Bakın Abdin Dino acıyı çizerken bu türlü bir karikatür ile karşılaştırıyor bizi. Ve otuz beş yaşında jinekolojik kanserden kaybettiğim bir yakınım Sultan Çakıcı kendi dizeleriyle: “Korkuyorum geceleri uyumaktan / hayal kurmaktan, düş görmekten / tasavvurlarımı söylemekten, acı çekmekten korkuyorum” diyor. “Gülmekten korkuyorum, ağlamaktan, korkuyorum / daima bu kaygılarımla yaşamaktan...” Sultan’ı genç yaşta kaybettik lakin dizeleri hala benim konuşmalarımı süslüyor ve her şeyin bir ağrı olduğunu, tevellüdün ağrı olduğunu, illetin ağrı olduğunu, yaşlılık ağrı, mevt ağrı, sevdiğinden ayrılmak ağrı, nefretin bile ağrı olduğunu, Buda bu dizelerle ortaya koyuyor. Ve sahiden ağrıdan ağırının ağrı ile yaşamak olduğunu söylüyor. Sonuçta Hipokrat, “ağrı dindirmek ilah sanatıdır, zira vefattan bile daha korkunçtur” diyor ağrı. Onun için biz algologlar ağrıyı dindirdiğimiz devir bir an için tanrısallaştığımızı düşünebiliyoruz. Bu bir megolomani değil. Zira yerkürede milyonlarca insan, bilhassa kanser ve kanser dışı nedenlerle hem orta hem şiddetli ağrı deneyimi yaşamaya hala devam ediyor. Ve bugün baş ağrıları, bel ağrıları, boyun ağrıları, diş çürüklerine bağlı ağrılar, diz ağrıları, hepimizin günlük ömürde karşılaştığı şeyler.
Türkiye’de yapılan bir çalışmada Türkiye’nin ağrı haritası çıkarılmış. Yedi ortamda dört bin kişinin iştirakiyle gerçekleştirilen bir araştırmada ağrı çeşitlerinin yerlere, cinsiyete, yaşlara nazaran dağılımı ortaya konmuş. Hayat standartları ve toplumsal durumları incelenmiş. Şark Anadolu yeri hala en çok ağrı çeken ortam olarak ortaya konmuş. Ve Türklerin yüzde 69’u yani 48 milyon kişinin hala ağrı ile yaşadığı ve en çok da baş ağrısı ile karşılaşıldığı görülmüş. Bayanlar erkeklere nazaran daha çok ağrı hissediyor ve Türkiye nüfusunun yüzde 10’unun hala ağrıdan ötürü cinsî bağa giremediği ortaya konmuş. Ve ağrı yaşayanların yüzde 85’inin ilaca başvurduğu ve en sık kullanılan ağrı kesici ilacın da aspirin olduğu ortaya konmuş. Ağrıya maruz kalanların teşhis ve tedavide en az üç tabip değiştirdiği yani hekim tabip dolaştıkları ortaya konmuş. Bugün tekrar bu kronik ağrı çekenlerin %50’sinin kendini yorgun hissettiği, %11’inin yürüyemediği, %10’unun ağrılardan ötürü cinsî bağ yaşayamadığı ve %36’sının tüm parasını harcamaya hazır olduğunu, yani “doktor kurtar beni bundan, bütün param sizin olsun!” diye söyledikleri, yapılan çalışmalarda ve %55’inin de hala vefatı bile düşündüğü, yani intahara değindiği ortaya konmuş.
