Ağız sindirim kanalının girişidir. Ağızdaki aksilikler diş sıhhatinin bozulmasına, sindirimin olumsuz etkilenmesine yol açar. Ağızla aldığımız yiyecekler çiğnenip, tükürükle karıştırılarak yutulmaya ve sindirime hazır hale getirilirler. Ağız tıpkı devranda konuşmaya yardım eder. Tat alma organı olan lisanın; çiğneme, yutma, konuşma üzere çok değerli yan hizmetleri de bulunmaktadır.
Dişlerin besinlerin parçalanması, öğütülmesi hizmetlerinin yanı sıra konuşmada ve görünümümüzde değerli tesirleri vardır. Dişleri eksilmiş kimselerin kimi sesleri çıkarabilmeleri zorlaşır, çiğnemede ve/veya ısırmada da zorluk olur. Dişlerin gelişim süreci içerisinde birinci çıkan süt dişleri, daha sonra konumlarını kalıcı dişlere bırakır.
Ağız ve diş sıhhatinde en değerli iki hastalık diş çürükleri ve diş eti iltihaplanmalarıdır. Diş eti marazları kimi vakit diş yuvasının bulunduğu çene kemiğinin erimesine kadar ilerleyen bir tesir yapabilir. Diş sıhhatinin bozulması vücuttaki gayri organları da etkileyebilir. Dişler neredeyse bütün sistemleri olumsuz etkileyen daima enfeksiyon odağı haline gelebilir ve kalp, böbrek, eklemler vb. yapılarda kıymetli sıhhat meselelerine yol açabilen enfeksiyonlara kaynaklık edebilir.
Ağızda ve dişlerde yapısal ve işlevsel rastgele bir bozukluğun olmaması, ağız ve dişlerin hizmetlerini tam olarak yapabilmeleri durumu “ağız ve diş sağlığı”nın varlığını gösterir.
1. Diş Çürümesi
Diş çürüklerinin oluşmasında üç temel etmen bulunmaktadır: Hassas bir diş yüzeyi, mikroorganizmalar için elverişli yiyecek artıkları, bunların parçalanmasına ve asit oluşumuna yol açacak mikroorganizmaların varlığı. Besinler içinde diş çürümesine en çok neden olanlar karbonhidratlar, yani kabaca, şekerli besinlerdir.
Dişler nizamlı olarak fırçalanır ve bakımlarına ihtimam gösterilirse, mikroplar onlara zarar veremezler. Diş çürüğü, dişte oyuklar yaparak dişin yapısını bozan ve kendi kendine güzelleşmeyen bir hastalıktır.
Dişler düzgün temizlenmeyecek olursa, üzerinde besin artıkları ve mikroplar birikir. Ağız içerisindeki bakteriler yiyecek artıklarındaki şekerli hususları kullanarak onu saydam, yapışkan bir unsur haline getirir ve dişler üzerine yapışmasını sağlar. Bu birikintilere plak denir. Bu plaklar bakterilerin diş üzerinde tutunmalarını da kolaylaştırırlar. Besinlerin tatlandırılması için kullanılan şekerli unsurların içinde bulunan asit, dişlere zarar verebilir, lakin bakterilerin kendileri de asit oluşturabilmektedir. Asit diş minesinin erimesine neden olur. Böylelikle oluşan erime ortamlarından giren mikroplar kolaylıkla alttaki yumuşak dokuya ulaşabilirler.
Asitler dişin kollayıcı tabakası olan diş minesi üzerinde küçük delikçikler oluşturur. Bu delikler giderek genişler ve küçük oyuklar haline gelir. Diş minesinin erimesinden sonra çürük süratle ilerler, alttaki tabakada geniş ve derin bir oyuk meydana getirir. Diş çürüğü diş özüne sahih ilerledikçe dişler ağrımaya başlar. Çürük daha da ilerlerse diş özü kesiminde ve çene kemiği içerisinde cerahat oluşmaya ve birikmeye başlar. Buna diş apsesi denir. Şayet diş tabibi tarafından daha başlangıcında tedavi edilmeyecek olursa çürük diş için daha sıkıntı, karmaşık ve pahalı tedaviler gerekebilir. Diş plağı, diş etlerinin kıymetli hastalık nedenlerinden biridir. Yemeklerden sonra dişlerin fırçalanması ve diş ipi kullanarak yemek artıklarının çıkarılması dişlerin çürümesini, diş eti illetlerinin oluşumunu ve ilerlemesini önler.
Dişlerin ağrımaması sağlıklı olduğu mealine gelmez. Diş ağrısının olması için diş çürüğünün çok ilerlemiş olması gerekir. Diş çürüklerinin tedavi edilebilir periyotta belirlenmesi için ağrı oluşmasını beklemeden senede en az iki sefer diş doktoruna giderek dişlerin muayene ettirilmesi gerekir. Diş doktorları gerektiğinde dişlerin sinemasını çekerek gözle görünmeyen diş oyuklarını da belirleyebilirler.
