Türkiye ’nin Akdeniz kıyıları baştan başa uzanır Batıda Dalaman Çayı ’ndan başlar, doğuda Suriye sınırına kadar devam eder Bölge batıda Teke yarımadası ve Göller Yöresini, orta kesimde Taşeli platosunu ve doğuda Kahramanmaraş ile Hatay illerini içine alır Ülkemiz topraklarının %15 ’lik bölümüne sahip olan alan, yüzölçümü bakımından dördüncü sırada yer alır
Yerşekilleri
Akdeniz Bölgesi ’nin büyük bir kısmı kıvrım dağları olan Toros Dağları ’yla kaplıdır Toroslar Teke Yarımadası ’nda kıyıya tepede olan, Taşeli Yarımadası ’nda ise, kıyıya paralel uzanır
Dağların kıyıya paralel uzanmasının sonucunda;
–*** Akdeniz iklimi iç kesimlere giremez böylece kıyı ile iç kesimler arasında iklim, bitki örtüsü ve yetiştirilen ürünler bakımından farklılıklar görülür
–*** Kıyıda falezler fazladır ve doğal limanlar azdır
–*** Kıyı ile iç kesimler arasında ulaşım geçitler aracılığı ile sağlanır Bu geçitler Antalya – Çubuk, Mersin – Sertavul, Adana – Gülek ve Hatay – Belen ’dir
–*** Kıyı ile iç kesimler arasında ticaret istenen düzeyde gelişmemiştir
–*** Kıyı ile iç kesimler aralarında nüfus yoğunluğu farklıdır
Akdeniz Bölgesi ’nde ovalar azdır En önemli ovası Seyhan ve Ceyhan ’ın getirdiği alüvyonlarla oluşan Çukurova deltasıdır Tekrar kıyıda Silifke ve Antalya ovaları yer alır İç kesimlerde ise, karstlaşma süreçleriyle oluşan Elmalı, Acıpayam ve İsparta ovaları vardır Amik ovası ise, bir graben hattı içinde yer alır
Bölgede kireç taşları yani kalkerler geniş yer miktar Kalkerlerin erimesi sonucu karstik şekiller meydana gelmiştir Adana Bölümü ’nde bulunan Cennet – Cehennem obrukları, Antalya Bölümü ’nde bulunan Burdurİnsuyu, Alanya – Damlataş ve Dim, Antalya – Karain mağaraları bu karstik şekillere misal olarak verilebilir
Bölgede ovalarda alüvyal topraklar, kireç taşlarının üstünde ise Terrarossa toprakları yer alır
Burdur, Hatay, Adana çevresinde fay hatları bulunur Bu yöreler 1 derecede zelzele bölgesidir
Akarsu ve Gölleri
Bölgenin en manâlı akarsuları Seyhan, Ceyhan, Göksu, Manavgat, Asi, Aksu ve Dalaman çayıdır Alan akarsuları yağış rejiminden nedeniyle baştan savma rejime sahiptir
Bölgede etkili olan Akdeniz ikliminden nedeniyle kışın yağışlarla birlikte akarsular kabarır, yazın ise çay seviyeleri düşer Yalnız karstik kaynaktan beslenen Manavgat Çayı gibi akarsuların yazın debileri pozitif azalmaz
Bölge göl bakımından epeyce zengindir Batısında karstik ve tektonik etkenlerle oluşan göllerin yer aldığı Göller Yöresi bulunmaktadır Göller yöresinde Beyşehir, Eğirdir, Burdur, Acıgöl, Suğla, Söğüt, Salda ve Kovada gölleri bulunur
İklimi ve Tümör
Bölgede karakteristik Akdeniz iklimi görülür Yazlar sıcak ve kurak, kışlar ılık ve yağışlı geçer Yaz sıcaklığı 27 – 28 °C, kış sıcaklığı ise, 8 – 10 °C dir Yıllık ortalama yağış 700 ile 1000 mm aralarında değişir
