ADIYAMAN
GENEL BİLGİLER
Yüzölçümü: 7614 km²
Nüfus: 513131 (1990)
İl Trafik No: 02
Adıyaman, Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin batısında bulunan, tarih sahnesindeki yeri birincil insanlara dek uzanan, o kadar çok öbür kültüre merkezlik etmiş olan bir kültür ve turizm kentidir Dünyanın en eski ikâmetgâh yerlerinden biri olan Adıyaman toprakları üstünde, insanlık tarihinin tüm evrelerine dair bulgular elde edilmiştir Adıyaman, dünyanın 8 harikası olarak anılan Nemrut Dağı eserleri, Kommagene uygarlığının kalıntıları, dünyanın 4 büyük barajı olan Atatürk Barajı,Çamgazi barajı, kış kampı organizasyonu, dünya birinciliğine sahip ahali oyunları ile öne meydana çıkan bir kenttir
İLÇELER: Adıyaman (merkez), Besni, Çelikhan, Gerger, Gölbaşı, Kâhta, Samsat, Sincik, Tut
Besni: Adıyaman'ın batı kesiminde yer alan Besni en eski ikâmetgâh yerlerinden biridir Önemli tarihi kalıntıları arasında Besni ilçesine 15 km uzaklıktaki Sofraz Tümülüsü, 33 km uzaklıktaki Sesönk (Dikilitaş) sayılabilir Besni İlçesinin 6 km kuzeydoğusunda yeralan Besni İçmesinin suyu böbrek taşlarına, kronik kabızlık, bağırsak ve mide iltihaplarında faydalıdır
Çelikhan: Adıyaman'ın kuzeyinde yeralan ilçenin Korucak köyünde yer alan içme suyu çoğu hastalığa deva olup, şifalı bir su olarak her sene birçok birey gelmektedir
Gerger: Adıyaman'ın 100 km kuzeydoğusunda yeralan Gerger ilçesi, İÖ II yüzyılda Kommageneliler'in atası olan Arsames kadar kurulan Gerger Kalesi ile anılmaktadır
Kahta: İlin 34 km doğusunda bulunan doğu ve güneydoğu sınırları boyunca Fırat nehri uzanır İlin en büyük ilçesi olan Kahta, Nemrut Dağı Tümülüsü ve Tanrı heykelleri ile yaratıcısı Kommagene Uygarlığı eserlerinin büyük bölümünü ilçe sınırlarında barındırır Her yıl binlerce yerli ve tanıdık olmayan turist göre ziyaret edilen Nemrut Dağı'na gelenlerin durak ve konaklama noktasıdır
Samsat: Üç tarafı Atatürk Barajı gölü sularıyla kenarlı bir yarım ada şeklindeki Samsat Adıyaman'a 47 km uzaklıktadır Yapılan kazıbilim araştırma ve kazılarda eski Samsat ve civarında tarihi saraylar, Su kemerleri, Kaleler ve değerli eşyalar bulunmuştur
NASIL GİDİLİR?