Kendi üniversitemizde, Gazi Üniversitesi’nde yaptığımız bir çalışma, bir günlük ağrı anketi yaptık, şu an hastanede yatan hastalar üzerinde yaptığımız çalışmalarda, otuz sekiz kısımda 511 hasta çalışmaya alındı. İstirahatte bile ağrı skorlarının yüksek olduğu, yani %71 üzere, ve bunların hala ağrı nedeniyle de uykusuzluk yaşadıkları, hastane koşullarında yataklarında bile ağrı çektikleri ortaya kondu. Binaenaleyh ağrı umum manada organizmanın bio-psiko-sosyal istikrar ve entegrasyonunun bozulduğunun bir göstergesidir. Burada dikkatinizi çekmek istiyorum, bio-psiko-sosyal. Hem biyolojik, hem ruhsal hem de içtimaî faktörleri ekarte edemiyoruz. Ancak ağrı her devir insana şahsi, kimseden kimseye büyük farklılıklar gösteriyor; cinsiyet, lisan, diyanet, ırk, sosyo kültürel etraf, ağrı eşiğini önemli aşamada etkiliyor. Lakin kıymetli olan tabipler tarafından ağrının gerçek olarak ele alınması gerektiği. Objektif bir bulgu bulamasak bile çabucak senin ağrın ruhsaldır diye sınıflandırmamak gerektiğini vurgulamak istiyorum. Bugün insanoğlunun tahminen de en çok karşılaştığı belirtiler arasında yan alan ağrının artık yalnız bir bulgu değil bugün bir hastalık olarak ele alınması gerektiğini söylüyorum.
Ağrıyı katiyetle önemsenmesi gereken bir şikayet olarak ele alacağız ancak kronik ağrıyı da bir hastalık olarak görmek durumundayız. Zira her yıl mahsusen kronik ağrıya bağlı olarak 700 milyon iş günü kaybı ve 60 milyar dolar zarar meydana geldiğini yapılan çalışmalar ortaya koymuş. Ve bugün Avrupa Ağrı Federasyonu, Avrupa ağrıya karşı, ağrı dindirilmesi bir sıhhat hakkıdır halinde deklerasyon yayınlamış. Bugün Avrupa’daki bu durumun Türkiye’de de yansımaları gördüm. Türkiye ağrı derneği çalışmalarını başlattı. Avrupa ağrı derneği ile ortak çalışmalarımız var ve şu anda da Avrupa ağrı derneğinin lideri bir Türk. Bunu söylerken de çok gururla söylüyorum. Serdar imamımız.
Lakin gerçeklere baktığımızda hala duvarlarda bel fıtığı tedavi edilir diye telefon numaraları verilen noktalarımız var. Binaenaleyh sahiden kişimizi ele aldığımızda denize düşenin yılana sarıldığını hepimiz biliyoruz. Onun için ağrı tedavisinin gerekli bir şey olduğu, kronik ağrının başlı başına bir hastalık olduğu ve umumî olarak tıp içerisinde birçok kolun bu illetle ilgili olduğunu, tek bir kısım tarafından değil, gerektiğinde bir ekip tarafından çok istikametli olarak ele alınması gerektiğini burada vurgulamak istiyorum. Tedavinin bir ekip işi olduğu, bu ekipte cerrahi kısımların, psikiyatrinin, fizik tedavinin, nörolojinin, algolojinin kıymetli olduğunu, hasta eğitiminin ve psikoterapinin yadsınamayacağını, ilaç tedavisi ile fizikî tedavi teknikleriyle, had bloklarıyla, eklem içi enjeksiyonlarıyla, radyo frekans yollarıyla ya da cerrahi formüllerle ağrının tedavi edilebileceğini belirtmek istiyorum. Ve münasebetiyle bugün tıpta artık algoloji bilim kolları kuruldu ve şu an memleketimizde 22 üniversitede algoloji bilim kısmı var, eğitim hastanelerimizde algoloji bilim kısımları var ve bununla uğraşan ağrı eksperleri şu anda bakanlık kabul etti, ağrı bilirkişileri olarak bizler ve bizlerden sonra genç nesilleri yetiştirmek için uğraşan imamlarımız değerlidir. Bu sayede de artık ağrının kader olmaktan çıktığını söylemek istiyorum.
