Agizici Iltihabi (stomatit)

Agizici Iltihabi (stomatit) ıziçinin tipik iltihapları a ızdaki nedenlerden kaynaklanıyorsa ilk, diğer hastalıklardan kaynaklanıyorsa ikincil olarak nitelenir Yunanca da stoma “a ız, itis “cerahat demektir Stomatit geniş anlamıyla a ız içindeki tüm iltihapları içerir Gizli anlamıyla ise reel a ız boşlu u mukozasıyla sınırlı olarak kullanılır Irin dildeyse glossit, dişeti mukozasındaysa jinjivit adını alır A ız mukozası do rudan do ruya a ızdaki nedenlerle kolayca hastalanır Keza bir takım genel hastalıkların da ilk belirtileri a ızda ortaya çıkar böylece a ız içi iltihapları ilk ve ikincil olarak ikiye ayrılır, îlki başka hastalıklara ba lı olmadan gelişir, ikincil olanlar diğer organların hastalanmasından sonradan ortaya çıkar A ıziçi iltihabının başlıca türleri aralarında a ız nezlesi ile eksüdalı, ülserli, kangrenli, kanamalı ve aftlı iltihaplar sayılabilir A ız Nezlesi En sık görülen ve en düşük zararlı türdür A ızdaki yerleşik bakteri florasının, genel ve lokal değişik durumlara ba lı olarak hastalık yapabilme yetene i kazanmasından kaynaklanır Her yaşta görülebilir Özellikle iyi beslenmeyen çocuklarda, diş çıkaran bebeklerde ve kızamık, kızıl, suçiçe i, kızamıkçık gibi döküntülü hastalıklar sırasında ortaya çıkar Erişkinlerde nedenleri diş taşlan ve uygunsuz diş proaaalerinin kullanılmasıdır Sindirim bozuklukları, yüksek alev, örseleyici yiyecekler, çok sıcak içecekler ve sigara da a ızda bu müşteri irin yapabilir A ız nezlesinin sık rastlanan bir diğer nedeni vitamin eksikli idir Bundan Böyle iskorbüt ve beriberi gibi a ır vitamin yetmezliklerinden kaynaklanan hastalıklar dengelenmiş besin bilinci ve olanaklarının bulundu u ülkelerin gündeminden çıkmıştır Ama yetersiz ve dengesiz beslenmeye ya da vücuttaki işlev bozukluklarına ba lı olarak rahat vitamin eksikli i hastalıktarı görülmektedir A ız nezlesi genellikle a ız boşlu unda kırmızılıkla ortaya çıkar Ço u kez dil ve dudaklarda yaygın ve tekdüze kızarıklıklar görülür Hasta a zında kuruma ve yanma duyar Yutma ve çi neme hareketleri güçleşir Bu alıcı a ıziçi iltihapları, mikrop öldürücü gargaralar kullanılarak tedavi edilebilir Hem a rı ve yanma duyumunu ortadan kaldıran hafif uyuşturucu ve mikrop öldürücü ilaçlar faydalı olabilir Irin vitamin eksikli ine ba lıysa çare eksik olan vitaminlerin karşılanmasına dayanır Eksüdalı A ıziçi İltihabı Mukozada üstü beyaz renkli a ır bir iltihaplanma biçiminde ortaya çıkar Genel Olarak ülserli stomatitin başlangıcıdır Esas nedenleri a ız nezlesininkiyle aynıdır Bir Takım meslek hastalıkları ve kimyasal maddelerin yol açtı ı kronik zehirlenmeler de a ızda bu herif iltihaba niçin olur Bunların başında gelen kurşun ve cıva zehirlenmeleri bilhassa dişeti ve bazen dil iltihabına yol açar A ızdaki iltihaplanma tüm vücudu etkileyen hastalıkla birlikte çare edilir Ülserli a ıziçi iltihabı A ız nezlesinden de, eksüdalı a ıziçi iltihabından da a ırdır Genellikle salgın şeklinde ortaya çıkar ve a ız boşlu unun temizli ine itina gösterilmemesi durumunda zahmetsizce bulaşır, cerahat dişetlerinde başlar daha sonra bütün a za yayılır Diş köklerine, hatta dudaklara da yayılan sarımtırak bir eksüdaya ve a rılı şişkinli e niçin olur Ülserli a ıziçi iltihabı Fusobacterium ve spiroketlerin etmen oldu u Vincent anjini gibi yutak enfeksiyonlarına ba lı olarak ortaya çıkabilir Birincil şişlik evresinin arkasında çok yavaş iyileşen ülser ve