Karayolu: Adıyaman'a karayolu ile Gaziantep, Şanlıurfa, Malatya, Kahramanmaraş ve Diyarbakır almak üzere beş güzergahtan gidilir Adıyaman'ın Gölbaşı ilçesi tam bir kavşak yeri olup, Malatya Kahramanmaraş Gaziantep karayolu ulaşımı Gölbaşı üzerinden sağlanır
Otogar Tel : (+90416) 216 35 35
Demiryolu: Demiryolu ulaşımı da Gölbaşı ilçesinden yapılmakta olup, Malatya Fevzi Paşa demiryolu bu İlçeden geçmektedir
İstasyon Tel : (+90416) 781 60 80
Havayolu: Adıyaman Havalimanından tarifeli uçak seferleri bulunmaktadır
Hava Limanı : (+90416) 244 20 02
Baraj Ulaşımı: Adıyaman'dan geçen, Şanlıurfa, Diyarbakır dahil Güneydoğu illerini birbirine bağlayan karayolu, Gerger İlçesine emrindeki Güzelsu köyündeki feribot seferleri ile Şanlıurfa ve Siverek İlçesi'ne bağlanır
GEZİLECEK YERLER
Nemrut Dağı
Doğu ve Batı Medeniyetlerinin, 2150 m yükseklikte muhteşem bir piramitteki kesişme noktası, Dünyanın sekizinci harikası Nemrut, Yüksekliği on metreyi bulan büyüleyici heykelleri, metrelerce uzunluktaki kitabeleriyle, UNESCO Dünya Kültür Mirasında yer almaktadır
Nemrut Dağı, üzerinde barındırdığı dev heykellerin ve anıt mezarın yanı sıra, dünyanın en müthiş gündoğumu ve gün batışının seyredilebildiği yer olmasıyla da ilgi çekmektedir Her sene binlerce insan gündoğumu ve gün batışını bakmak için Nemrut Dağına gelmektedir
UNESCO kadar Dünya Kültür Mirası olarak bildiri edilen Nemrut Dağı, çevresindeki Kommagene Uygarlığı eserleri ile birlikte ülkenin önemli Milli Parklarından biridir Nemrut Dağındaki dev heykeller ve tümülüs, Arsameia (Eski Kale), Yeni Kale, Karakuş Tepesi ve Cendere Köprüsü Ulusal Park sınırları içerisinde yer alıyor
Anıtlar
Karakuş Tümülüsü (Kadınlar Abide Mezarı) Ulusal Parkın güneybatısında AdıyamanKahta girişinde bulunan, Kommagene Kralı II Mithridates kadar annesi İsas namına yaptırılan anıt mezar, kolon üzerindeki kartaldan dolayı Karakuş Tümülüsü olarak anılmaktadır Doğu, batı ve güney yönlerde dörder kolon varken günümüze doğuda iki, batıda ve güneyde birer kolon kalmıştır Doğu kolon üstünde aslan ve kartal heykel kalıntıları, batıdaki sütunun üzerinde tokalaşma steli, yerde aslan heykel parçası vardır Nemrut Dağı antre noktası olarak belirlenen Karakuş Tümülüsü, Ulusal Park içersindedir
Sofraz Tümülüsü İl merkezine 45 km, Besni ilçesine 15 km uzaklıkta, Üçgöz (Sofraz) köyündedir 15 m Yüksekliğinde olan mezarın üzeri kırma taş ve molozla örtülüdür
Sesönk (Dikilitaş) Besni ilçesinin 33 km güneydoğusunda, Kızıldağ üzerinde Kommagene Kralı II Mithridates tarafından yapı edilen anıt kabir, her biri yaklaşık 10 metre yükseklikte üç çift sütunla çevrelenmiştir Sütunları üzerinde bayan, erkek ve aslan kabartmaları bulunmaktadır
Karadağ Tümülüsü Adıyaman'a 5 km mesafede, Karadağ eteğindedir, 2 bölümden oluşan bir kaya mezarı vardır