Akdeniz Bölgesi ’nin kıyı kesimlerinde Akdeniz iklimi etkilidir Türkiye ’de güneşli gün sayısının azami olduğu bölgelerden biridir En yüksek kış sıcaklığı Akdeniz kıyılarında görülür Don olayına fazla ender rastlanır Kış sıcaklığının yüksek olması seracılığın daha ucuza yapılmasını sağlar bu nedenle seracılığın en yaygın olarak yapıldığı yer, Akdeniz kıyılarında Antalya Bölümü ’dür
Akdeniz Bölgesi ’nin iç kesimlerinde iklim şartları çok değişir Yıllık yağış miktarı ile kış sıcaklıkları azalır Don olaylarına rastlanır bu nedenle turunçgiller ve muz iç kesimlerde yetişmez
Tarım ve Hayvancılık
Bölgede Akdeniz iklimi görülür bu nedenle soğuğa dayanıksız olan muzun tamamı, turunçgillerin büyük kısmı bu bölgede yetiştirilir Yılda pat diye artı mahsul almaya en elverişli bölgedir Seracılık maksimum bu kıyılarda yapılır Turfanda sebze ve meyve kayda değer bir gelir kaynağıdır Hem pamuk, yerfıstığı, buğday, soya fasulyesi, zeytin, susam, mısır ve değişik meyveler üretilir Amik ovasında pirinç tarımı yapılır Göller yöresinde buğday, şekerpancarı, gül ve haşhaş üretimi aşırılık kazanır
Bölgede yetiştirilen tarım ürünleri şunlardır:
Pamuk: Ilk Kez Çukurova almak üzere diğer kıyı ovalarında yetiştirilir Ülkemiz pamuk üretiminin takriben %24 ’ü bölgeden karşılanır
Turunçgiller: Kıyı her tarafında Finike, Antalya, Alanya, Anamur, Silifke, Adana ve Mersin ’de yetiştirilir Türkiye turunçgil üretiminin % 62 ’si bu bölgeden karşılanmaktadır
Muz: Mersin ve Anamur çevresinde yetiştirilir Türkiye ’de yetiştirilen muzun tamamı bu bölgeden karşılanır
Yerfıstığı: Üretimin %90 ’ı Akdeniz Bölgesi ’nden sağlanır
Gül: Özellikle Burdur ve İsparta çevresinde yetiştirilmektedir
Pirinç: Amik ovası, Silifke ovası ve Kahramanmaraş çevresinde yetiştirilmektedir
Zeytin: Bölgenin kıyı kesiminde yetiştirilmektedir Bölge zeytin üretimi bakımından ikinci sırada yer alır
Mısır: Son yıllarda sulu tarım yapılan yerlerde üretimi artmıştır Üretimde bölge birinci sıradadır
Soya fasulyesi: Adana Bölümü ’nde üretilir
Alan hayvancılık bakımından fazla gelişmemiştir, dağlık alanlarda küçükbaş hayvancılık yapılmakta ve özellikle kıl keçisi yetiştirilmektedir Bölgenin bir fazla uygun arıcılık yapılmaktadır
Nüfus ve Yerleşme
Alan nüfusu 2000 sayımına kadar, 87 milyondur Nüfus daha çok kıyılardaki düzlüklerde toplanmıştır Özellikle Adana çevresi nüfusun yoğun olduğu yerdir Akdeniz Bölgesi ’nde nüfus yoğunluğu Türkiye ortalamasının altındadır Bunda yerşekillerinin engebeli olması, ulaşımın gelişememesi, tarım alanlarının sınırlı olması etkilidir
Akdeniz Bölgesinde nüfusun %70 ’i Adana Bölümü ’nde toplanmıştır Bunun nedeni, bu bölümde tarım alanlarının geniş yer kaplaması, sanayi kuruluşlarının artı olması ve ulaşım olanaklarının daha pozitif gelişmesidir