Algolojik yaklaşımlarla tedavi ettiğimiz ağrılara bir göz attığımızda kanser ağrıları başta olmak üzere, boyun ağrıları, omuz kol ağrıları, bel ağrıları, nöropatik ağrılar, nedeni belirlenmeyen ağrılar, baş ağrıları, yüz ağrıları, sırt ağrıları, damar sistemine bağlı ve travma sonrası ağrılar yani umumî manada her türlü ağrı algoloji bilim kısımları tarafından tedavi edilebilmekte. Bunun için hastanın ayrıntılı olarak kıymetlendirilmesi kıymetli, hastayı en az yarım saat dinlemek ve muayene etmek zorundasınız. Daha sonra tedavi oral, analjezik tedaviler, ağrı kesici ilaçlar, girişimsel sistemler bunlar Tetik Nokta Enjeksiyonu, had blokları, somatik ya da sempatik hudut blokları, ağrının konumuna nazaran. Gerektiğinde diskin içine girilerek yapılan diskektomi metotları ya da epidural ortama steroid enjeksiyonları ya da Epidural Lizis dediğimiz üç kere dört sefer bel ameliyatı olup da hali hazırda yapışıklıklarla belim ağrıyor bacağım ağrıyor diye tabip doktor dolaşan hastaları ele aldığımızda bunlara yapılan epidural liziz formüllerini vurgulamak durumundayız. Faset eklem enjeksiyonları, mahsusen bel ağrılı hastalarda her beli ağrıyan hastanın bel fıtığı olmadığı, kesinlikle onların fasetlerinin âlâ tetkik edilmesi gerektiğini belirtmek istiyorum. Saf ki kalça eklem ağrıları ve radyo frekans, termal radyasyon pratikleri bu pratiklerin bir oburu. Kıymetli olan ekip bilinciyle ele alınacak, çok daha kısa vadede böylelikle ağrının dindirilmesi, hem vakit hem de maddi kayba uğramamızı engelleyecektir.
Akıllıca devranda akıllıca mahalde olmak yani sahih tanı ve tedavi laf konusu olunca doğal bu bir reklam Gazi Üniversitesi Tıp Algoloji kısmı diyoruz lakin şu anda 22 üniversitede algoloji bilim kolları kuruldu ve bu tedaviler mümkün. Bu türlü küçücük bir odada başladık bu işe, 1984 yılında fakat bugün artık üç tane yataklı çağdaş sistemle ve ekiple, en azından üç tane hekimle, hemşireyle, bir çalışanla, bir aklık hizmetinde çalışan işçiyle bu hizmeti vermekteyiz. Ve ameliyathane koşullarında, röntgen altında skope altında, steril koşullarda bu hizmetler verilebilmekte. Biraz evvel değinmiştim, Avrupa devir başkanlığına Serdar Aydın imamın seçilmesiyle, artık memleketimizde de yerkürede yapıldığı üzere memleketler arası içtimalar düzenlenmekte, ağrıyla ilgili. En son 2008’ de yaptık, 2009’da da önümüzdeki devirlerde bu içtimalar yapılacaktır.
Ağrı deyince Nöropatik ve nosiseptif ağrıyı düzgün ayırt etmek lazım. Nosiseptif ağrı dokudaki bozulmayla ortaya çıkarken, ki bunlar yanma, karıncalanma, ısıya hassasiyet, elektrik çarpması halinde kendini gösteren ağrılardır, daha çok diyabet hastalarında, zona sonrası, herpes sonrası hastalarda, karpel tünel üzere, velev bel fıtıklarının bile nöropatik bir ağrı olduğu halinde artık son çalışmalar ortaya konmakta. İşte kronik ağrı bu türlü yakıcı biçimde, batıcı şekilde, elektrik çarpar biçimde gelen ağrılarla karşılaştığımızda sahiden kendimizi çok bed hissettiğimiz günlerin ortaya çıktığı yakındır. Ancak değerli olan akut ağrının düzgün tedavi edilmesinin gerekliliğidir. Şayet akut ağrı devrinde âlâ tedavi edilmezse kronikleşebilir. Onun için küçük üzere görünen problemler devir içinde büyüyebiliri hiç unutmamak lazım.