Beştepeler Adıyaman'a 25 km mesafedeki Ilıcak Köyü sınırları içindedir Yığma taşlardan yapılmış 6 adet tümülüs mezar bulunmaktadır Mezarların, Kommagene Kraliyet ailesine ait aristokrat kişiler için yapıldığı varsayım edilmektedir
Malpınarı Kaya Yazıtı Adıyaman'a takriben 35 km uzaklıkta Malpınar mezrasında doğal kaya üzerine oyulmuş Hiyeroglif bir kitabe ve kayalara üretilmiş yerleşim birimleri Geç Hitit dönemine aittir
Köprüler
Cendere Köprüsü Adıyaman'a 55 km uzaklıkta ve Karakuş tümülüsünün kuzeydoğusundadır Kahta çayının en çok daraldığı kesimde iki esas kaya üstünde 92 iri kesme taştan yapılan bir büyük kemer ve doğu tarafındaki minik bir tali kemerden oluşur
Köprü, depreme aleyhinde korunacak şekilde, sütunlara köprüye esneklik payı verilerek inşa edilmiştir Köprünün derhal daha aşağı tarafında yer alan Kommageneliler'in Antiochos Theos döneminde yapı ettiği 5 kemerli diğer bir köprü, Romalılar tarafından yıkılmıştır
Göksu Kızılin Köprüsü Gümüşkaya köyü ile Ağcin köyü arasında Göksu çayının daraldığı bir noktada kaya zemin üzerinde kurulan köprü Roma dönemine aittir Orta kemerin dıştan genellikle sağlam durumdadır
Altınlı Köprü Köprünün büyük bir kemeri ve aşamalı olarak küçülen üç kemeri daha vardır Köprü taşları harç kullanılmadan sıkıştırma (Cendere) stiliyle yapılmıştır
Kaya Mezarı ve Mağaralar
Haydaran Kaya Mezarları Adıyaman'ın 17 km kuzeyinde Taşgedik Köyü sınırları içinde yer alır Kaya mezarlar ve Güneş Tanrısı Hellias ile Kral Antiochos'un tokalaşma kabartmaları vardır
Turuş Kaya Mezarları Adıyaman il merkezine 40 km uzaklıkta ve AdıyamanŞanlıurfa karayolunun 1 km batısında bulunan Turuş Kaya Mezarları Roma Dönemine aittir Mezarlar zeminden aşağıya doğru esas kaya oyularak yapıldığından mezarların girişine aşağıya içten inen 1013 basamaktan daha sonra ulaşılır Bazılarının duvar ve kapı girişlerinde değişik figürlerde kabartmalar bulunmaktadır
Dolmenler Dikilitaşın kuzeyindeki kayalık alanlarda, Aşağıda hozişi köyü yakınlarında dolmen tipi mezarlar bulunmaktadır Sala benzeşen iki büyük kayanın birbirine çatılması ile yapılan bu mezarların Taş Devri insanlarından kaldığı tahmin edilmektedir
Zey Adıyaman'a 7 km mesafede, Zey Köyü yakınında, erken dönem Hıristiyanların yaşadığı mesken birimleri bulunmaktadır Köyde ayrıca Şeyh Abdurrahman Erzincani'ye ait bir türbe ve cami yer alır
Göksu Mağaraları Göksu ırmağı her tarafında yer alan 40 50 m yükseklikteki sarp kayalıklar üzerinde doğal mağaralar bulunmaktadır Besni tarafında Kızılin ve Sarıkaya Köyleri ile Adıyaman tarafında Gümüş Kaya ve Mal Pınarı civarında yoğunlaşmıştır
Palanlı Mağarası Adıyaman'ın 10 km kuzeyinde Adıyaman Çelikhan Malatya karayolunun üstünde Palanlı köyünde yer almaktadır MÖ 40000 yıllarında kullanılmış doğal bir mağaradır Duvarında bulunan ve halen fark edilen geyik figürü yalın kontur çizgilerle oluşturulmuştur Mağaranın yer aldığı derin vadi ise ender bulunur bir doğa parçasıdır