Bölümün esas merkezleri Adana, Mersin, İskenderun, Kahramanmaraş, Tarsus, Kilis, Kadirli ve Osmaniye ’dir Antalya Bölümü ’nde ise alan nüfusunun takriben %30 ’u yaşamaktadır Bunun nedeni bölümde sanayinin pozitif gelişmemesi, tarım alanlarının azlığı ve ulaşım imkanlarının yetersizliğidir Bölümün esas merkezleri Antalya, İsparta, I Burdur, Alanya ve Manavgat ’tır
Madenler ve Endüstri
Krom; Fethiye ve Dalaman çevresinde, boksit; Seydişehir ve Akseki çevresinde, demir; Adana çevresinde çıkarılmaktadır Endüstri Adana Bölümü ’nde daha çok gelişmiştir Adana ’da pamuk ipliği, pamuklu tekstil, yağ fabrikaları vardır İskenderun ’da demirçelik fabrikası, Mersin ’de Ataş petrol rafinerisi bulunur Antalya Bölümünde alüminyum, ferrokrom işletmeleri, kağıt ve şeker fabrikası vardır
Turizm
Bölgede kayda değer hesaplı etkinliklerden biri de turizmdir Alan deniz turizmi, tarihi ve doğal güzellikleri bakımından ülkemiz turizminde kayda değer bir yere sahiptir Yalnız bölgede turizm daha çok deniz turizmi biçiminde geliştiği için yaz ve kış mevsimleri aralarında turist sayılarında ve turizm gelirlerinde belirgin farklar vardır
Bölgenin esas turistik doğal güzellikleri Burdur ’da İnsuyu mağarası, Alanya ’da Damlataş ve Dim mağaraları, Tarsus ’ta Yediuyuyanlar mağarası, Düden, Manavgat ve Kurşunlu şelaleleri, Mersin ’deki Cennet ve Cehennem obruklarıdır Keza Antalya çevresindeki Perge ve Aspendos turizm açısından manâlı antik eserlerdir
Bölgenin Bölümleri
1 Adana Bölümü
Akdeniz Bölgesi ’nin doğusunda yer alır Taşeli platosunu, Orta Torosları ile Kahramanmaraş, Hatay ve Kilis ilini kapsar Taşeli platosunda toprak örtüsü incedir Dağlık bir yapıya sahip olduğundan ulaşım yetersizdir
Bu nedenlerle nüfusu fazla seyrektir Adana Bölümü ’nde ovalar Antalya Bölümü ’ne göre, daha fazla ve geniştir Bunlardan en önemlisi Çukurova ’dır Burada pamuk, buğday, susam, yerfıstığı, mısır, soya fasulyesi, turunçgiller, sebze ve meyve üretilir Çukurova ’da yaz mevsiminde nüfus artmaktadır Bu artışta tarım işçilerine olan ihtiyaç etkili olmuştur
Sanayi Antalya Bölümü ’ne kadar daha artı gelişmiştir Adana ’da dokuma, iplik, demirçelik fabrikaları vardır Mersin ’de Ataş petrol rafinerisi bulunur Hem bölümde gübre, cam, çimento, şeker, kâğıt fabrikaları yer almaktadır
2 Antalya Bölümü
Teke Yarımadası, Göller Yöresi ve Antalya ’yı içine alır Yerşekilleri Adana Bölümü ’ne göre, daha dağlıktır bu nedenle tarıma kullanışlı arazi daha azdır Bu durum nüfusun da az olmasına niçin olmuştur Bölümde turunçgiller, pamuk, susam, yerfıstığı ve turfanda sebze üretimi önemlidir Seracılığın en yoğun olduğu bölümdür
Göller Yöresinde, Beyşehir, Eğirdir, Burdur, Acıgöl ve Kovada gölleri bulunur Elmalı, Acıpayam, Tefenni ovaları karstik ovalardır Göller yöresinde tahıl, haşhaş, şekerpancarı, gül üretilir