Buradan şunu söylemek istiyorum, nöropatik ağrı haline gelip de diyabetik nöropati inmeler, stroklar, Postherpetik nevralji, kanser ağrıları, Karpal tünel sendromu üzere ağrıların toplulukta görülme sıklığının yüksek olduğunu söylemek istiyorum. Onun için de akut periyotta tedavi edilirse o devir kronikleşmez, ağrı, uyku ve anksiyete arasındaki bu münasebet, yani bu kısır döngü vaktinde kesilirse hasta kronik ağrılı hale geçmeyecektir.
Sıhhat hizmetlerinde en kıymetli hizmetlerden birisidir ağrı tedavisi. Ve bugün ağrı denetimi yolları ilaçlarla, non invaziv yollar dediğimiz fizikî tıp sistemleriyle ,psikolojik tekniklerle ve invaziv yollarla, girişimsel tekniklerle, gerektiğinde cerrahi yollarla, daha sonra da tamamlayıcı metotları de burada, bugün konuşulduğu üzere yadsımadan, atmadan bir kenara, bir arada tedavi formülleri arasında saymak durumundayız.
Kıymetli olan hakikaten ağrının zayıf tedavi edildiğini bilmek. Bu gerçeği bilerek hareket etmek durumundayız, yoksa ağrıyı geçirmek için hastayı öldürmek gerekmediğini biliyoruz. Bir hastanın ağrısını ortadan kaldırmak için yüksek dozda morfin vererek ağrıyı kesebilirim ancak hastayı öldürmeye gerek yoktur. Morfini kullanacağım bölge, münâsib doz, müsait taraf. Bugün analjezikler yerküre sıhhat teşkilatı tarafından tasarruf prensipleri çerçevesinde kullanılıyor. Yani ağrının semptomatik denetimini sağlıyor, analjezik tesirler arttırılıyor ve yan tesirler aza indiriliyor. Bunları kullanırken günlük ömür kalitesini arttırmak, istirahatte, harekette ve uykuda ağrısızlığı sağlamak, mahsusen kanser hastaları için, asıl değerli olan bu. Hem istirahatte, hem harekette ve uykuda ağrısızlığı sağlamak.
Bunun için analjezikleri yani ağrı kesicileri öncelikle oral yoldan yani ağız yolundan kullanıyoruz, tercih ediyoruz. Düzeldiği vakit aralıklar ile ve ağrı başlamadan önce veriyoruz. Şu anda günde altı kere ağrı kesici alan hastam var, günde üç kere ağrı kesici alan hastam var, bir tane ağrı kesici alan hastam var. Kıymetli olan hastanın ağrısına nazaran, tertipli aralıklarla ağrı başlamadan ilacı vermek; yoksa lüzum halinde pratik hali yanlış. Onun için ağrı başlamadan vermek durumundayız. Ameliyattan sonra ağrısı olan bir hastanın ağrı çekeceği kesinken, bilinirken tutup da ona benim ağrım var dediği hengam ağrı kesici vermek hakikat bir yol değil. Biz anestesizstler bunu ameliyat sonrası ağrılarda aslında yapıyoruz.
Hasta denetimli aneljezi sistemleri, hastanın eline bir cihaz veriyoruz, bir düğmeye basıyor, kendi ağrısını kesiyor. Bunu artık kronik ağrılara pratiğe başladık.
Hasebiyle basamak tedavisi, yerküre sıhhat örgütünün ortaya koyduğu basamak tedavisi, ağrı, giderek artan ağrı, öncelikle yalın analjeziklerle başlamak daha sonra zayıf opoidler dediğimiz morfine emsal ilaçlarla devam etmek daha sonra da en kuvvetli opoidler yani morfin öbeği ilaçları en tepede, merdivenin üst taraflarında hastaya vermek.