Kitap Mağarası Kayaların oyulmasıyla oluşturulmuş (demir Kale 1) adıyla anılan, ikişer katlı erken dönem Hıristiyanların yaşadığı ikâmetgâh birimleri bulunmaktadır Mağaralara İndere köyü (Zey) içinden yaya olarak gidilmektedir
Gümüşkaya (Palaş) Mağaraları Adıyaman ilinin 40 km güneybatısında Göksu nehri kenarında benzer adla anılan köyün batısında kayalardan oyma tünel şeklinde birbirleri ile bağlantılı fazla sayıda mağaralar yer almaktadır Tarihte konut olarak kullanılan bu mağaraların MÖ 150 yılında yapıldığı varsayım edilmektedir
*
GENEL BİLGİLER
Yüzölçümü: 7614 km²
Nüfus: 513131 (1990)
İl Trafik No: 02
Adıyaman, Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin batısında bulunan, tarih sahnesindeki yeri birincil insanlara dek uzanan, o kadar çok öbür kültüre merkezlik etmiş olan bir kültür ve turizm kentidir Dünyanın en eski ikâmetgâh yerlerinden biri olan Adıyaman toprakları üstünde, insanlık tarihinin tüm evrelerine dair bulgular elde edilmiştir Adıyaman, dünyanın 8 harikası olarak anılan Nemrut Dağı eserleri, Kommagene uygarlığının kalıntıları, dünyanın 4 büyük barajı olan Atatürk Barajı,Çamgazi barajı, kış kampı organizasyonu, dünya birinciliğine sahip ahali oyunları ile öne meydana çıkan bir kenttir
İLÇELER: Adıyaman (merkez), Besni, Çelikhan, Gerger, Gölbaşı, Kâhta, Samsat, Sincik, Tut
Besni: Adıyaman'ın batı kesiminde yer alan Besni en eski ikâmetgâh yerlerinden biridir Önemli tarihi kalıntıları arasında Besni ilçesine 15 km uzaklıktaki Sofraz Tümülüsü, 33 km uzaklıktaki Sesönk (Dikilitaş) sayılabilir Besni İlçesinin 6 km kuzeydoğusunda yeralan Besni İçmesinin suyu böbrek taşlarına, kronik kabızlık, bağırsak ve mide iltihaplarında faydalıdır
Çelikhan: Adıyaman'ın kuzeyinde yeralan ilçenin Korucak köyünde yer alan içme suyu çoğu hastalığa deva olup, şifalı bir su olarak her sene birçok birey gelmektedir
Gerger: Adıyaman'ın 100 km kuzeydoğusunda yeralan Gerger ilçesi, İÖ II yüzyılda Kommageneliler'in atası olan Arsames kadar kurulan Gerger Kalesi ile anılmaktadır
Kahta: İlin 34 km doğusunda bulunan doğu ve güneydoğu sınırları boyunca Fırat nehri uzanır İlin en büyük ilçesi olan Kahta, Nemrut Dağı Tümülüsü ve Tanrı heykelleri ile yaratıcısı Kommagene Uygarlığı eserlerinin büyük bölümünü ilçe sınırlarında barındırır Her yıl binlerce yerli ve tanıdık olmayan turist göre ziyaret edilen Nemrut Dağı'na gelenlerin durak ve konaklama noktasıdır
Samsat: Üç tarafı Atatürk Barajı gölü sularıyla kenarlı bir yarım ada şeklindeki Samsat Adıyaman'a 47 km uzaklıktadır Yapılan kazıbilim araştırma ve kazılarda eski Samsat ve civarında tarihi saraylar, Su kemerleri, Kaleler ve değerli eşyalar bulunmuştur
NASIL GİDİLİR?