Burdur ’da şeker fabrikası, Seydişehir ’de Alüminyum tesisleri, Antalya ’da Ferrokrom ve Aselsan tesisleri, İsparta ’da çimento fabrikası, Dalaman ’da kâğıt fabrikası vardır Ayrıca İsparta ’da halıcılık ve gül yetiştiriciliği önemli yer miktar Deniz turizmi, karstik oluşumlar ve antik kentlerden dolayı turizm gelirleri Adana Bölüm ’ünden daha fazladır
Yerşekilleri
Akdeniz Bölgesi ’nin büyük bir kısmı kıvrım dağları olan Toros Dağları ’yla kaplıdır Toroslar Teke Yarımadası ’nda kıyıya tepede olan, Taşeli Yarımadası ’nda ise, kıyıya paralel uzanır
Dağların kıyıya paralel uzanmasının sonucunda;
–*** Akdeniz iklimi iç kesimlere giremez böylece kıyı ile iç kesimler arasında iklim, bitki örtüsü ve yetiştirilen ürünler bakımından farklılıklar görülür
–*** Kıyıda falezler fazladır ve doğal limanlar azdır
–*** Kıyı ile iç kesimler arasında ulaşım geçitler aracılığı ile sağlanır Bu geçitler Antalya – Çubuk, Mersin – Sertavul, Adana – Gülek ve Hatay – Belen ’dir
–*** Kıyı ile iç kesimler arasında ticaret istenen düzeyde gelişmemiştir
–*** Kıyı ile iç kesimler aralarında nüfus yoğunluğu farklıdır
Akdeniz Bölgesi ’nde ovalar azdır En önemli ovası Seyhan ve Ceyhan ’ın getirdiği alüvyonlarla oluşan Çukurova deltasıdır Tekrar kıyıda Silifke ve Antalya ovaları yer alır İç kesimlerde ise, karstlaşma süreçleriyle oluşan Elmalı, Acıpayam ve İsparta ovaları vardır Amik ovası ise, bir graben hattı içinde yer alır
Bölgede kireç taşları yani kalkerler geniş yer miktar Kalkerlerin erimesi sonucu karstik şekiller meydana gelmiştir Adana Bölümü ’nde bulunan Cennet – Cehennem obrukları, Antalya Bölümü ’nde bulunan Burdurİnsuyu, Alanya – Damlataş ve Dim, Antalya – Karain mağaraları bu karstik şekillere misal olarak verilebilir
Bölgede ovalarda alüvyal topraklar, kireç taşlarının üstünde ise Terrarossa toprakları yer alır
Burdur, Hatay, Adana çevresinde fay hatları bulunur Bu yöreler 1 derecede zelzele bölgesidir
Akarsu ve Gölleri
Bölgenin en manâlı akarsuları Seyhan, Ceyhan, Göksu, Manavgat, Asi, Aksu ve Dalaman çayıdır Alan akarsuları yağış rejiminden nedeniyle baştan savma rejime sahiptir
Bölgede etkili olan Akdeniz ikliminden nedeniyle kışın yağışlarla birlikte akarsular kabarır, yazın ise çay seviyeleri düşer Yalnız karstik kaynaktan beslenen Manavgat Çayı gibi akarsuların yazın debileri pozitif azalmaz
Bölge göl bakımından epeyce zengindir Batısında karstik ve tektonik etkenlerle oluşan göllerin yer aldığı Göller Yöresi bulunmaktadır Göller yöresinde Beyşehir, Eğirdir, Burdur, Acıgöl, Suğla, Söğüt, Salda ve Kovada gölleri bulunur
İklimi ve Tümör
Bölgede karakteristik Akdeniz iklimi görülür Yazlar sıcak ve kurak, kışlar ılık ve yağışlı geçer Yaz sıcaklığı 27 – 28 °C, kış sıcaklığı ise, 8 – 10 °C dir Yıllık ortalama yağış 700 ile 1000 mm aralarında değişir
Akdeniz Bölgesi ’nin kıyı kesimlerinde Akdeniz iklimi etkilidir Türkiye ’de güneşli gün sayısının azami olduğu bölgelerden biridir En yüksek kış sıcaklığı Akdeniz kıyılarında görülür Don olayına fazla ender rastlanır Kış sıcaklığının yüksek olması seracılığın daha ucuza yapılmasını sağlar bu nedenle seracılığın en yaygın olarak yapıldığı yer, Akdeniz kıyılarında Antalya Bölümü ’dür