Ve bugün bilhassa kanser ağrıları, ağrı merkezlerinde %95’e varan orantıda tedavi ve denetim altına alınabilmekte. Hakikaten kanser ağrıları için söylüyorum gereğince tedavi edilmediği devir %69 hastada intihar nedeni, bunu yapılan çalışmalar ortaya koymuş. Onun için tedavi edilmediği vakit günlük hayat aktivitesini, duygusal hayatını, motivasyonunu, aile ve yakınlarıyla etkileşim ve muhaberesini yani ömür kalitesine kıymetli bir tesir yaptığını bilerek bunu kesinlikle tedavi etmek zorundayız. En tepede de ablatif usuller, yani ilaçlarla tedavi ettik, başka sistemleri uyguladık ve en tepede de sonları yok etme, artık külliyen sonları duyarsızlaştırma uyguladığımız öteki usuller. Buna biraz sonra slaytlarla geleceğim. Ve mahsusen kanser hastalarında yeniden morfin pompaları dediğimiz, omurgaya yerleştirilen ince sondalar ve pompalar aracılığı ile hastanın istediği dozda morfini kendi kendine alabileceği kişisel cihazlarla hasta ağrısını denetim altına alır. Ve morfin sahiden bildiğiniz üzere, opoid, morfin gibisi ve doğal bir sentetik tıpkı vakitte yani haşhaştan elde edilen, bugün altın standart olarak kullandığımız bir ilaç olarak önümüze çıkıyor. Ancak zayıf tesirli ya da güçlü tesirli ilaçlar olarak önümüze çıktığı hengam örneğin aşağıda gördüğünüz üzere bir bant, vücuda yapıştırıyorsunuz, plaster, bu bant üç gün hastanın vücudunda kalarak, kana anlaşılan orantıda ilacı salgılayarak hastanın ağrısını denetim altına alabilmekte. Hasta kendi kendine bu bantı söküyor, çıkararak, üç gün arayla bu bantı değiştirerek ağrısını denetim edebiliyor. Fakat bu bantı yapıştırırken bu türlü gördüğünüz üzere vücudun her tarafına onlarca yapıştırmak biçiminde değil. Bu tatbik sahih bir tatbik olmadığını göstermek için.
Morfinle ilgili bir kadro söylentiler var. Morfin bağımlılık yapar, tolerans gelişir, teneffüs depresyonu yapar, devamlı analjezik kondisyon yapar biçimindeki artık hurafe diyebileceğimiz şeyler. Şayet morfini iyi noktada ve elverişli dozda kullanırsanız sorun yok. Lakin bağımlılık var mı evet bağımlılık laf konusu, hiç ilaç kullanmayan hastalar için, bakın on binde bir nispetinde nadir olarak gösterildiği, bağımlılık olduğu ortaya çıkmıştır. Tabipler hala korkuyorlar morfin yazmaktan yani hekimler şu anda morfin reçete etmekten hali hazırda korkuyor ve çekiniyorlar. Saf hastalar da korkuyorlar, hastalar da korkuyor bundan. Ancak sonuçta kaygının hiç yararı yok, değerli olan hekimle hastanın güzel muhabere kuruyor ve birbirlerinin lisanından, ortak lisandan yeterli anlıyorlarsa sorunu bu halde çözmek mümkün.
İnvazif usuller dedik yani nöroablatif usuller, nöro modulatif dediğim teknikler, ameliyathane kaidelerinde yapılan usuller neler biraz da onlara bakıcağız. Radyo frekans pratikleri demiştim, nöroablasyon formülleri.