Diş çürüklerinin erken devirde tanınması dişlerin kaybedilmesini engelleyebilir yahut en azından geciktirebilir. Bu hem sıhhat açısından, hem de içtimaî ve ekonomik açıdan kıymetli ekler sağlar. Ağza takma diş takılmasına olan gereksinimi azaltır. Hiçbir şey kendi doğal dişlerimizin mahallini tutamaz. Kalıcı dişlerin erken dökülmesi beslenme meselelerine neden olur. Doğal dişlerin uzun mühlet dayanmasında ağız ve diş bakımının kıymeti çok büyüktür.
Diş sıhhati açısından sularla aldığımız flor da çok kıymetlidir. Sularında flor eksikliği olan yerleşim alanlarında diş çürüklerinin nispeti çok artar. Bu nedenle florla ilgili olarak sıhhat kuruluşlarının tekliflerine uyulmalıdır.
2. Diş Eti Illetleri
Dişin diş eti dışında görünen kısmı diş minesi denilen sert bir tabaka ile kaplanmıştır. Bunun altında daha yumuşak bir yapı vardır. En içte ise diş özü vardır. Burada bol ölçüde damar ve had bulunur. Diş gövdesi diş etine ve onun altındaki kemiğe girdiği kısımda daralır. Bu kısma dişin boyun kısmı denir. Çene kemiği içinde kalan kısmına ise dişin kök kısmı ismi verilir. Diş kökü diş yuvasında çene kemiğine kişisel doku uzantıları ile sıkıca bağlanmıştır. Diş eti illetleri, diş çürükleri ağız kokusuna neden olabilir. Ağız kokusu olduğunda nedeni araştırılmalıdır.
Diş eti marazları en değerli diş sıhhati dertleri arasındadır. Ağız hijyeninin bozukluğu ile yakından bağlantılıdır. Başlangıç periyodundan itibaren diş etleri kolay kanar. Diş eti kanamalarında diş doktoru muayenesi zaruridir. Diş etleri, diş yuvaları ve ağız tabanındaki iltihaplanmalar umumî olarak diş eti illeti olarak bilinmektedir. Diş üzerindeki plaklar bunun en kıymetli nedenidir. Tedavi edilmeyen diş eti iltihapları çene kemiğinin de iltihaplanmasına ve zarar görmesine yol açabilir.
Diş çürüğü, diş eti marazları, sinüzit, bademcik iltihabı, teneffüs sistemi marazları, sindirim meseleleri, ağız bakım zayıflığı ağız kokusuna neden olabilir. Bu hal, toplumsal ilgileri de tesirler. Kimi metabolizma illetleri da ağızda kendine has kokular yapabilir.
3. Dişlerin Gelişim Bozuklukları
Ağızda kapanma bozukluklarına neden olan diş düzensizlikleri dişlerin çürümesini kolaylaştırır ve daha erken periyotta dökülmesine yol açar. Sistemsiz dişler, alt ve üst çene arasındaki alakanın bozulmasına neden olabilir. Çiğneme ve temizleme güçlüğü yaratırlar, istenilmeyen ağız kokusuna yol açarlar.
Sistemsiz dişlerin en kıymetli nedeni süt dişlerinin vaktinden evvel yitirilmesi olabilir. Bunun sonucunda çıkan kalıcı dişler birbiri üzerine gelecek biçimde yerleşebilirler. Sistemsiz dişler konuşma bozukluklarına ve görünüm bozukluklarına neden olabilir.
Sigara dişlerde renk değişikliği yapar. Sigara içenlerin dişleri kahverengimsi bir renk alır. Canlılığını kaybetmiş olan dişler gri renkte görünür. Çocuklarda yanlışlı olarak kullanılan birtakım ilaçlar da dişlerde renk değişikliğine neden olabilir. Ölçüsüz raddede flor dişlerin sararmasına neden olabilir.
Hamilelikte ve süt çocukluğu devrinde kullanılan antibiyotik vb. kimi ilaçlar dişlerde kalıcı renk değişikliklerine neden olabilir. Bu nedenle tabip önerisi olmaksızın ilaç kullanılmamalıdır.
4. Ağız ve Diş Sıhhati Nasıl Korunur?
Diş illetleri ve diş sıhhatinin korunması açısından erken tanı çok kıymetlidir. Bu nedenle yılda en az iki kere diş tabibine muayene olunması önerilir.