yaraların gözüktü i bu tip a ıziçi iltihabında mikrop öldürücü gargaralar tatmin edici de ildir Ayrıca antibiyotik ve sülfamitlere dayanan genel bir tedavi uygulanır; bir takım olgularda kortizon da gerekebilir Kangrenli A ıziçi İltihabı Ülserli tipin son evresidir Organizmanın fazla ölçüde güçten düştü ü durumlarda görülür ve doku ölümüne yol açar Kanamalı A ıziçi İltihabı Kanamalarla ortaya çıkan a ız mukozası iltihabıdır Çoğunlukla a ızdaki belirli bir nedenden kaynaklanmaz Pıhtılaşma bozuklukları, karaci er ve kalpdamar hastalıkları, zehirlenmeler ve vitamin yetmezlikleri (niyasin ve C vitamini eksikli i) gibi genel hastalıkların bir belirtisidir Akut lösemi, B12 vitamini eksikli ine ba lı anemi, tifo, sıtma gibi hastalıklar sırasında da sık görülür Tedavi genel hastalı a ba lı olarak yürütülür Aftlı A ıziçi İltihabı Ço u kez virüslerden kaynaklanır Genelde sütçocuklannda, gebe kadınlarda ve sindirim bozuklu u çekenlerde görülür Bazı insanlarda ceviz, badem, çilek gibi kayıtlı besinlerin yenmesiyle aftlı oluşumların yinelendi i göz önüne alınırsa bu hastalı ın alerjik bir boyutu da oldu u söylenebilir Hastalık titreme ve alev yükselmesiyle ansızın ortaya çıkar sonradan a ız boşlu unda çok a rılı ülserlere dönüşen akıcı batmış kabarcıklar görülür Rahatsızlık süratli gidişlidir ve 12 haftada iyileşir Gargara şeklinde bölgesel tedavinin yanı sıra antibiyotikler ve kortizonla genel çare uygulanır Kronik bakteri ve mantar enfeksiyonlarına ba lı a ıziçi iltihabı Actinomyces a ız boşlu unda iltihaba yol açan önemli bir bakteri grubudur Bu bakteriler a ızdaki kemik ve kas dokusuna yerleşir Oluşturdukları fistüllerden çıkan irin çok miktarda tipik tanecikler içerir Bu bakterilerin giriş yollan genelde diş çürükleridir Oldukça sık rastlanan pamukçuk a ızda mantarlara ba lı bir iltihaptır A ız boşlu u mukozasında Candida albicans türü mikroskopik bir mantarın gelişmesiyle oluşur Dişetlerini, dili, yanak iç yüzeylerini ve bademcikleri kaplayabilen kesik süte aynı A ızda birbirleriyle birleşmeye e ilimli beyaz alanlar ortaya çıkar Zahmetsizce kaldırılabilen bu oluşumların aşağı kırmızı bir yüzey görülür Pamukçuk daha fazla yenido anlarda görülür Lokal olarak uygulanan mantar öldürücü ilaçlar ve metilen mavisiyle zahmetsizce çare edilebilir Lakin bu hastalık güçsüz düşmüş ve organizmanın savunma yetenekleri azalmış yaşlılarda da ortaya çıkabilir Bu durumda enfeksiyon derindeki dokulara, yani solunum ve sindirim mukozalanna yayılabilir id İkincil A ıziçi İltihapları Genel bir hastalı a ba lı olarak ortaya çıkar Kızıl, kızamık, kızamıkçık ve suçiçe i gibi döküntülü hastalıklar, iskorbüt ve hemofili gibi kanamalı hastalıklar, lösemi, agranülositoz ve B12 vitamini eksikli ine ba lı anemi gibi kan hastalıkları, cıva, bizmut, kurşun, gümüş, bakır gibi kimyasal madde zehirlenmesine ba lı dağıtılmış meslek hastalıkları esnasında görülür Özgül mikropların neden oldu u başlıca a ıziçi iltihapları şunlardır: Frengide birinci faz lezyonu, ikinci evreye özgü kabarma ya da kızarıklıklar ve üçüncü evreye özgü göm (yumuşak şişkinlikler) ve ülserler şeklinde iltihaplar (frengi stomatiti); veremde ülserler ve çatlaklarla birlikte görülen iltihaplar (tüberküloz stomatiti); cüzamda zamanla ülserleşen derin dü ümcük oluşumlan (cüzam stomatiti); belso uklu unda hastalık etkeni olan gonokoklara ba lı iltihaplar; kuşpalazı, yılancık ve impetigo etkenlerine ba lı a ıziçi iltihapları