Tabi şöyle düşünün lütfen, bir bel ağrılı hasta her türlü tabip bugün bel ağrısını tedavi ediyor. Burada gördüğünüz üzere, pratisyen doktorlar, aile doktorlar, nörologlar, romatrologlar, fizik tedavi eksperleri, dimağ cerrahları, ortopedistler, akupunkturcular, fizyoterapistler, masaj terapistleri, herkes tedavi eder. Fakat bel ağrılı bir hasta hastaneden içeri girdiği devir, adımını attığı hengam şayet fizik tedavi kompetanı yakalarsa fizik tedavi uyguluyor, cerrah yakalarsa ameliyat ediyor, ben yakalarsam iğne batırıyorum. O vakit öyleyse bu türlü bir usulün gerçek olmadığını, hepimizin ortak lisanı konuşma zorunluluğunu ortaya koymak durumundayız. Yani bu işin bir sırası var, bir silsilesi, merdiven sistemi var, o sistemi uygulamak zorundayız. Onun için öncelikle invasif olmayan metotlarla, fizik tedavi yollarıyla, ilaçlarla, masajla, düzeliyorsa bu çok hoş. Düzelmiyorsa ben tekrar formüllerimi uygulayacağım, benim yollarımdan yarar bulmuyorsa cerrahi endikasyonlar varsa cerrah ameliyat edecek. Münasebetiyle idrar kaçırması olmadan, büyük abdest kaçırması olmadan, önemli kademede ayağı felç olup düşmeden bel fıtığından kimse ameliyat olmamalı diye söylenebilir.
İşte faset denervasyon, burada gördüğünüz üzere bir köpek modeli, köpeğin gözüne şayet iğnemi batırırsam, skope altında, ameliyathane koşullarında, röntgen altında. Ya da üç kez dimağ ameliyatı geçiriyor aşağıdaki hastada görüyorsunuz siz de burada ve radyokop hususların nasıl dağıldığı gözüküyor, dört tane, beş tane çivileri var bu hastaya münasebetli kateterleri yerleştirerek, gerektiğinde morfin pompalarını intratekal ve epidural yerleştirerek, yalın bir cerrahi müdahale, bir santimetrelik bir insizyonla bu işi yapmak mümkün, morfin pompasını yerleştirerek, bunlar ameliyathane koşullarında steril koşullarda ve hastayı önemli noktada narkoz vermeden, uyutmadan yapabiliyoruz.
Bu türlü bir pompa yerleştirdiğiniz devir hastanın ağrısını denetim altına almak mümkün. Kanser ağrılarında bilhassa sempatik blokların çok önemli mekanı var, bir baş boyun kanserinde yüz ağrıları olan bir hasta stellat ganglion blokajı; burada gördünüz boynunun yan tarafından bir iğne batırarak radyo frekans uygulayarak, ya da bir mide pankreas bağırsak kanserinde Çölyak ganglion blokajı, midesinin derhal yan tarafından, sırttan ya da önden girilerek bir iğneyle yapılır, ya da bir kuyruk sokumu, bir rektum, bir jinekolojik kanserde walter ganglionu, ya da kuyruk sokumu yoluna iğne ile girerek tekrar röntgen altında görerek denetim altına almak mümkün. Baş yerinde trigeminal nevralji. Önemli mesele, yüz ağrısı, yemek yiyemiyor, dişini fırçalayamıyor, rüzgardan bile rahatsız olan bir hasta, yüzünde şimşek çakar biçimde ağrıyla geldiği vakit bir radyo frekans pratiği gördüğünüz üzere gözünün derhal altında, çenenin yan tarafında bir iğne ile girip sonu bulup, röntgen altında görerek o sonu ortadan kaldırmak. Ya da bir boyun ağrısında faset denervasyon yapmak, omuz ağrılı bir hastada Supraskapular hudut Pulse RF pratiği yapmak denenebilir, yeniden hepsi mümkün.
Bir ayak ağrılı hastada Morton kisti olan bir hastada tekrar radyo frekans pratiğiyle o kistin ağrısını ortadan kaldırabiliriz.