Akdeniz Bölgesi ’nin iç kesimlerinde iklim şartları çok değişir Yıllık yağış miktarı ile kış sıcaklıkları azalır Don olaylarına rastlanır bu nedenle turunçgiller ve muz iç kesimlerde yetişmez
Tarım ve Hayvancılık
Bölgede Akdeniz iklimi görülür bu nedenle soğuğa dayanıksız olan muzun tamamı, turunçgillerin büyük kısmı bu bölgede yetiştirilir Yılda pat diye artı mahsul almaya en elverişli bölgedir Seracılık maksimum bu kıyılarda yapılır Turfanda sebze ve meyve kayda değer bir gelir kaynağıdır Hem pamuk, yerfıstığı, buğday, soya fasulyesi, zeytin, susam, mısır ve değişik meyveler üretilir Amik ovasında pirinç tarımı yapılır Göller yöresinde buğday, şekerpancarı, gül ve haşhaş üretimi aşırılık kazanır
Bölgede yetiştirilen tarım ürünleri şunlardır:
Pamuk: Ilk Kez Çukurova almak üzere diğer kıyı ovalarında yetiştirilir Ülkemiz pamuk üretiminin takriben %24 ’ü bölgeden karşılanır
Turunçgiller: Kıyı her tarafında Finike, Antalya, Alanya, Anamur, Silifke, Adana ve Mersin ’de yetiştirilir Türkiye turunçgil üretiminin % 62 ’si bu bölgeden karşılanmaktadır
Muz: Mersin ve Anamur çevresinde yetiştirilir Türkiye ’de yetiştirilen muzun tamamı bu bölgeden karşılanır
Yerfıstığı: Üretimin %90 ’ı Akdeniz Bölgesi ’nden sağlanır
Gül: Özellikle Burdur ve İsparta çevresinde yetiştirilmektedir
Pirinç: Amik ovası, Silifke ovası ve Kahramanmaraş çevresinde yetiştirilmektedir
Zeytin: Bölgenin kıyı kesiminde yetiştirilmektedir Bölge zeytin üretimi bakımından ikinci sırada yer alır
Mısır: Son yıllarda sulu tarım yapılan yerlerde üretimi artmıştır Üretimde bölge birinci sıradadır
Soya fasulyesi: Adana Bölümü ’nde üretilir
Alan hayvancılık bakımından fazla gelişmemiştir, dağlık alanlarda küçükbaş hayvancılık yapılmakta ve özellikle kıl keçisi yetiştirilmektedir Bölgenin bir fazla uygun arıcılık yapılmaktadır
Nüfus ve Yerleşme
Alan nüfusu 2000 sayımına kadar, 87 milyondur Nüfus daha çok kıyılardaki düzlüklerde toplanmıştır Özellikle Adana çevresi nüfusun yoğun olduğu yerdir Akdeniz Bölgesi ’nde nüfus yoğunluğu Türkiye ortalamasının altındadır Bunda yerşekillerinin engebeli olması, ulaşımın gelişememesi, tarım alanlarının sınırlı olması etkilidir
Akdeniz Bölgesinde nüfusun %70 ’i Adana Bölümü ’nde toplanmıştır Bunun nedeni, bu bölümde tarım alanlarının geniş yer kaplaması, sanayi kuruluşlarının artı olması ve ulaşım olanaklarının daha pozitif gelişmesidir
Bölümün esas merkezleri Adana, Mersin, İskenderun, Kahramanmaraş, Tarsus, Kilis, Kadirli ve Osmaniye ’dir Antalya Bölümü ’nde ise alan nüfusunun takriben %30 ’u yaşamaktadır Bunun nedeni bölümde sanayinin pozitif gelişmemesi, tarım alanlarının azlığı ve ulaşım imkanlarının yetersizliğidir Bölümün esas merkezleri Antalya, İsparta, I Burdur, Alanya ve Manavgat ’tır