Diş çürümelerinin önlenmesinde sularda ehil flor olması, sistemli olarak dişlerin fırçalanması, diş ipi kullanılması, şiddetli tatlı ve şekerli yiyeceklerden olabildiğince kaçınma bunlar yendiğinde kesinlikle dişlerin fırçalanması, diş tabibi denetimlerine gidilmesi temel pratiklerdir. Diş eti illetlerinin önlenmesinde de diş fırçalama ve sistemli diş doktoru denetimleri kıymetlidir.
Dişlerde gelişim bozuklukları varsa erken periyotta şahsi diş hekimliği kısımlarında uzmanlaşmış ünitelere başvurularak gerekli tedavi sağlanmalıdır.
Şiddetli asitli ve şekerli yiyecekler mikroorganizmaların tesirini artırır. Dişler sert cisimlerle karıştırılmamalı, fındık, ceviz vb. kabuklu yiyecekler dişlerle kırılmamalıdır. Bunlar diş minesinin çatlamasına ve bakterilerin tesirinin artmasına neden olur. Diş minesinin kollayıcı tesiri ortadan kalkar.
5. Diş Fırçalama Tekniği
Dişlerimizi himayenin en tesirli yolu nizamlı olarak fırçalamaktır. Diş fırçalamanın birinci adımı hakikat fırça seçimidir. En elverişli fırça naylon ve orta sertlikteki fırçalardır. Ağız içinde kolay hareket ettirilmesi ve art dişlere rahat ulaşabilme açısından fırçanın başının ziyade büyük olmaması tercih edilir. Müsait fırça seçildikten sonra dişler en az günde iki kez tertipli olarak fırçalanır. Diş macunu ağza verdiği güzele giden koku ve his nedeniyle diş fırçalanmasını kolaylaştırır. Diş parlatma tozları diş doktoru önerisi olmadıkça kullanılmamalıdır. Çok tasarruflar diş sıhhati açısından zararlıdır.
Diş fırçalanmasında fırçanın duruşu dışındaki temel hareket birebirdir: Fırça diş eti çizgisine eğimli olarak yerleştirilir. Bu durum bozulmadan küçük dairesel hareketlerle dişler fırçalanır. Daha sonra fırça, bir fırça uzunluğu kadar kaydırılarak fırçalama sürdürülür.
1. Diş fırçası 45 kademelik açı yapacak biçimde tutulur ve diş eti hizasından başlanarak ağız boşluğuna akıllıca fırçalamaya başlanır. Dış yüzeylerden başlayan fırçalama sert darbeler halinde değil, yumuşak ve daireler çizecek biçimde, ön dişlerden art dişlere gerçek yapılmalıdır.
2. Daha sonra dişlerin iç yüzeyleri tıpkı halde fırçalanır. Bu süreçte fırça eğik tutularak, diş etinden ağız boşluğuna akıllıca hareket ettirilir.
3. Daha sonra dişlerin çiğneme yüzeyleri fırça düz olarak ileri geri hareket ettirilerek fırçalanır.
Fırçalama sürecinin en az iki-üç dakika sürmesi gerekir. Sağlıklı diş etleri fırçalama sırasında kanamaz.
Diş fırçası şahsa ilişkin bir araçtır, sairleriyle paylaşılmaz. Diş fırçaları birkaç ayda bir, en geç altı ayda değiştirilmelidir. Gerektiğinde ara yüzlerin faal olarak fırçalanmasını sağlamak üzere ara yüz fırçaları kullanılır. Bunlarla ilgili tekliflerini almak üzere diş tabibine başvurmak gereklidir.
6. Diş İpi Tasarrufu
Diş ipi, diş aralarında kalan yiyecek artıklarının uzaklaştırılması açısından çok yararlı bir araçtır. Çok küçük yaşlardan başlanarak elverişli diş fırçalama ve diş ipi kullanma tekniklerinin öğrenilmesi gerekmektedir.
Dişler fırçalandıktan sonra diş ve diş eti çizgisi ile dişler arasında kalan yemek artıklarının temizlenmesi için diş ipi kullanılır. Bu artıklar en değerli çürük nedenlerindendir.
1. Otuz santimetre kadar diş ipi alınır. Diş ipinin bir kısmı bir elin orta parmağına başka ucu da gayrı elin orta parmağına dolanır. İpin bir kısmı ortada kalmalıdır.
2. Ortada kalan ip kısmı işaret parmağı ile geçmişe sahih itilir.
İp, dişler arasından geçirilir.Bu hareket sırasında sert olunmamalıdır. İp diş etine kadar indirildikten sonra ağız boşluğuna sahih diş aralarını sıyıracak biçimde indirilir. Bu sırada diş etinin kesilmemesine itina gösterilmelidir.
3. Tıpkı pratik sair bir kesim ip alınarak alt dişler için de tekrarlanır.
NOT: Bu yazı
Ziyaretçiler için gizlenmiş link,görmek için
Giriş yap veya üye ol.
dan alınmıştır.