Karayolu: Adıyaman'a karayolu ile Gaziantep, Şanlıurfa, Malatya, Kahramanmaraş ve Diyarbakır almak üzere beş güzergahtan gidilir Adıyaman'ın Gölbaşı ilçesi tam bir kavşak yeri olup, Malatya Kahramanmaraş Gaziantep karayolu ulaşımı Gölbaşı üzerinden sağlanır
Otogar Tel : (+90416) 216 35 35
Demiryolu: Demiryolu ulaşımı da Gölbaşı ilçesinden yapılmakta olup, Malatya Fevzi Paşa demiryolu bu İlçeden geçmektedir
İstasyon Tel : (+90416) 781 60 80
Havayolu: Adıyaman Havalimanından tarifeli uçak seferleri bulunmaktadır
Hava Limanı : (+90416) 244 20 02
Baraj Ulaşımı: Adıyaman'dan geçen, Şanlıurfa, Diyarbakır dahil Güneydoğu illerini birbirine bağlayan karayolu, Gerger İlçesine emrindeki Güzelsu köyündeki feribot seferleri ile Şanlıurfa ve Siverek İlçesi'ne bağlanır
GEZİLECEK YERLER
Nemrut Dağı
Doğu ve Batı Medeniyetlerinin, 2150 m yükseklikte muhteşem bir piramitteki kesişme noktası, Dünyanın sekizinci harikası Nemrut, Yüksekliği on metreyi bulan büyüleyici heykelleri, metrelerce uzunluktaki kitabeleriyle, UNESCO Dünya Kültür Mirasında yer almaktadır
Nemrut Dağı, üzerinde barındırdığı dev heykellerin ve anıt mezarın yanı sıra, dünyanın en müthiş gündoğumu ve gün batışının seyredilebildiği yer olmasıyla da ilgi çekmektedir Her sene binlerce insan gündoğumu ve gün batışını bakmak için Nemrut Dağına gelmektedir
UNESCO kadar Dünya Kültür Mirası olarak bildiri edilen Nemrut Dağı, çevresindeki Kommagene Uygarlığı eserleri ile birlikte ülkenin önemli Milli Parklarından biridir Nemrut Dağındaki dev heykeller ve tümülüs, Arsameia (Eski Kale), Yeni Kale, Karakuş Tepesi ve Cendere Köprüsü Ulusal Park sınırları içerisinde yer alıyor
Anıtlar
Karakuş Tümülüsü (Kadınlar Abide Mezarı) Ulusal Parkın güneybatısında AdıyamanKahta girişinde bulunan, Kommagene Kralı II Mithridates kadar annesi İsas namına yaptırılan anıt mezar, kolon üzerindeki kartaldan dolayı Karakuş Tümülüsü olarak anılmaktadır Doğu, batı ve güney yönlerde dörder kolon varken günümüze doğuda iki, batıda ve güneyde birer kolon kalmıştır Doğu kolon üstünde aslan ve kartal heykel kalıntıları, batıdaki sütunun üzerinde tokalaşma steli, yerde aslan heykel parçası vardır Nemrut Dağı antre noktası olarak belirlenen Karakuş Tümülüsü, Ulusal Park içersindedir
Sofraz Tümülüsü İl merkezine 45 km, Besni ilçesine 15 km uzaklıkta, Üçgöz (Sofraz) köyündedir 15 m Yüksekliğinde olan mezarın üzeri kırma taş ve molozla örtülüdür
Sesönk (Dikilitaş) Besni ilçesinin 33 km güneydoğusunda, Kızıldağ üzerinde Kommagene Kralı II Mithridates tarafından yapı edilen anıt kabir, her biri yaklaşık 10 metre yükseklikte üç çift sütunla çevrelenmiştir Sütunları üzerinde bayan, erkek ve aslan kabartmaları bulunmaktadır
Karadağ Tümülüsü Adıyaman'a 5 km mesafede, Karadağ eteğindedir, 2 bölümden oluşan bir kaya mezarı vardır
Beştepeler Adıyaman'a 25 km mesafedeki Ilıcak Köyü sınırları içindedir Yığma taşlardan yapılmış 6 adet tümülüs mezar bulunmaktadır Mezarların, Kommagene Kraliyet ailesine ait aristokrat kişiler için yapıldığı varsayım edilmektedir
Malpınarı Kaya Yazıtı Adıyaman'a takriben 35 km uzaklıkta Malpınar mezrasında doğal kaya üzerine oyulmuş Hiyeroglif bir kitabe ve kayalara üretilmiş yerleşim birimleri Geç Hitit dönemine aittir