Vertebroplasti omurganın çöktüğü, kemiğin çöktüğü durumlarda bir çimento yerleştirmek ki bugün gerek dimağ cerrahları, gerek ortopedistler, gerek bizler uygulayabiliyoruz. Ya da bir pasha kateterle elektrik uyarıs vererek ağrısını denetim altına alabiliyoruz.
Binaenaleyh körlerin file baktığı üzere hadiseye bakarsak laf konusu olan hadiseler önemli raddede büyür, biri zürafa der, biri balina der, biri yılan der, biri hipopotam der körler ancak hasta, yani fil, ben neyim diye düşünmemeli hiç.
Hasebiyle bunların ötesinde tamamlayıcı tıp teknikleri olduğunu, bir nöral terapinin artık nöral terapistler tarafından uygulandığını, her türlü şurada gördüğünüz ağrılarda. Tonsilin yani bademciğin iki tarafında alt üst kutuplardan lokal anestezi vererek ya da başında aşikâr noktalara elinde anlaşılan noktalara, kalçasında ya da belinde anlaşılan noktalara, omzunda muayyen noktalara lokal anestezi enjeksiyonları, küçük küçük iğneler yaparak hastanın ağrısının denetim altına alınabileceğini belirtmek istiyorum.
Bir gayrı şey şimdiki olan, bugünlerde televizyonlarda çok sık görüyorsunuz, ozon terapisi. Ozon, medikal ozon, oksijenle ozonun karışımından ibaret. Bugün ilmî olarak kanıtlanmış ve çokça sayılarda ilmî metinler çıkmaya başladı. Biz daha çok her türlü burada gördüğünüz üzere, güzelleşmeyen yaralarda bilhassa, alerjik ya da astım hastalarında, bağırsak hastalarında kolit ya da spastik kolon olan hastalarda, ya da multiple skeleroz hastalarında uygulanabildiği üzere, kronik ağrıda ve tüm ağrı tedavisinde ozonu nerede kullanıyoruz da güzel gelir sorunuza tahminen karşılık olacak. Ozon intestinal yani patlamış olan diskin içerisine verilebildiği üzere burada görüldüğü üzere diz ağrılarında diz eklemi içerisine ozon enjekte ediliyor ve bununla ilgili çalışma benim yaptığım 97 hastanın 68 tanesi şu anda orta aşamanın üstünde yani 7’nin üstünün ağrı skoru olan ve %70 üzere bir muvaffakiyet elde ettiğim bir hastalık. Görüldüğü üzere yalın bir enfeksiyon lokal anestezi ile temizlenip yalnızca bir iğnenin batması dizine hastanın hiçbir ağrı duymadan beş seanslık bir pratiğin ahir %70’in üzerinde bir düzgünlük elde ettik.
Evet müzik terapi ile ne yaptık? Gazi üniversitesinde ağrıları müzikle dindiriyorlar diye hürriyet gazetesinde çıkan bir haber. Müzik terapi sonrasında hastaların ağrı skalasında mealli bir azalma kaydettik. Burada gördüğünüz ağrı skalaları azaldığını gösteren ve müzik terapi sonrası acth üzere, kortizol üzere ağrıyı gösteren hormonlarında azalma ortaya koyduğunu bu çalışmayla gösterdik. Ama bu çalışmanın şu anda denek sayısı az olduğu için yani önemli aşamada bir ilmî mecmuada yayınlama durumu hala olmadı. Bu çalışma hala devam ediyor, şayet bu çalışmanın denek sayısını arttırırsak inşallah yayınlayacağız.
Evet ben inanıyorum ki büyük insan dinlemesini bilendir diyip inşallah beni bu türlü dinlediğinizi düşünüyorum, Atatürk’ün bu köylüyü vatandaşı dinlediği üzere ve bugün sahiden devletimizin geldiği noktada memleketimiz için bizim için ölen milyonlarca şehide olan borcumuzu hiç unutmadan hayatımızın devam ettiğini düşünüyorum ve size teşekkür ediyorum.
Gazi Üniversitesi, Algoloji Anabilim Kolu Lideri. Ankara