlı ağ oluşturulması çalışmalarını teşvik edeceklerini belirterek, kamu uygulamalarından blokzincir altyapısına taşınabilir olanların tespit edilip Açık Kaynak Platformu bünyesinde projelendirileceğini bildirdi.
Varank, yeni iş modellerinin blokzincir altyapısındaki pilot uygulamaları için test ortamı ve iştirakçi kümesi oluşturacaklarını lisana getirdi.
Güç ve lojistik alanlarında da ıslahatlar gerçekleştirileceğini belirten Varank, şunları kaydetti:
"Sanayide güç verimliliğini sağlayacak teknolojik yetkinliği artıracağız. Yeni kuşak teknolojik eserlerin güç kesiminde oluşturacağı dönüşüm muhtaçlıkları için ilgili paydaşlarla çalışacağız. Öncelikli kesimlerin ağırlaştığı OSB'lere, gücün inançlı tedariği için iletim yatırımları yapılacak, çeşitli takviye sistemleriyle güce erişimi kolaylaştıracağız. Başta OSB ve sanayi bölgeleri olmak üzere endüstrimizin lojistik gereksinimlerini belirleyip süratli ve düşük maliyetli ulaşımı sağlayacağız."