Köprüler
Cendere Köprüsü Adıyaman'a 55 km uzaklıkta ve Karakuş tümülüsünün kuzeydoğusundadır Kahta çayının en çok daraldığı kesimde iki esas kaya üstünde 92 iri kesme taştan yapılan bir büyük kemer ve doğu tarafındaki minik bir tali kemerden oluşur
Köprü, depreme aleyhinde korunacak şekilde, sütunlara köprüye esneklik payı verilerek inşa edilmiştir Köprünün derhal daha aşağı tarafında yer alan Kommageneliler'in Antiochos Theos döneminde yapı ettiği 5 kemerli diğer bir köprü, Romalılar tarafından yıkılmıştır
Göksu Kızılin Köprüsü Gümüşkaya köyü ile Ağcin köyü arasında Göksu çayının daraldığı bir noktada kaya zemin üzerinde kurulan köprü Roma dönemine aittir Orta kemerin dıştan genellikle sağlam durumdadır
Altınlı Köprü Köprünün büyük bir kemeri ve aşamalı olarak küçülen üç kemeri daha vardır Köprü taşları harç kullanılmadan sıkıştırma (Cendere) stiliyle yapılmıştır
Kaya Mezarı ve Mağaralar
Haydaran Kaya Mezarları Adıyaman'ın 17 km kuzeyinde Taşgedik Köyü sınırları içinde yer alır Kaya mezarlar ve Güneş Tanrısı Hellias ile Kral Antiochos'un tokalaşma kabartmaları vardır
Turuş Kaya Mezarları Adıyaman il merkezine 40 km uzaklıkta ve AdıyamanŞanlıurfa karayolunun 1 km batısında bulunan Turuş Kaya Mezarları Roma Dönemine aittir Mezarlar zeminden aşağıya doğru esas kaya oyularak yapıldığından mezarların girişine aşağıya içten inen 1013 basamaktan daha sonra ulaşılır Bazılarının duvar ve kapı girişlerinde değişik figürlerde kabartmalar bulunmaktadır
Dolmenler Dikilitaşın kuzeyindeki kayalık alanlarda, Aşağıda hozişi köyü yakınlarında dolmen tipi mezarlar bulunmaktadır Sala benzeşen iki büyük kayanın birbirine çatılması ile yapılan bu mezarların Taş Devri insanlarından kaldığı tahmin edilmektedir
Zey Adıyaman'a 7 km mesafede, Zey Köyü yakınında, erken dönem Hıristiyanların yaşadığı mesken birimleri bulunmaktadır Köyde ayrıca Şeyh Abdurrahman Erzincani'ye ait bir türbe ve cami yer alır
Göksu Mağaraları Göksu ırmağı her tarafında yer alan 40 50 m yükseklikteki sarp kayalıklar üzerinde doğal mağaralar bulunmaktadır Besni tarafında Kızılin ve Sarıkaya Köyleri ile Adıyaman tarafında Gümüş Kaya ve Mal Pınarı civarında yoğunlaşmıştır
Palanlı Mağarası Adıyaman'ın 10 km kuzeyinde Adıyaman Çelikhan Malatya karayolunun üstünde Palanlı köyünde yer almaktadır MÖ 40000 yıllarında kullanılmış doğal bir mağaradır Duvarında bulunan ve halen fark edilen geyik figürü yalın kontur çizgilerle oluşturulmuştur Mağaranın yer aldığı derin vadi ise ender bulunur bir doğa parçasıdır
Kitap Mağarası Kayaların oyulmasıyla oluşturulmuş (demir Kale 1) adıyla anılan, ikişer katlı erken dönem Hıristiyanların yaşadığı ikâmetgâh birimleri bulunmaktadır Mağaralara İndere köyü (Zey) içinden yaya olarak gidilmektedir
Gümüşkaya (Palaş) Mağaraları Adıyaman ilinin 40 km güneybatısında Göksu nehri kenarında benzer adla anılan köyün batısında kayalardan oyma tünel şeklinde birbirleri ile bağlantılı fazla sayıda mağaralar yer almaktadır Tarihte konut olarak kullanılan bu mağaraların MÖ 150 yılında yapıldığı varsayım edilmektedir
*