Madenler ve Endüstri
Krom; Fethiye ve Dalaman çevresinde, boksit; Seydişehir ve Akseki çevresinde, demir; Adana çevresinde çıkarılmaktadır Endüstri Adana Bölümü ’nde daha çok gelişmiştir Adana ’da pamuk ipliği, pamuklu tekstil, yağ fabrikaları vardır İskenderun ’da demirçelik fabrikası, Mersin ’de Ataş petrol rafinerisi bulunur Antalya Bölümünde alüminyum, ferrokrom işletmeleri, kağıt ve şeker fabrikası vardır
Turizm
Bölgede kayda değer hesaplı etkinliklerden biri de turizmdir Alan deniz turizmi, tarihi ve doğal güzellikleri bakımından ülkemiz turizminde kayda değer bir yere sahiptir Yalnız bölgede turizm daha çok deniz turizmi biçiminde geliştiği için yaz ve kış mevsimleri aralarında turist sayılarında ve turizm gelirlerinde belirgin farklar vardır
Bölgenin esas turistik doğal güzellikleri Burdur ’da İnsuyu mağarası, Alanya ’da Damlataş ve Dim mağaraları, Tarsus ’ta Yediuyuyanlar mağarası, Düden, Manavgat ve Kurşunlu şelaleleri, Mersin ’deki Cennet ve Cehennem obruklarıdır Keza Antalya çevresindeki Perge ve Aspendos turizm açısından manâlı antik eserlerdir
Bölgenin Bölümleri
1 Adana Bölümü
Akdeniz Bölgesi ’nin doğusunda yer alır Taşeli platosunu, Orta Torosları ile Kahramanmaraş, Hatay ve Kilis ilini kapsar Taşeli platosunda toprak örtüsü incedir Dağlık bir yapıya sahip olduğundan ulaşım yetersizdir
Bu nedenlerle nüfusu fazla seyrektir Adana Bölümü ’nde ovalar Antalya Bölümü ’ne göre, daha fazla ve geniştir Bunlardan en önemlisi Çukurova ’dır Burada pamuk, buğday, susam, yerfıstığı, mısır, soya fasulyesi, turunçgiller, sebze ve meyve üretilir Çukurova ’da yaz mevsiminde nüfus artmaktadır Bu artışta tarım işçilerine olan ihtiyaç etkili olmuştur
Sanayi Antalya Bölümü ’ne kadar daha artı gelişmiştir Adana ’da dokuma, iplik, demirçelik fabrikaları vardır Mersin ’de Ataş petrol rafinerisi bulunur Hem bölümde gübre, cam, çimento, şeker, kâğıt fabrikaları yer almaktadır
2 Antalya Bölümü
Teke Yarımadası, Göller Yöresi ve Antalya ’yı içine alır Yerşekilleri Adana Bölümü ’ne göre, daha dağlıktır bu nedenle tarıma kullanışlı arazi daha azdır Bu durum nüfusun da az olmasına niçin olmuştur Bölümde turunçgiller, pamuk, susam, yerfıstığı ve turfanda sebze üretimi önemlidir Seracılığın en yoğun olduğu bölümdür
Göller Yöresinde, Beyşehir, Eğirdir, Burdur, Acıgöl ve Kovada gölleri bulunur Elmalı, Acıpayam, Tefenni ovaları karstik ovalardır Göller yöresinde tahıl, haşhaş, şekerpancarı, gül üretilir
Burdur ’da şeker fabrikası, Seydişehir ’de Alüminyum tesisleri, Antalya ’da Ferrokrom ve Aselsan tesisleri, İsparta ’da çimento fabrikası, Dalaman ’da kâğıt fabrikası vardır Ayrıca İsparta ’da halıcılık ve gül yetiştiriciliği önemli yer miktar Deniz turizmi, karstik oluşumlar ve antik kentlerden dolayı turizm gelirleri Adana Bölüm ’ünden daha fazladır